Και ενώ όλη η ανθρωπότητα τους τελευταίους μήνες ασχολείται αποκλειστικά με τον κορωνοϊό δεν πρέπει να λησμονούμε ότι υπάρχουν και άλλα νοσήματα του αναπνευστικού συστήματος τα οποία έχουν υψηλά ποσοστά νόσησης και θνησιμότητας παγκοσμίως, όπως για παράδειγμα η πνευμονία της κοινότητας, μια νόσος η οποία δύναται να προληφθεί σημαντικά μέσω του πνευμονιοκοκκικού εμβολιασμού.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας στις 12 Νοεμβρίου κάθε έτους γιορτάζει την Παγκόσμια Ημέρα Πνευμονίας με κύριο στόχο την ευαισθητοποίηση του ευρέος κοινού για τη συνηθέστερη λοίμωξη του κατώτερου αναπνευστικού. Σύμφωνα με τα επιδημιολογικά δεδομένα, κάθε 13 δευτερόλεπτα καταγράφεται ένας παιδικός θάνατος οφειλόμενος στον στρεπτόκοκκο της πνευμονίας, ενώ μόνο για το έτος 2019 υπολογίστηκαν περισσότεροι από 2,5 εκατομμύρια θάνατοι, από τους οποίους οι 672.000 αφορούσαν παιδιά προσχολικής ηλικίας.
Φέτος, ο συμβολικός εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Πνευμονίας συμπίπτει με τη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (COP 26) και την παγκόσμια σύνοδο κορυφής των ηγετών με βασικό θέμα συζήτησης την κλιματική αλλαγή, ενώ τίθεται πλέον ως απόλυτη προτεραιότητα, με στενά χρονικά όρια, ο σχεδιασμός και η υλοποίηση συγκεκριμένων δράσεων που να στοχεύουν στη βελτίωση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα. Το προηγούμενο έτος, περισσότεροι από 749.200 θάνατοι θεωρήθηκαν απότοκοι της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, γεγονός που καθιερώνει τη ρύπανση του αέρα ως έναν από τους κυριότερους παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση πνευμονίας σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, με έμφαση τους ηλικιωμένους και τα μικρά παιδιά. Αν και οποιοσδήποτε δύναται να προσβληθεί από την πνευμονιοκοκκική νόσο, τα παιδιά κάτω των 2 ετών, οι ενήλικοι άνω των 65 ετών και τα ανοσοκασταλμένα άτομα είναι εκείνοι που κινδυνεύουν περισσότερο.
Ο πνευμονιόκοκκος αποτελεί το συχνότερο αίτιο βακτηριακής λοίμωξης της πνευμονίας, ενώ η διηθητική μορφή της πνευμονιοκοκκική νόσος σε συνδυασμό με την εμφάνιση μικροβιαιμίας και σηψαιμίας έχει εξαιρετικά δυσμενή πρόγνωση. Αν και το συγκεκριμένο βακτήριο διαθέτει 93 οροτύπους με διαφορετική γεωγραφική κατανομή, μόνο ορισμένοι από αυτούς έχουν την ικανότητα να εισβάλουν στο αναπνευστικό δέντρο, προκαλώντας βλάβες ή έλλειμμα στους τοπικούς αμυντικούς μηχανισμούς των πνευμόνων με αποτέλεσμα την εμφάνιση της πνευμονίας. Η πνευμονία που προκαλεί δύναται να επιφέρει μεγάλη νοσηρότητα και θνησιμότητα λόγω εμφάνισης σοβαρών μορφών λοίμωξης όπως η μηνιγγίτιδα και η σηψαιμία.
Η μετάδοση του πνευμονιόκοκκου πραγματοποιείται μέσω των μολυσμένων σταγονιδίων τα οποία μεταφέρονται με τον βήχα, το φτάρνισμα, καθώς και με τη στενή επαφή με άτομο που έχει μολυνθεί. Τα συνηθέστερα συμπτώματα αποτελούν ο πυρετός ή η υποθερμία, το ρίγος, οι εφιδρώσεις, παραγωγικός ή μη βήχας, θωρακικό άλγος και δύσπνοια. Συνοδά μπορεί ο ασθενής να παρουσιάσει και μη ειδικά συμπτώματα, όπως κακουχία, αδυναμία, κεφαλαλγία ή διάρροια. Επιδημιολογικά, οι πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις εκδηλώνονται περισσότερο συχνά κατά τη χειμερινή περίοδο λόγω συγχρωτισμού και κλιματικών συνθηκών, αλλά ενίοτε και κατά την αρχή της εαρινής περιόδου.
Η ενεργητική ανοσοποίηση μέσω του πνευμονιοκοκκικού εμβολιασμού κατέχει σημαίνουσα θέση στη μείωση των ποσοστών αντιβιοτικής αντοχής στα ευρέως χρησιμοποιούμενα αντιβιοτικά και πιο ειδικά στη χώρα μας, όπου η κατάχρηση και λανθασμένη λήψη αντιβιοτικών αποτελεί μια συνήθη πρακτική. Η ένταξη στο πρόγραμμα εμβολιασμών, τόσο στις αναπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες, των εμβολίων έναντι του πνευμονιοκόκκου κατέχει σημαντικό ρόλο στην αλλαγή της νοσηρότητας και των επιδημιολογικών χαρακτήρων των οροτύπων του βακτηριδίου με αδιαμφισβήτητο υγειονομικό όφελος.
H δρ Σταματούλα Τσικρικά είναι πνευμονολόγος-φυματιολόγος στο Νοσοκομείο Σωτηρία, γραμματέας της ομάδας Ελέγχου Καπνού και Προαγωγής της Υγείας της Πανευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρείας, πρόεδρος της Ενωσης Πνευμονολόγων Ελλάδας.
