Ο Θωμάς Μοσχόπουλος, όπως ομολογεί, είχε σκεφθεί στο παρελθόν να ανεβάσει το έργο του Λόρδου Βύρωνα «Heaven and Earth» στη σκηνή, σχέδιο το οποίο δεν ευοδώθηκε ποτέ. Και όμως η συνάντησή του με τον ρομαντικό ποιητή και φιλέλληνα επετεύχθη τελικά μέσα από το νέο μουσικοθεατρικό έργο «Σκιές στον Αδη» του διακεκριμένου συνθέτη Αλέξανδρου Μούζα. Η παράσταση παρουσιάζεται στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος με ενδεκαμελές μουσικό σύνολο, το οποίο διευθύνει ο Νίκος Βασιλείου. Ο Χρήστος Λούλης ενδύεται τον ρόλο του άγγλου φιλέλληνα που έζησε κατά τον Κωστή Παλαμά ως Διόνυσος και ξεψύχησε ως Μεσσίας, με τον Θωμά Μοσχόπουλο να τον καθοδηγεί σκηνοθετικά μέσα από μια σύνθεση κειμένων επιλεγμένη από τις τελευταίες επιστολές του Λόρδου Βύρωνα από την Ελλάδα, το ταξιδιωτικό του έργο «Τσάιλντ Χάρολντ», το θεατρικό του έργο «Κάιν», καθώς και ποιήματά του.
Συναντώντας τον Λόρδο Βύρωνα
Πώς λοιπόν αντιμετωπίζεις σκηνοθετικά μία προσωπικότητα σαν τον Λόρδο Βύρωνα; Ο Θωμάς Μοσχόπουλος ξεκαθαρίζει ότι δεν τον ενδιαφέρει ο θεατής της παράστασης να παρακολουθήσει ένα ντοκιμαντέρ. «Ο σκοπός δεν είναι η πιστότητα» αναφέρει. «Ουσιαστικά προχωράμε σε μια ελεύθερη ερμηνεία για πράγματα που μας αφορούν και μας κεντρίζουν γύρω από εκείνον. Για παράδειγμα, παρουσιάζει ενδιαφέρον η μη εξιδανικευμένη εικόνα που είχε ο ίδιος ο Λόρδος Βύρων για τους Ελληνες» καταλήγει.
Για τον Θωμά Μοσχόπουλο, άλλωστε, η ίδια η προσωπικότητα του Λόρδου Βύρωνα κουβαλά κάτι πολύ πιο συγκρουσιακό και αμφίθυμο από ό,τι παρουσιάζουν οι στείρες σχολικές αναπαραστάσεις του που κυριαρχούν στο συλλογικό ασυνείδητο. «Και αυτό ακριβώς του προσδίδει μια ποιότητα δραματικού χαρακτήρα» εξηγεί. «Για παράδειγμα, έχουμε την εντύπωση ότι πολέμησε για την Ελλάδα. Στην πραγματικότητα δεν πυροβόλησε ούτε μία φορά. Εζησε 100 μέρες στο Μεσολόγγι και πέθανε από ασθένεια και όχι από βόλι. Εμείς όμως θέλουμε με τη βία να τον εντάξουμε μέσα στα πορτρέτα των ηρώων του 1821 και έτσι ίσως αγνοούμε σημαντικότερα κομμάτια του. Οπως τον ρόλο που έπαιξε στην προβολή και στη διαμόρφωση της εικόνας της Ελληνικής Επανάστασης στο εξωτερικό. Ο Βύρων ήταν ένας σταρ της εποχής του. Πώς τραβά δηλαδή τα φώτα της δημοσιότητας ένας ηθοποιός του Χόλιγουντ όταν ασχολείται με τους πρόσφυγες σήμερα; Κάτι αντίστοιχο έκανε και εκείνος τότε. Και όμως, την ίδια στιγμή μπλέχθηκε στην υπόθεση της παροχής δανείου στους επαναστατημένους Ελληνες που αποτέλεσε μια εξαιρετική αφορμή να οδηγηθούμε σε έναν ωραιότατο Εμφύλιο. Εμείς λοιπόν αυτό που προσπαθούμε είναι να καταγράψουμε με τρόπο ποιητικό όλες αυτές τις συγκρούσεις που δημιουργούν έναν ήρωα ακριβώς σαν αυτούς που συναντάμε στα ίδια τα βιβλία του Βύρωνα. Τον περίφημο βυρωνικό ήρωα που είναι ταυτόχρονα κάθαρμα αλλά και άγιος».
Σκηνοθετώντας στο Θέατρο Πόρτα
Το διάστημα αυτό είναι ιδιαίτερα απαιτητικό για τον Θωμά Μοσχόπουλο, καθώς σκηνοθετεί τρία έργα που ανεβαίνουν στο Θέατρο Πόρτα μέχρι το τέλος της σεζόν. Ηδη έκανε πρεμιέρα το βραβευμένο με Πούλιτζερ έργο «Πόσο κοστίζει να ζεις» της Μαρτίνα Μαγιόκ, το οποίο παίζεται κάθε Δευτέρα και Τρίτη. Ποια είναι η υπόθεσή του; Τέσσερις άνθρωποι πασχίζουν να τα βγάλουν πέρα με τις αναπηρίες τους. Για δύο από αυτούς οι αναπηρίες είναι εξωτερικές, αλλά όλοι ανακαλύπτουν ότι κρύβουν και εσωτερικές, καθώς μάχονται για να επανακαθορίσουν τις αξίες τους. Οπως αναφέρει ο Θωμάς Μοσχόπουλος, αυτό το οποίο τον άγγιξε στο έργο της Μαγιόκ είναι η βαθιά ανθρωπιστική της προσέγγιση. «Μια προσέγγιση που δεν έχει να κάνει με την αναπηρία μόνο, αλλά και την αναπηρία που κουβαλάμε σε έναν κόσμο που έχουμε δημιουργήσει με στεγανά και στον οποίο ο καθένας μας ζει μέσα στο κουτάκι του» εξηγεί. «Νομίζω ότι το έργο πραγματεύεται το τι σημαίνει τελικά ανθρωπιά. Με έναν τρόπο δείχνει ότι το κόστος που πρέπει να πληρώσεις για να επιβιώσεις μπορεί να σου αφαιρεί την ανθρωπιά σου και προτείνει έναν άλλον δρόμο».
Βουτιά στο ισπανικό μπαρόκ
Και από το σύγχρονο έργο της Μαγιόκ ο ίδιος περνά σε ένα έργο του 1635, στο έργο του Πέδρο Καλντερόν ντε λα Μπάρκα «Ο γιατρός της τιμής του», το οποίο παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, κάνοντας πρεμιέρα σήμερα Κυριακή 21 Νοεμβρίου. Οπως ομολογεί, το ανέβασμα του συγκεκριμένου έργου τριγυρνούσε εδώ και 20 χρόνια στο μυαλό του. «Είναι ένα πολύ θεατρογενές κείμενο, που έχει σασπένς, έντονα συναισθήματα και δράση, όλα δηλαδή τα στοιχεία του θεάτρου του ισπανικού μπαρόκ που βρίσκω τόσο ενδιαφέροντα».
Γιατί όμως ένα έργο του 1635 να ενδιαφέρει τον σημερινό θεατή; «Αν θέλουμε να αγαπάμε το θέατρο, δεν γίνεται να μιλάμε μόνο για καινούργια έργα, χρειάζεται και μια σταθερή ματιά στην παράδοση, όσο πιο ανανεωτικά γίνεται, χωρίς φυσικά να αλλοιώνουμε τον χαρακτήρα των έργων. Για μένα το θέατρο είναι έτσι και αλλιώς ένα. Δεν έχει να κάνει με κατηγορίες και με είδη, με έργα που μπορεί να είναι δημοφιλή ή λιγότερο δημοφιλή. Η δημοφιλία άλλωστε νομίζω είναι η αντίδραση σε μια πρόταση που κάνει κάποιος. Αν κυνηγήσουμε μόνο αυτό που είναι της μόδας, ευτελίζουμε τον διάλογο που μπορούμε να ανοίξουμε με το κοινό. Μοιάζει με αυτόν που ανοίγει ένα σουβλατζίδικο, πετυχαίνει και μετά όλοι ανοίγουν το ίδιο σουβλατζίδικο τριγύρω σε κακέκτυπο. Εγώ αυτό το απεχθάνομαι. Με ενδιαφέρει να διαφοροποιούμαι ακόμη και από τον ίδιο μου τον εαυτό, για να κρατώ ζωντανή την περιέργειά μου».
Κεφάλαιο παιδί
Στις 12 Δεκεμβρίου κάνει πρεμιέρα και το νέο έργο που έγραψε με τίτλο «Ο μαγικός κύκλος ή η ωραιότερη ιστορία του κόσμου και άλλα τέτοια παραμύθια» που απευθύνεται σε θεατές από 5 έως 105 ετών, όπως διαβάζουμε στο πρόγραμμα. «Είναι εν τη γενέσει του ακόμη» αναφέρει. «Είμαστε σε πρόβες. Κόβουμε, ράβουμε. Ειδικά στο παιδικό θέατρο η ζύμωση μέσα στην πρόβα καθορίζει ένα έργο». Το παιδικό κοινό τον αφορά. «Είναι το πιο αγνό κοινό που μπορείς να έχεις» εξηγεί. «Δεν έρχεται με προκατασκευασμένες αντιλήψεις». Αλήθεια, ποιο είναι το ωραιότερο σχόλιο που του έκανε ποτέ ένας μικρός θεατής; «Ενα παιδί είχε πει «μου αρέσει αυτό το θέατρο σε σχέση με τα άλλα γιατί εδώ με ακούνε». Πιθανώς εννοούσε ότι δεν υπήρχε αυτή η υπερβολική ένταση και εξωστρέφεια με την όποια έχουμε συνηθίσει τις παιδικές παραστάσεις. Με συγκίνησε βαθιά αυτό. Γιατί έφερε κάτι σχεδόν ποιητικό. Αισθανόταν ότι έχει ανοιχτό διάλογο με τη σκηνή. Δεν είπε τους ακούω, είπε με ακούνε…».
INFO
«Σκιές στον Αδη».
Στις 27 και 28 Νοεμβρίου στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ.
(Η παραγωγή υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος για τη δημιουργία του επετειακού προγράμματος της ΕΛΣ για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση).
