Χιλιάδες μετανάστες παραμένουν εγκλωβισμένοι στη νεκρή ζώνη ανάμεσα στα σύνορα Πολωνίας – Λευκορωσίας, καθώς η Βαρσοβία δεν τους επιτρέπει την είσοδο στη χώρα και το Μινσκ δεν τους δέχεται πίσω. Πολλοί έχουν γίνει «μπαλάκι» αρκετές φορές: αν περάσουν στην Πολωνία, επαναπροωθούνται βιαίως πίσω στη Λευκορωσία για να απωθηθούν πάλι βίαια από τους Λευκορώσους κ.ο.κ.
Η ίδια κατάσταση επικρατεί από το καλοκαίρι στα σύνορα της Λευκορωσίας με τη Λιθουανία και, σε μικρότερο βαθμό, με τη Λετονία.
Η κλιμάκωση της επίθεσης
Από την περασμένη Δευτέρα όμως κλιμακώθηκε η «υβριδική επίθεση», όπως αποκαλείται, του λευκορώσου προέδρου Αλεξάντερ Λουκασένκο εναντίον της ΕΕ, η οποία ακολουθεί εκείνη του τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στον Εβρο τον Μάρτιο του 2020 και δίνει νέα ώθηση στη συζήτηση για την προστασία των ευρωπαϊκών συνόρων. «Καθιερώνει» επίσης λίγο περισσότερο την πρακτική των επαναπροωθήσεων και αναχαιτίσεων στο πλαίσιο της φύλαξης των Ευρώπης από υβριδικές απειλές. Η κυβέρνηση της Βαρσοβίας, από τις σκληρότερες στην ΕΕ στο Μεταναστευτικό, επαναπροωθεί στη Λευκορωσία όποιον μετανάστη συλλάβει να έχει περάσει παράνομα τα σύνορα και να κρύβεται στα πολωνικά δάση ή να προσπαθεί να πάει στη Γερμανία. Ηδη έχουν χάσει τη ζωή τους από το κρύο τουλάχιστον οκτώ άτομα, ανάμεσά τους και παιδιά.
Η νομιμοποίηση των επαναπροωθήσεων
Η πολωνική Βουλή ψήφισε στις 14 Οκτωβρίου τη νομιμοποίηση των επαναπροωθήσεων, οι οποίες για το Διεθνές Δίκαιο είναι παράνομες αλλά γίνονται όλο και περισσότερο ανεκτές σιωπηρά στην ΕΕ με το επιχείρημα ότι αντιμετωπίζουν πλασματικές μεταναστευτικές κρίσεις, κατασκευασμένες για πολιτικούς ή γεωπολιτικούς σκοπούς. Η Πολωνία ανέπτυξε 15.000 στρατιώτες στα σύνορα με τη Λευκορωσία την περασμένη εβδομάδα. Η Frontex (που έχει την έδρα της στη Βαρσοβία) δεν συμμετέχει στις επιχειρήσεις διότι η κυβέρνηση του Ματέους Μοραβιέτσκι, που είναι στα μαχαίρια με τις Βρυξέλλες, δεν επιθυμεί τη βοήθεια της ΕΕ για την προστασία των συνόρων της. Επίσης, δεν επιτρέπει σε δημοσιογράφους και ΜΚΟ την πρόσβαση στα σύνορα με τη Λευκορωσία.
Ταξιδιωτικά «πακέτα» για τους μετανάστες
Το ταξίδι των επίδοξων μεταναστών ξεκινά σε γραφεία ταξιδίων που έχουν στηθεί στη Βηρυτό, στη Δαμασκό, στο Ερμπίλ του Βόρειου Ιράκ και αλλού, και πωλούν πακέτα τα οποία περιλαμβάνουν τουριστική βίζα για Λευκορωσία, αεροπορικά εισιτήρια προς Μινσκ, ολιγοήμερη διαμονή στο Μινσκ και μεταφορά στα σύνορα με την Πολωνία. Οσοι καταφέρουν να περάσουν στην Πολωνία (συνήθως με τη βοήθεια των λευκορώσων συνοριοφυλάκων) κρύβονται στα δάση, συχνά ακόμη και για εβδομάδες, μέχρι να βρουν την ευκαιρία να πάνε στη Γερμανία, μόνοι τους ή πληρώνοντας διακινητές. H πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι πρόκειται για «υβριδική επίθεση και όχι προσφυγική κρίση». Την εβδομάδα που μας έρχεται, ίσως ακόμη και σε αυριανή συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών των 27 στις Βρυξέλλες, θα ανακοινωθούν νέες κυρώσεις κατά της Λευκορωσίας και πιθανώς κατά των αεροπορικών εταιρειών, όπως η λευκορωσική Belavia, που μεταφέρουν τους μετανάστες από τη Μέση Ανατολή στο Μινσκ.
Εκβιασμός και με το φυσικό αέριο
Εκτός από τους μετανάστες, ο Λουκασένκο χρησιμοποιεί και το φυσικό αέριο για να εκβιάσει την ΕΕ, απειλώντας την τροφοδοσία της μέσω του ρωσικού αγωγού που περνά από τη Λευκορωσία (και μεταφέρει το 20% του ρωσικού αερίου προς την Ευρώπη). Αν και το Κρεμλίνο «άδειασε» προχθές τον λευκορώσο δικτάτορα για την απειλή διακοπής της παροχής του ρωσικού αερίου στην Ευρώπη, συνεχίζει να τον στηρίζει, όπως φαίνεται άλλωστε και από την παρουσία ρωσικών πολεμικών αεροσκαφών στα σύνορα της Λευκορωσίας με την ΕΕ τις τελευταίες ημέρες.
Γιατί επιλέχθηκε ως στόχος η Πολωνία
Αναλυτές θεωρούν πως δεν είναι τυχαίο ότι ο Αλεξάντερ Λουκασένκο επέλεξε να πιέσει την Πολωνία – και όχι τη Λιθουανία που φιλοξενεί την εξόριστη αντιπολίτευση και πολλούς αντιφρονούντες από τη Λευκορωσία. Επειδή η Βαρσοβία βρίσκεται σε σφοδρή διαμάχη με την ΕΕ για την υπεροχή του ευρωπαϊκού Δικαίου έναντι του πολωνικού και τον διαχωρισμό της δικαστικής εξουσίας από την εκτελεστική, η «υβριδική επίθεση» προς την Πολωνία μπορεί να αποσταθεροποιήσει περισσότερο την ΕΕ από παρόμοια επίθεση στη Λιθουανία.
