Νοσοκομεία γεμάτα από εμβολιασμένους και μη. Εξεγέρσεις στους δρόμους. Μάσκες στις χριστουγεννιάτικες αγορές — αν και εφόσον είναι ανοιχτές. Αυτή είναι η νέα κανονικότητα. Μετά από αρκετούς μήνες άρσης των περιορισμών, γεγονός που προκάλεσε αύξηση των κρουσμάτων, οι άνθρωποι είδαν πώς έμοιαζε η «ζωή με τον ιό». Και δεν τους άρεσε.

Έπειτα ήρθαν οι αναπόφευκτες ανατροπές της πολιτικής: εντολές για μάσκες και lockdown, ακόμη και σε περιοχές με υψηλό βαθμό εμβολιασμού, για να αποφευχθεί η καταστροφή τους χειμερινούς μήνες. Και αυτό επίσης δεν αρέσει στον κόσμο.

Η σκληρή πραγματικότητα όπως αναφέρει σε άρθρο του το Politico είναι η εξής: Τα εμβόλια κατά του κορωνοϊού είναι ιατρικά θαύματα, αλλά δεν είναι αλάνθαστα. Και με την επικράτηση της εξαιρετικά μεταδοτικής παραλλαγής Δέλτα, τους σχετικά χαλαρούς περιορισμούς και τις μεγάλες μειονότητες του πληθυσμού που δεν εμβολιάζονται, η πανδημία επανέρχεται με σφοδρότητα σε όλη την Ευρώπη.

Η Γερμανία σημείωσε ρεκόρ μολύνσεων όλων των εποχών την Τετάρτη, με εβδομαδιαίο ρυθμό άνω των 400 ανά 100.000 άτομα. Η Ολλανδία, το Βέλγιο και η Ιρλανδία αγωνίζονται να επεξεργαστούν τεστ PCR, ενώ η χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη στην Ανατολική Ευρώπη έχει τροφοδοτήσει εξαιρετικά υψηλά ποσοστά θνησιμότητας.

Τα τρέχοντα επίπεδα εμβολιασμού σε όλη την ΕΕ είναι «ανεπαρκή για τον περιορισμό του φόρτου των κρουσμάτων COVID-19 και των νοσηλειών τους χειμερινούς μήνες», δήλωσε την Τετάρτη η διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων, Άντρεα Έιμον. Τα μέτρα δημόσιας υγείας θα πρέπει «να εφαρμοστούν τώρα», είπε – και θα μπορούσαν να χρειαστούν ακόμα τα Χριστούγεννα, εάν τα πράγματα δεν βελτιωθούν.

Το τελευταίο κύμα είναι μια υπενθύμιση, λένε οι ειδικοί ότι δεν υπάρχει καμία ένδειξη πότε θα μπορέσουμε να συγχρωτιστούμε ξανά χωρίς μάσκες. «Κάθε φορά που αίρουμε τα μέτρα, αυτός ο ιός μαθαίνει πώς να μας εξαπατά», δήλωσε ο Walter Ricciardi, κορυφαίος σύμβουλος του ιταλικού υπουργείου Υγείας. Με την παραλλαγή Δέλτα, πολύ πιο μεταδοτική από την αρχική έκδοση, ούτε τα εμβόλια ούτε η κοινωνική απόσταση μπορούν να κάνουν τη δουλειά από μόνα τους.

«Αν δεν χρησιμοποιήσουμε όλα τα όπλα μαζί με ορθολογικό τρόπο, δεν θα [επιστρέψουμε] ποτέ στην κανονικότητα, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα», είπε ο Ricciardi. «Θα πρέπει να περάσουμε τα επόμενα δύο, τρία χρόνια έτσι, ξέρετε, με μια σειρά πανδημικών κυμάτων».

Επιστροφή στα lockdown

Η Αυστρία απέδειξε ότι οι μέρες του ατελείωτου εγκλεισμού στο σπίτι δεν έχουν τελειώσει ακόμη. Ο καγκελάριος Αλεξάντερ Σάλενμπεργκ είπε ότι επέλεξε ένα lockdown 10 ημερών όχι μόνο για να σώσει το σύστημα υγείας αλλά για να παρακινήσει τους Αυστριακούς – το ένα τρίτο των οποίων αρνούνται να εμβολιαστούν – να καθίσουν και να σκεφτούν τις επιλογές τους.

Σε συνέντευξή του στο POLITICO, μίλησε για «δημιουργία μιας ευκαιρίας… με την έννοια ότι θέλουμε να βγούμε από αυτόν τον φαύλο κύκλο των συγκεχυμένων κυμάτων και των συζητήσεων για το lockdown». Σε περίπτωση που οι άνθρωποι δεν εκμεταλλευτούν αυτήν την ευκαιρία από μόνοι τους, η εντολή υποχρεωτικού εμβολιασμού της Αυστρίας έχει προγραμματιστεί για την 1η Φεβρουαρίου.

Ακόμη και στην Πορτογαλία, όπου σχεδόν όλος ο πληθυσμός έχει εμβολιαστεί πλήρως —πάνω από το 86% του πληθυσμού— «είναι ζωτικής σημασίας να διασφαλιστεί ότι θα μεταδοθεί το σωστό μήνυμα στον πληθυσμό», δήλωσε η Σοφία Ριμπέιρο, γιατρός και ειδικός στη δημόσια υγεία που εργάζεται στην πρώτη γραμμή από τον Απρίλιο του 2020: «Η πανδημία δεν έχει τελειώσει ακόμα».

Τα ποσοστά μετάδοσης, νοσηλείας και θανάτων στην Πορτογαλία αυξάνονται, ωθώντας τους αξιωματούχους να επικαλεστούν τη δυνατότητα επαναφοράς των περιορισμών. Αυτά συμβαίνουν μόλις οκτώ εβδομάδες αφότου ο συντονιστής εμβολίων της Λισαβόνας, Henrique Gouveia e Melo, είπε ότι η χώρα πέτυχε «σχεδόν ανοσία στην αγέλη» σε μια εκστρατεία που απέφευγε επιμελώς να πολιτικοποιήσει τον εμβολιασμό.

«Κρύο ντους» η επιστροφή των μέτρων για τους εμβολιασμένους

Για τους εμβολιασμένους – πολλοί από τους οποίους πίστευαν ότι η πανδημία είχε τελειώσει, τουλάχιστον για αυτούς – η επιστροφή των περιορισμών είναι ένα «κρύο ντους», δήλωσε ο δήμαρχος της Αμβέρσας Μπαρτ ντε Βέβερ.

Προφανώς, αυτό είναι λιγότερο άβολο από τα κανόνια νερού που εκτοξεύτηκαν εναντίον πολλών από τους 35.000 διαδηλωτές που συγκεντρώθηκαν στις Βρυξέλλες την Κυριακή. Η αστυνομία άνοιξε πυρ σε παρόμοια διαδήλωση κατά των νέων μέτρων στο Ρότερνταμ της Ολλανδίας, με αποτέλεσμα να να νοσηλευθούν τρεις άνθρωποι.

Η περιοχή της Αμβέρσας, η Φλάνδρα, μπορεί να υπερηφανεύεται για οκτώ στους 10 εμβολιασμένους ανθρώπους — συμπεριλαμβανομένων του 96% των ανθρώπων άνω των 65 ετών. Ωστόσο, μαζί με το υπόλοιπο Βέλγιο την περασμένη εβδομάδα επέβαλε νέους κανόνες για τις μάσκες σε εσωτερικούς χώρους και την τηλεργασία τέσσερις ημέρες την εβδομάδα, καθώς οι ΜΕΘ ήταν υπό πίεση.

Εμβολιασμένοι αλλά μολύνουν

Στον πυρήνα του προβλήματος βρίσκεται ένα στατιστικό στοιχείο που μπορεί να φαίνεται παραπλανητικό: Περίπου το 70 % όσων βρέθηκαν πρόσφατα σε νοσοκομεία της Φλάνδρας ήταν πλήρως εμβολιασμένοι.

Αυτό είναι σε μεγάλο βαθμό το αποτέλεσμα του πολύ μεγαλύτερου αριθμού ανθρώπων που έχουν λάβει τα εμβόλια – οι μη εμβολιασμένοι αρρωσταίνουν και πεθαίνουν σε πολύ υψηλότερους ρυθμούς – αλλά είναι επίσης γεγονός ότι τα εμβόλια δεν παρέχουν πλήρη προστασία, ειδικά με τη Δέλτα να επελαύνει και τη φθίνουσα ανοσία, καθώς πολλοί στη Δυτική Ευρώπη έχουν εμβολιαστεί πριν από περίπου έξι μήνες.

Ακόμη και αν εμβολιάζονταν όλοι, υπάρχει κίνδυνος η πανδημία να εξακολουθεί να αποτελεί πρόβλημα — τουλάχιστον στους ηλικιωμένους ή ευάλωτους. Επειδή τα εμβολιασμένα άτομα έχουν λιγότερες πιθανότητες να μολυνθούν αρχικά, είναι λιγότερο πιθανό να μεταδώσουν τον ιό. Ωστόσο, η παραλλαγή Δέλτα μειώνει ορισμένα από τα οφέλη των εμβολίων.

«Τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι τα επί του παρόντος διαθέσιμα εμβόλια μειώνουν λιγότερο τη μετάδοση για την παραλλαγή Δέλτα σε σύγκριση με την Άλφα», ανέφερε το ECDC σε νέα αξιολόγηση κινδύνου την Τετάρτη.

Ο συνδυασμός του ψυχρού καιρού που φέρνει τους ανθρώπους μέσα και την έναρξη της εποχικής γρίπης (που μπορεί να υπερφορτώσει ένα σύστημα υγείας ακόμα και σε κανονικούς καιρούς) είναι μια συνταγή καταστροφής.

Ο κίνδυνος είναι διπλά σοβαρός όταν υπάρχουν μεγάλος αριθμός ανθρώπων που δεν έχουν εμβολιαστεί πλήρως — γι’ αυτό οι πολιτικοί καταβάλλουν τόση προσπάθεια προσπαθώντας να επεκτείνουν την κάλυψη.

Ακόμη και όταν αρθεί το γενικό lockdown, οι μη εμβολιασμένοι θα αντιμετωπίζουν περιορισμούς, είπε ο Σάλενμπεργκ Δεν είπε πότε θα αλλάξει αυτό: τα βάρη της ΜΕΘ είναι η «κόκκινη γραμμή».

Καθώς η Γερμανία συζητά επίσης τον υποχρεωτικό εμβολιασμό , ορισμένες περιοχές δυσκολεύουν την καθημερινή ζωή των μη εμβολιασμένων, συμπεριλαμβανομένης της απαίτησης απόδειξης εμβολιασμών, ανάρρωσης ή αρνητικού τεστ για τη χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς.

Και με ενδείξεις ότι ο εμβολιασμός από μόνος του δεν είναι αρκετός, οι χώρες αυστηροποιούν τα κριτήρια για τα «υγειονομικά πάσο» που απαιτούνται για την είσοδο σε εστιατόρια, νυχτερινά κέντρα κ.α

Με βάση το ψηφιακό πιστοποιητικό COVID της ΕΕ για διασυνοριακά ταξίδια, τα περισσότερα δελτία για τον κορωνοϊό χρησιμοποιούνται για να αποδειχθεί ότι οι άνθρωποι έχουν εμβολιαστεί, αναρρώσει ή είχαν πρόσφατα αρνητικό τεστ. Ωστόσο, υπάρχουν κινήσεις για τον περιορισμό της χρήσης της τελευταίας επιλογής.

Στην Ολλανδία, μια συμβουλευτική ομάδα εκτίμησε ότι σε περιβάλλον υψηλού κινδύνου, όπου επιτρέπεται η είσοδος μόνο στους εμβολιασμένους και όσων έχουν αναρρώσει, ο κίνδυνος μόλυνσης είναι 50% χαμηλότερος από ό,τι όταν η εξέταση είναι επίσης μια επιλογή και ο κίνδυνος νοσηλείας είναι 82 % χαμηλότερος. (Σε γενικές γραμμές, ωστόσο, υπάρχουν ελάχιστα δεδομένα μέχρι στιγμής σχετικά με το πόσο καλά λειτουργεί το εμβόλιο.)

Ως απάντηση στη φθίνουσα ασυλία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να προτείνει να ληφθούν υπόψη οι αναμνηστικές δόσεις στο πιστοποιητικό COVID σε όλη την ΕΕ.

Οι αναμνηστικές δόσεις προσφέρουν μια νότα ελπίδας, αποκαθιστώντας την αποτελεσματικότητα, δύο εβδομάδες μετά τη δεύτερη δόση. Το μεγάλο ερώτημα είναι αν και η τρίτη δόση θα χάσει την ισχύ μετά από μερικούς μήνες.

Ωστόσο, ο Marco Cavaleri, επικεφαλής στρατηγικής εμβολίων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων, δήλωσε στους δημοσιογράφους την Τετάρτη ότι οι ενισχυτές αυξάνουν τα επίπεδα αντισωμάτων πολύ υψηλότερα από τις αρχικές δόσεις».

Πολιτικές προεκτάσεις

Στο μεταξύ, για τους πολιτικούς, η αναζωπύρωση της πανδημίας αποτελεί μια ανεπιθύμητη πράξη ισορροπίας. Μια επισκόπηση των μελετών του ECDC σχετικά με τους περιορισμούς, διαπίστωσε ότι: Τα μέτρα λειτουργούν καλύτερα όταν εφαρμόζονται έγκαιρα —αλλά και όταν έχουν ισχυρή υποστήριξη από το κοινό. Αυτό σημαίνει ότι οι αξιωματούχοι έχουν αναλάβει το δύσκολο έργο να πείσουν τους ανθρώπους να λάβουν νέες προφυλάξεις ακόμα και όταν τα πράγματα δεν είναι τόσο άσχημα.

Αυτό το αίνιγμα είναι ιδιαίτερα σαφές σε μέρη όπως η Πορτογαλία, όπου -ενόψει των εκλογών τον Ιανουάριο που θα μπορούσαν να τερματίσουν τη θητεία του πρωθυπουργού Αντόνιο Κόστα- η κυβέρνηση δέχεται πιέσεις να αμβλύνει τα προτεινόμενα μέτρα εν μέσω κριτικής από την αντιπολίτευση.

Ομοίως, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν θα πρέπει να κάνει έναν περίπλοκο υπολογισμό πριν από την υποψηφιότητά του για επανεκλογή τον Απρίλιο.

Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου ακολουθεί αντίθετη πορεία. Εν μέσω έντονης κριτικής, ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον κήρυξε «Ημέρα Ελευθερίας» την 19η Ιουλίου.

Τα lockdown έληξαν, οι μάσκες έγιναν προαιρετικές και οποιοσδήποτε μπορούσε να μπει σε μια γεμάτη παμπ. Τα κρούσματα εκτινάχθηκαν στα ύψη το καλοκαίρι, αλλά τώρα το κύμα Δέλτα φαίνεται να έχει υποχωρήσει, σύμφωνα με ορισμένους Βρετανούς επιστήμονες.

Στην Ιρλανδία, οι αρχές εξέφρασαν την αισιοδοξία ότι δεν θα χρειαστούν lockdown χάρη στην υψηλή κάλυψη των εμβολίων. Σημειωτέον, ωστόσο, ότι η απουσία lockdown δεν σημαίνει απαραίτητα κανονικότητα. Οι ειδικοί λένε ότι εάν ο καθένας μειώσει τις κοινωνικές του επαφές κατά 30%, αυτό θα συρρικνώσει τη συχνότητα εμφάνισης.

Τελικά, ακόμη και σε ένα μέρος με τόσο υψηλά ποσοστά εμβολιασμού όπως η Πορτογαλία, είναι ακόμα πολύ νωρίς για να προβλέψουμε πότε θα επιστρέψει η ζωή σε κάτι που μοιάζει με την παλιά κανονικότητα.

Το να ζούμε σε αβεβαιότητα για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα είναι σίγουρα δύσκολο για όλους μας, αλλά πρέπει να συνεχίσουμε να τηρούμε προφυλάξεις, λένε οι ειδήμονες Για τους πολιτικούς ηγέτες, ο κίνδυνος είναι ότι η κοινή γνώμη θα μεταλλαχθεί ακόμη πιο γρήγορα από τον ιό.