Yπήρξε ο πλουσιότερος άνθρωπος του Ισραήλ, ένας µεγιστάνας της ναυτιλίας. Οταν έφτασε στο τέλος της ζωής του, o Σάµι Οφερ (1922-2011) άφησε εντολή να µοιραστεί η αµύθητη περιουσία του, ύψους περίπου δέκα δισεκατοµµυρίων, στα δύο παιδιά του. Ο Εγιάλ και ο κατά πέντε χρόνια µικρότερος Ιντάν Οφερ δικαιούνταν εξίσου το µερίδιό τους και στην εξίσου µυθική συλλογή έργων τέχνης του πατέρα τους, για την οποία ο Σάµι Οφερ απέφευγε να µιλάει. Ποτέ δεν διέψευσε όσα λέγονταν και γράφονταν, ότι δηλαδή σε αυτή περιλαµβάνονταν σηµαντικά έργα καλλιτεχνών όπως ο Βίνσεντ βαν Γκογκ ή ο Πάµπλο Πικάσο. Οι δύο γιοι ήταν ίσοι στα µάτια του για αυτό το µοίρασµα. Οι λογιστές διαίρεσαν ό,τι υπήρχε να διαιρεθεί και έβαλαν τα περιεχόµενα σε δύο φακέλους, σύµφωνα µε τις οδηγίες που είχε αφήσει ο µεγάλος πατριάρχης. Ο Εγιάλ και ο Ιντάν έπρεπε απλώς να διαλέξουν από έναν φάκελο. «Δεν υπάρχει καµία δυσαρέσκεια ή πικρία ανάµεσά µας» έλεγε ο νεότερος Ιντάν στο περιοδικό «Bloomberg» το 2017. Δεν είµαστε σε θέση να το γνωρίζουµε, αλλά θα πούµε και γιατί να υπάρχει, αφού αµφότεροι έγιναν ή απλώς συνέχισαν να είναι (απλώς ακόµα περισσότερο) δισεκατοµµυριούχοι. Το περιοδικό «Forbes» αποτιµούσε τις περιουσίες τους σε 11,8 δισ. για τον Εγιάλ και 7,2 δισ. για τον Ιντάν τον Φεβρουάριο του 2021. Aµφότεροι ανήκουν στους 500 πλουσιότερους ανθρώπους στον πλανήτη για τη χρονιά που φεύγει.
To µυστήριο της συλλογής του Εγιάλ
O πρωτότοκος Εγιάλ Οφερ, επικεφαλής της οικογενειακής επιχείρησης Ofer Global, επιβλέπει το ιδιωτικό χαρτοφυλάκιο των διεθνών επιχειρήσεων της εταιρείας στους τοµείς της ναυτιλίας, µε τη Zodiac Maritime, της ενέργειας, της τεχνολογίας, των επενδύσεων, των ακινήτων. Για παράδειγµα, η Ofer Global µέσω της θυγατρικής της εταιρείας Global Holdings Group έχει στην κατοχή της µερικά από τα πιο εµβληµατικά κτίρια, όπως το 15 Central Park West, το 50 United Nations Plaza ή το 120 Park Avenue στη Νέα Υόρκη. Ολα στρέφονται όµως γύρω από τη ναυτιλιακή εταιρεία, την οποία ίδρυσε τη δεκαετία του ’70 µαζί µε τον πατέρα του Σάµι, η οποία έγινε µία από τις µεγαλύτερες στον κόσµο. Μάλιστα, το 2014 έγινε ισόβιο µέλος στο Baltic Exchange στο Λονδίνο ως αναγνώριση της προσφοράς του στον ναυτιλιακό κλάδο. Ο 71χρονος Εγιάλ Οφερ, που εδρεύει στο Μονακό και είναι λάτρης της Ελλάδας, καθώς το superyacht του «Olivia O», αξίας 200 εκατ. δολαρίων, απαντάται συχνά-πυκνά στα ελληνικά νησιά, αποφεύγει να µοιράζεται λεπτοµέρειες από τη συλλογή του µε έργα του ιµπρεσιονισµού, της µοντέρνας και της σύγχρονης τέχνης, αλλά είναι γνωστό ότι έχει στην κατοχή του ένα µεγάλο µέρος της συλλογής του πατέρα του. Είναι µέλος διοικητικών συµβουλίων πολιτιστικών κολοσσών όπως η Tate του Λονδίνου και το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης, ενώ είναι και ιδρυτικό µέλος του Κύκλου των Φίλων του Ιδρύµατος Τζιακοµέτι στη Γαλλία. Η φιλανθρωπία είναι βασικό χαρακτηριστικό στο χαρτοφυλάκιο του Οφερ, καθώς µαζί µε τη σύζυγό του σύστησε το Eyal & Marilyn Οfer Family Foundation, το οποίο υποστηρίζει τις τέχνες και την εκπαίδευση. Ποιος χρηµατοδότησε εξάλλου την επέκταση της Tate Modern στο παρακείµενο κτίριο που σχεδίασαν οι Χέρτσογκ και Ντε Μερόν δωρίζοντας 10 εκατ. στερλίνες για αυτόν τον σκοπό; Εξ ου και η ονοµασία Eyal Ofer Galleries στους εκθεσιακούς χώρους του τρίτου ορόφου στο νέο, εντυπωσιακό κτίριο. Αντίστοιχα, µπορεί να δει κανείς την πτέρυγα «Σάµι Οφερ» στο Εθνικό Ναυτικό Μουσείο του Λονδίνου, όπου είχε κάνει ο πατέρας του τη δική του δωρεά. Στο δε Ισραήλ, όπου θεωρείται ο πλουσιότερος άνθρωπος, δώρισε 5 εκατ. δολάρια για την ανακαίνιση του Helena Rubinstein Pavilion for Contemporary Art, το οποίο µετονοµάστηκε σε Eyal Ofer Building for the Arts και αποτελεί τµήµα του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης του Τελ Αβίβ.
Ο εξωστρεφής Ιντάν
Ο 66χρονος Ιντάν Οφερ είναι ιδιοκτήτης της Eastern Pacific Shipping και διαχειρίζεται έναν στόλο µε περισσότερα από 200 πλοία. Εχει επίσης στην κατοχή του το 51% της Israel Corp., της µεγαλύτερης εταιρείας χαρτοφυλακίου του Ισραήλ (µε συµµετοχές σε εταιρείες χηµικών, ενέργειας και ναυτιλίας). Ο Ιντάν Οφερ διαθέτει µετοχές και σε ποδοσφαιρικές οµάδες όπως η Ατλέτικο Μαδρίτης και η πορτογαλική Φαµαλισάο. Το όνοµά του αναφέρεται συχνά σε περιοδικά τέχνης, µια και η σύζυγός του Μπάτια δραστηριοποιείται σε φιλανθρωπικούς σκοπούς που έχουν σχέση µε τα εικαστικά. Στο Λονδίνο, όπου είναι η βάση τους τα τελευταία χρόνια, έχει ιδρύσει το γκαλά «Art of Wishes» για να υποστηρίξει τη φιλανθρωπική οργάνωση Make-Α-Wish, η οποία πραγµατοποιεί τις ευχές παιδιών µε µακροχρόνια προβλήµατα υγείας ή δυσµενείς συνθήκες ζωής. Φιλοξένησε και το εφετινό γκαλά του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου, µια δηµοπρασία για φιλανθρωπικούς σκοπούς που περιλάµβανε έργα από καλλιτέχνες όπως η Τζένι Σάβιλ, ο Πίτερ Ντόιγκ, η Mάντι ελ Σαγιέκ – είναι µέλος του, όπως και του Διεθνούς Συµβουλίου του οίκου δηµοπρασιών Sotheby’s. Είναι βέβαια και συλλέκτρια, εξάλλου µεγάλωσε σε ένα σπίτι που αγαπούσε ιδιαίτερα την τέχνη, αρκεί να ειπωθεί ότι το µικρό όνοµα του πατέρα της ήταν Ματίς. Σε αντίθεση µε τον πεθερό της ή τον κουνιάδο της, εκείνη ανοίγει τα χαρτιά της και αποκαλύπτει τις προτιµήσεις και τα αποκτήµατά της. Για παράδειγµα, την ενδιαφέρει ιδιαίτερα η γερµανική τέχνη, δεδοµένου και του ιστορικού της οικογένειας, καθώς ο πατέρας της έχει επιζήσει του Ολοκαυτώµατος, κάτι που δεν κατάφεραν πολλοί συγγενείς της. Οπως έχει δηλώσει, θα ήθελε να γνωρίσει τον Ζίγκµαρ Πόλκε (1941-2010) για να µάθει «πώς ήταν να µεγαλώνει στη µεταπολεµική Γερµανία». Το πρώτο έργο πάντως που αγόρασε ήταν µια φωτογραφία του επίσης Γερµανού Τόµας Στρουθ που απεικόνιζε το παρεκκλήσι του Ρόθκο στο Χιούστον, έργο του 2007, ενώ αγαπά και έργα του Αµερικανού Ντέιβιντ Χάµονς.
Πρόσφατα έπαιρνε θέση και για ένα έργο του Banksy, µια αφίσα στην οποία εικονίζονται παιδιά να παίζουν σε ένα κατεστραµµένο από τον πόλεµο παρατηρητήριο µε τίτλο «Visit Historic Palestine» (Επισκεφθείτε την ιστορική Παλαιστίνη) να τα συνοδεύει και τον υπότιτλο «The Israeli army liked it so much they never left!» (Στον ισραηλινό στρατό άρεσε τόσο πολύ ώστε δεν έφυγε ποτέ!) να συµπληρώνει το «καρφί» κατά του ισραηλινού κράτους. Ο πασίγνωστος street artist είχε ανεβάσει το έργο στον λογαριασµό του στο Instagram, ενώ ένας περιορισµένος αριθµός αυτών των αφισών µοιράστηκε από το περίπτερο που είχε νοικιάσει στην παγκόσµια τουριστική έκθεση του Λονδίνου «World Travel Market». H αντίδραση της Μπάτια Οφερ ήταν έντονη. «Μπορείτε να επικρίνετε το Ισραήλ για την τρέχουσα κατάσταση – και είµαι απόλυτα υπέρ της λύσης των δύο κρατών και του αγώνα για δικαιοσύνη και από τις δύο πλευρές. Οµως το να υπονοεί κάποιος ότι δεν έχουµε δικαίωµα ύπαρξης είναι επαίσχυντο. Επιπλέον, η στρατιωτική θητεία στο Ισραήλ είναι υποχρεωτική! Οπότε η αφίσα απορρίπτει όλους τους Ισραηλινούς. Τέτοιου είδους αφίσες θυµίζουν τη ναζιστική προπαγάνδα της δεκαετίας του ’30 και εξαπλώνουν τον αντισηµιτισµό» έγραφε µε τη σειρά της στα κοινωνικά δίκτυα. Σηµειωτέον, και ο σύζυγός της είναι υπέρµαχος της λύσης των δύο κρατών και µαζί έχουν καθιερώσει ετήσιες υποτροφίες που προορίζονται για δύο παλαιστίνιους και δύο ισραηλινούς φοιτητές προκειµένου να σπουδάσουν στη Σχολή Δηµόσιας Διοίκησης και Πολιτικής John F. Kennedy του Χάρβαρντ.
