Αποµένει σχεδόν ένας χρόνος για τη µεγαλύτερη διοργάνωση του ποδοσφαίρου σε επίπεδο εθνικών οµάδων και το Κατάρ, µια από τις πλουσιότερες χώρες του κόσµου και το µικρότερο έθνος που έχει αναλάβει να φέρει εις πέρας µια τέτοια αποστολή, δεν περιµένει βέβαια την τελευταία στιγµή για να υποδεχθεί τις 32 οµάδες και τους δεκάδες χιλιάδες φιλάθλους των αγώνων. Περήφανο που θα είναι η πρώτη αραβική και µουσουλµανική χώρα η οποία θα φιλοξενήσει το Παγκόσµιο Κύπελλο και µε τις ηµεροµηνίες των αγώνων να έχουν µετακυλίσει σε εποχή που το κλίµα δεν θα αποτελεί εµπόδιο για τη διεξαγωγή τους (21 Νοεµβρίου µε 18 Δεκεµβρίου αντί για τους µήνες Ιούνιο και Ιούλιο, όπως οι τελευταίες τέσσερις διοργανώσεις), το Κατάρ βάζει τις τελευταίες πινελιές σε επτά νέα στάδια τα οποία συναγωνίζονται µεταξύ τους για το ποιο είναι το πιο εντυπωσιακό από αρχιτεκτονικής άποψης. Και ας είναι τυλιγµένα στην αχλύ των σκανδάλων, η οποία µοιάζει να διαλύεται σιγά-σιγά, µε τα ερωτήµατα γύρω από τις συνθήκες ανέγερσής τους να καταντούν πλέον εντελώς ρητορικά. Πόσοι ήταν τελικά οι άνθρωποι που έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας των απάνθρωπων εργασιακών συνθηκών στο πλαίσιο του πρωτοφανούς οικοδοµικού προγράµµατος υποδοµών ύψους 4 δισ. δολαρίων που εκπονήθηκε προκειµένου να δείξει η χώρα ένα λαµπρό, εντυπωσιακό πρόσωπο στους επισκέπτες της; Ηταν περισσότεροι από 7.000 οι µετανάστες από χώρες όπως η Ινδία, το Πακιστάν, το Νεπάλ, το Μπανγκλαντές (όπως γράφει η εφηµερίδα «The Guardian»), γύρω στις 15.000 όπως υποστηρίζει η Διεθνής Αµνηστία ή µόλις 38 (οι 35 εκτός εργασίας) όπως υποστηρίζει η οργανωτική επιτροπή του Παγκόσµιου Κυπέλλου στο Κατάρ; Ερωτήµατα οι απαντήσεις των οποίων αναµένεται να περάσουν στα ψιλά γράµµατα της Ιστορίας, όπως συµβαίνει συνήθως σε τέτοιες περιπτώσεις.
Με τη σφραγίδα των «starchitects»
Το µεγαλύτερο από τα επτά στάδια που κατασκευάστηκαν ειδικά για το 22ο FIFA World Cup, µε χωρητικότητα περίπου 80.000 ατόµων, είναι το Lusail Iconic Stadium (ή Lusail National Stadium), στο οποίο θα διεξαχθεί και ο µεγάλος τελικός της διοργάνωσης. Βρίσκεται στην πόλη Λουσάιλ, 23 χιλιόµετρα βορείως της πρωτεύουσας Ντόχα, και σχεδιάστηκε από το βρετανικό αρχιτεκτονικό γραφείο Foster+Partners σε συνεργασία µε το αµερικανικό γραφείο MANICA Architecture του Ντέιβιντ Μάνικα, που ειδικεύεται στον σχεδιασµό αθλητικών χώρων. Το στάδιο άνοιξε στις 25 Οκτωβρίου και εντυπωσίασε, καθώς είναι εµφανής η στόχευση των αρχιτεκτόνων να αντικατοπτρίσουν µε ποικίλους τρόπους τοπικές αισθητικές παραδόσεις, όπως τα περίπλοκα διακοσµητικά µοτίβα που βρίσκονται σε αγγεία του αραβικού και ισλαµικού πολιτισµού. Ο σχεδιασµός αυτού του σταδίου, που θυµίζει και τα χάρτινα φαναράκια, περιλαµβάνει µια σχεδόν κυκλική βάση, η οποία ανοίγει προς τα πάνω και περιβάλλεται από µια τάφρο µε νερό που θα συνδέεται µε το πάρκινγκ µέσα από έξι γέφυρες. Λίγο παλαιότερο, µια και εγκαινιάστηκε τον Μάιο του 2019, το στάδιο Al Janoub, γνωστό µέχρι πρότινος και ως Al-Wakrah Stadium, γιατί ακριβώς βρίσκεται στην οµώνυµη πόλη βορείως της Ντόχα, έχει τη µισή χωρητικότητα συγκριτικά µε το Λουσάιλ και θα είναι η επίσηµη έδρα του ποδοσφαιρικού συλλόγου Al-Wakrah SC. Ωστόσο και αυτό είναι σχεδιασµένο από starchitect, συγκεκριµένα από την Ιρακινο-βρετανή Ζάχα Χαντίντ, η οποία πρόλαβε να βάλει πάνω του τη σφραγίδα της προτού φύγει από τη ζωή το 2016, µαζί µε την αµερικανική τεχνική εταιρεία AECOM. Η νεο-φουτουριστική µορφή του το καθιστά αναπόφευκτα άµεσα αναγνωρίσιµο ως δηµιούργηµα της Χαντίντ, ενώ όπως και στην περίπτωση των Foster+Partners έτσι και εδώ γίνεται προσπάθεια για να τιµηθεί η παράδοση της περιοχής. Συγκεκριµένα, ο σχεδιασµός της οροφής του σταδίου είναι εµπνευσµένος από τα πανιά των παραδοσιακών σκαφών ντόου, τα οποία χρησιµοποιούνταν για τη µεταφορά εµπορευµάτων, για ψάρεµα αλλά και για την αλίευση µαργαριταριών.
Πλεκτά καπέλα και σκηνές νοµάδων
Στην περίπτωση του Al Thumama Stadium, από την άλλη, ο σχεδιασµός είναι εµπνευσµένος από την παραδοσιακή πλεκτή gahfiya που φορούν οι άνδρες και τα αγόρια στη Μέση Ανατολή εδώ και αιώνες. Είναι προϊόν της φαντασίας του επικεφαλής αρχιτέκτονα του Αραβικού Τεχνικού Επιµελητηρίου Ιµπραχίµ Τζαϊντά, βρίσκεται κοντά στο Διεθνές Αεροδρόµιο Χαµάντ, νοτίως της Ντόχα, και θα είναι µία από τις πρώτες εικόνες της χώρας που θα αντικρίζουν οι επισκέπτες της. Το στάδιο µπορεί να φιλοξενήσει 40.000 άτοµα, τα οποία µπορούν να πάνε και µια βόλτα στο µεγάλο πάρκο που έχει δηµιουργηθεί γύρω του. Ανοιξε στις 22 Οκτωβρίου 2021 και περιµένει τους αθλητές και τους φιλάθλους οι οποίοι θα παρακολουθήσουν τους αγώνες µέχρι και τους ηµιτελικούς. Οι παραδοσιακές σκηνές των νοµάδων του Κατάρ και του Περσικού Κόλπου έχουν εµπνεύσει τον σχεδιασµό του σταδίου Al Bayt, το οποίο θα φιλοξενήσει τον πρώτο αγώνα του Κυπέλλου. Το στάδιο, χωρητικότητας 60.000 ατόµων, βρίσκεται στη Αλ Κχορ, 35 χιλιόµετρα από την Ντόχα, µια πόλη µε παράδοση στην αλίευση µαργαριταριών και στο ψάρεµα. Την ανέγερσή του έχουν αναλάβει οι εργολάβοι Galfar Al Misnad από το Κατάρ και Salini Impregilo από την Ιταλία. Το στάδιο Al Bayt, το οποίο δεν έχει ανοίξει ακόµη, θα είναι εξόχως οικολογικό, καθώς από τον Ιανουάριο του ’20 έλαβε πιστοποιητικά βιωσιµότητας «πράσινου» σχεδιασµού, διαχείρισης κατασκευής και ενεργειακής απόδοσης σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του Παγκόσµιου Συστήµατος Αξιολόγησης Αειφορίας (GSAS). Η αειφορία βρίσκεται στο επίκεντρο του σχεδιασµού και στο Ras Abu Aboud Stadium, το οποίο έχει σχεδιαστεί από τους Ισπανούς Fenwick Iribarren Architects. Το στάδιο των 40.000 θέσεων, που δεν έχει ολοκληρωθεί ακόµη, βρίσκεται στην Ντόχα και θα φιλοξενήσει αγώνες µέχρι τους ηµιτελικούς του Παγκοσµίου Κυπέλλου. Η µεγάλη ιδιαιτερότητά του είναι ότι έχει κατασκευαστεί από κοντέινερ (εµπορευµατοκιβώτια αποστολής) και ότι µετά το Κύπελλο θα είναι πλέον παρελθόν, καθώς θα αποσυναρµολογηθεί – µε άλλα λόγια θα είναι το πρώτο προσωρινό στάδιο Παγκοσµίου Κυπέλλου -, τα δοµικά του στοιχεία θα επαναχρησιµοποιηθούν σε άλλα αθλητικά πρότζεκτ, αλλά όχι µόνο, ενώ το παραλιακό µέτωπο στο οποίο βρίσκεται θα αξιοποιηθεί ώστε να χρησιµοποιείται από τους κατοίκους της Ντόχα.
Στάδια πολλαπλών χρήσεων
To στάδιο Εducation City βρίσκεται επτά χιλιόµετρα από το κέντρο της Ντόχα, στο σύµπλεγµα των πανεπιστηµίων της περιοχής, από όπου πήρε και το όνοµά του. Η πρόσοψή του ενσωµατώνει περίπλοκα γεωµετρικά µοτίβα που θυµίζουν διαµάντια και αλλάζουν χρώµατα ανάλογα µε τον τρόπο που κινούνται τα σύννεφα στον ουρανό. To στάδιο επίσης σχεδιάστηκε από τους Fenwick Iribarren Architects και άνοιξε τον Φεβρουάριο του 2020. Μετά τη λήξη του Παγκοσµίου Κυπέλλου οι διαστάσεις του θα µειωθούν στο µισό και γύρω στις 20.000 θέσεις θα δωρηθούν προκειµένου να ενταχθούν σε αθλητικές εγκαταστάσεις σε αναπτυσσόµενες χώρες. To πολλαπλών χρήσεων στάδιο Αhmed bin Ali είναι γνωστό ως Al-Rayyan Stadium, µια και βρίσκεται στο Αλ Ραγιάν, και είναι έδρα των ποδοσφαιρικών οµάδων Al Rayyan Sports Club και Al-Kharitiyath Sports Club. Aνοιξε τον Δεκέµβριο του 2020 και έχει χωρητικότητα περίπου 40.000 ατόµων. Εχει σχεδιαστεί από τους Βρετανούς Pattern Design ώστε να αντικατοπτρίζει την ιστορία του Κατάρ µέσα από την εντυπωσιακή του πρόσοψη, η οποία θέλει να φέρνει στον νου την οµορφιά της ερήµου αλλά και τη χλωρίδα και πανίδα της περιοχής, όπως και «τη σηµασία της οικογένειας», όπως σηµειώνεται στην επίσηµη ιστοσελίδα της αθλητικής διοργάνωσης του Κατάρ. H υβριδική αυτή πρόσοψη-µεµβράνη θα χρησιµοποιείται ως οθόνη για προβολές, νέα, διαφηµίσεις και ενηµερώσεις σχετικά µε τα αποτελέσµατα του Κυπέλλου.
Last but not least, το Khalifa International Stadium, γνωστό και ως Εθνικό Στάδιο, το οποίο βρίσκεται στην Ντόχα, έχει πάρει το όνοµά του από τον Χαµάντ µπιν Καλίφα αλ Θάνι, τον πρώην εµίρη του Κατάρ. Το στάδιο υπάρχει από τη δεκαετία του ’70, αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της αθλητικής παράδοσης της χώρας και υποβλήθηκε σε ανακαίνιση και επέκταση από το 2005 για να γίνει η ναυαρχίδα της διοργάνωσης.
