Η διαδικασία διαμόρφωσης πλεγμάτων γεωπολιτικής και γεωστρατηγικής συνεργασίας ανάμεσα σε χώρες με κοινές αντιλήψεις συνεχίζεται στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Η Ελλάδα λαμβάνει πρωτοβουλίες και εντάσσεται σε σχήματα που ενοχλούν την Τουρκία, τα οποία ωστόσο τροφοδοτούνται από περιφερειακές εξελίξεις, όπως το Λιβυκό (στο οποίο παρατηρείται ευρύτατη κινητικότητα την τρέχουσα περίοδο). Στο πλαίσιο αυτό, η πραγματοποίηση της τρίτης διάσκεψης των υπουργών Εξωτερικών Ελλάδος, Γαλλίας, Αιγύπτου και Κύπρου, Νίκου Δένδια, Ζαν-Ιβ Λε Ντριάν, Σαμέχ Σούκρι και Νίκου Χριστοδουλίδη, αντιστοίχως, κατέδειξε τη σύμπτωση αντιλήψεων που αποτυπώθηκε σε μία σύντομη, πλην ουσιαστική, κοινή διακήρυξη τεσσάρων σημείων.
Εμφαση στο Διεθνές Δίκαιο
Σε αυτήν επαναβεβαιώνονται οι άριστες σχέσεις μεταξύ των τεσσάρων κρατών, υπογραμμίζεται η πίστη τους στο Διεθνές Δίκαιο και στο Δίκαιο της Θάλασσας ειδικότερα, σημειώνεται η ανάγκη για επέκταση της συνεργασίας (ενέργεια, κλιματική αλλαγή, μετανάστευση), ενώ τονίζεται η σύμπτωση απόψεων «σε σχέση με την αντιμετώπιση της ασφάλειας και της σταθερότητας» στην ευρύτερη περιοχή.
Ελληνικές διπλωματικές πηγές ξεχώριζαν τρία σημεία. Το πρώτο σχετίζεται με την αναφορά στο ανακοινωθέν της προηγούμενης τετραμερούς συνάντησης, στο οποίο υπήρχαν εκτενείς αναφορές στην Ανατολική Μεσόγειο. Ακολούθως, η ελληνική διπλωματία εστιάζει στην προσήλωση στο Διεθνές Δίκαιο και στο Δίκαιο της Θάλασσας αλλά και στη σύγκλιση απόψεων σε όλα τα ζητήματα και στην αναφορά στη συνεργασία στον τομέα της ενέργειας.
«Συνεχίζει να απειλεί με πόλεμο»
Αν και όπως συνηθίζεται, η διακήρυξη δεν αναφερόταν ρητώς σε άλλες χώρες, ο Νίκος Δένδιας χαρακτήρισε την Τουρκία ως «κοινό παρονομαστή» των προβλημάτων σε Αιγαίο, Ανατολική Μεσόγειο και Λιβύη. «Η Τουρκία συνεχίζει να απειλεί με πόλεμο την Ελλάδα και να παραβιάζει την κυριαρχία και τα κυριαρχικά μας δικαιώματα. Να κατέχει παράνομα έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας και να παραβιάζει τα δικαιώματα στις θαλάσσιες ζώνες της. Να υποθάλπει τη Μουσουλμανική Αδελφότητα. Να εργαλειοποιεί το Μεταναστευτικό» τόνισε.
Ο υπουργός Εξωτερικών υποστήριξε ότι η τετραμερής δεν αποτελεί «αντι-τουρκική συνάντηση», κάνοντας έκκληση στην Αγκυρα να σεβαστεί το Διεθνές Δίκαιο ώστε «να συμπεριληφθεί μια μέρα στα πολυμερή σχήματα συνεργασίας και να συμμετάσχει στην εμπέδωση της ειρήνης, της σταθερότητας και της ευημερίας στη Μεσόγειο».
Τετ α τετ Δένδια με Λε Ντριάν
Πριν από την τετραμερή, ο Νίκος Δένδιας είχε κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον γάλλο ομόλογό του Λε Ντριάν. Στις κοινές δηλώσεις τους ο έλληνας υπουργός Εξωτερικών εξήρε το επίπεδο των διμερών σχέσεων, ενώ έριξε «καρφιά» προς τις ευρωπαϊκές χώρες – δίχως να τις κατονομάσει – που προμηθεύουν εξοπλιστικά συστήματα την Τουρκία. «Η Γαλλία προμηθεύει αμυντικό εξοπλισμό στην Ελλάδα, μια χώρα που προωθεί την περιφερειακή σταθερότητα. Θα ήταν ευκταίο και άλλα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης να ακολουθούσαν το παράδειγμα της Γαλλίας. Και να μην εξόπλιζαν χώρες που απειλούν με πόλεμο και αποσταθεροποιούν την ευρύτερη περιοχή» επισήμανε.
Νωρίτερα το πρωί της Παρασκευής ο γάλλος υπουργός Εξωτερικών έγινε δεκτός στο Μέγαρο Μαξίμου από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.
«Να δράσουμε από κοινού»
Στη συνάντηση εξετάστηκαν τρόποι ενίσχυσης των διμερών σχέσεων, ενώ δόθηκε βάση στους τομείς της άμυνας και της οικονομίας, με φόντο και την πρόσφατα υπογραφείσα Συμφωνία Στρατηγικής Εταιρικής Σχέσης που υπεγράφη μεταξύ του κ. Μητσοτάκη και του προέδρου της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν στο Παρίσι. Ο κ. Μητσοτάκης εξέφρασε τη γενική στήριξη της Ελλάδας στις προτεραιότητες της Γαλλίας, εν όψει της προσεχούς ανάληψης από το Παρίσι της εκ περιτροπής προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης. «Είναι μια στιγμή που πρέπει να δράσουμε από κοινού σε πολλά θέματα που απασχολούν και τις δύο χώρες. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρομαι σε ζητήματα ασφάλειας, κυριαρχίας και κυριαρχιών στη Μεσόγειο» τόνισε από την πλευρά του ο κ. Λε Ντριάν.
Ενίσχυση δεσμών και με στρατιωτικές ασκήσεις
Οι στρατιωτικές ασκήσεις στη θάλασσα της Μεσογείου συνεχίζονται, με τους δεσμούς ανάμεσα σε Αθήνα, Παρίσι, Κάιρο, Λευκωσία αλλά και Αμπου Ντάμπι να ενισχύονται και σ’ αυτόν τον τομέα. Την περασμένη Πέμπτη, η Γαλλία ξεκίνησε μια μεγάλη ναυτική άσκηση διάρκειας δύο εβδομάδων. Στην άσκηση, ονόματι «Polaris», θα λάβουν μέρος περίπου 6.000 στρατιώτες, 20 πολεμικά πλοία, ένα υποβρύχιο, τρία ναυτικά αρχηγεία και ένας στόλος αεροσκαφών. Με τη βοήθεια Ηνωμένου Βασιλείου, ΗΠΑ, Ιταλίας, Ισπανίας και Ελλάδας (που συμμετέχει με μία φρεγάτα), θα γίνει προσομοίωση μάχης στη θάλασσα με τη συμμετοχή του πυρηνοκίνητου αεροπλανοφόρου «Ντε Γκωλ».
Επίσης, την περασμένη εβδομάδα, πραγματοποιήθηκε η αεροναυτική διακλαδική άσκηση Ελλάδας – Αιγύπτου, η γνωστή «ΜΕΔΟΥΣΑ 11», στην οποία συμμετείχε και προσωπικό από τις Ενοπλες Δυνάμεις της Κύπρου και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.
Ενόχληση για τους ισπανικούς εξοπλισμούς προς την Αγκυρα
Σε διαχρονικό «βαρίδι» στις σχέσεις Ελλάδας – Ισπανίας εξελίσσεται η στενή συμπόρευση της Μαδρίτης με την Αγκυρα, ιδιαίτερα στο θέμα των εξοπλισμών. Στην Αθήνα υπήρξε τις προηγούμενες ημέρες σοβαρή ενόχληση από τη διαφαινόμενη επέκταση της ισπανοτουρκικής συνεργασίας στα εξοπλιστικά προγράμματα, έπειτα από την επίσκεψη του ισπανού πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ στην Τουρκία και τη συνάντησή του με τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο γενικός γραμματέας του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, πρέσβης Θεμιστοκλής Δεμίρης, κάλεσε την Παρασκευή 19 Νοεμβρίου στο γραφείο του για εξηγήσεις τον πρεσβευτή της Ισπανίας στην Αθήνα, ενώ το βράδυ της ίδιας ημέρας ο Νίκος Δένδιας μετέφερε την ενόχληση της ελληνικής κυβέρνησης στον ισπανό ομόλογό του Χοσέ Μανουέλ Αλμπάρες.
Οπως ανακοίνωσαν Σάντσεθ και Ερντογάν, η Αγκυρα σκοπεύει να ναυπηγήσει στην Ισπανία ακόμα ένα αεροπλανοφόρο (αναμένεται η παράδοση του εκσυγχρονισμένου πρώην ελικοπτεροφόρου «Juan Carlos») και πιθανόν νέων υποβρυχίων (ίσως των S-80). Και στο τραπέζι δεν αποκλείεται να βρεθούν επίσης οι φρεγάτες F-110 που η Ισπανία είχε εσχάτως προσφέρει και στην Ελλάδα. Η επίσκεψη Σάντσεθ έγινε στο πλαίσιο της ετήσιας Συνόδου Κορυφής Ισπανίας – Τουρκίας, ενός διαλόγου που θεσμοθετήθηκε το 2008. Τον ισπανό πρωθυπουργό συνόδευαν οι δύο αντιπρόεδροι και τέσσερις υπουργοί (Εξωτερικών, Αμυνας, Εσωτερικών, Βιομηχανίας) της κυβέρνησής του.
«Είναι αυτονόητο πως τα κράτη-μέλη δεσμεύονται από τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου σε σχέση με την παραβατικότητα της Τουρκίας και την παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου» σημείωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Οικονόμου, τονίζοντας ότι η Αθήνα παρακολουθεί το θέμα. Μέσω διπλωματικών πηγών, το υπουργείο Εξωτερικών υπογράμμισε ότι η Ελλάδα έχει εγείρει επανειλημμένα το ζήτημα της εξαγωγής οπλικών συστημάτων ευρωπαϊκών κρατών προς την Τουρκία. Μάλιστα, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, τόσο ο Πρωθυπουργός στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (Οκτώβριος 2020) όσο και ο υπουργός Εξωτερικών με επιστολή στην ισπανίδα τότε ομόλογό του είχαν επισημάνει το ζήτημα.
