Δεκατρείς γυναικοκτονίες συγκλόνισαν τη χώρα μας μέσα στους τελευταίους δέκα μήνες. Το «μαύρο» αυτό πέπλο, που κρύβει μια σκληρή πραγματικότητα, ξεδιπλώνεται καθώς οι Αρχές ξεκίνησαν μόλις το 2020 να καταγράφουν τις δολοφονίες αποτυπώνοντας τη σχέση θύματος και θύτη κι ενώ, σύμφωνα με εκτιμήσεις, την τελευταία δεκαετία αυτοί οι θλιβεροί αριθμοί έχουν παγιωθεί. Η σιωπή, η συγκάλυψη, η ανοχή, ο φόβος διαιωνίζουν τον κύκλο της βίας. Οι καταγγελίες αυξάνονται μεν, καθώς έχουν τετραπλασιαστεί σε διάστημα 10 ετών, όμως από μόνες τους δεν είναι ικανές να σταματήσουν τους δράστες.

Η έξαρση των εγκλημάτων βίας σε βάρος γυναικών οδήγησε τον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου κ. Βασίλειο Πλιώτα στην έκδοση εγκυκλίου, με την οποία επισημαίνεται μεν η σχετική επάρκεια του νομικού μας πλαισίου, ζητείται όμως από τους εισαγγελικούς λειτουργούς της χώρας «υπερβάλλουσα εγρήγορση, σημαντική παρέμβαση και συμβολή», με επιδίωξη να αντιμετωπίζονται με τον αρμόζοντα δραστικό τρόπο και με ικανοποιητικά αποτελέσματα οι εκδηλώσεις ενδοοικογενειακής βίας, ήδη από το πρώιμο στάδιο εμφάνισής τους, κυρίως, εκτός των άλλων, και με τη δημιουργία όρων αποφόρτισης, μείωσης της έντασης και παρεμπόδισης δυσμενέστερης εξέλιξης.

Δομές υποστήριξης και εκπαίδευση

«Χρειαζόμαστε μια συνολική προσέγγιση σε σχέση με τη βία σε διαπροσωπικό επίπεδο, ειδικά τη βία κατά γυναικών ή την ενδοοικογενειακή βία. Οι δράστες τέτοιων εγκλημάτων έχουν ένα συγκεκριμένο ψυχοκοινωνικό υπόβαθρο, που ενώ είναι σαφές ότι ξέρουν τι κάνουν και έχουν την ευθύνη για αυτό, ταυτόχρονα είναι ισχυρότερες οι πεποιθήσεις και οι αξιακές αναφορές σε πρότυπα σχέσεων κυρίως πατριαρχικού και τυραννικού τύπου, όπως η «τιμή», η απαξίωση ή η ιδιοκτησιακή αντίληψη για τον «άλλον», ώστε προέχουν αυτές οι πεποιθήσεις από τις επιταγές του νόμου. Ετσι η συζήτηση που γίνεται για την αυστηροποίηση της καταστολής είναι λάθος. Πολύ δύσκολα οι βαριές ποινές θα αποτρέψουν κάποιους να προβούν σε εγκλήματα αυτού του τύπου. Και δεν πρέπει να υποβαθμίζεται το γεγονός ότι ο σκοπός της ποινής είναι και η πρόληψη και η αποτροπή μελλοντικών εγκλημάτων. Ωστόσο ένα πλαίσιο πρόληψης περνά φυσικά και μέσα από την ενίσχυση βασικών δομών υποστήριξης των θυμάτων και την αλλαγή βασικών προτύπων εκπαίδευσης του γενικού πληθυσμού» λέει μιλώντας στο «Βήμα» η καθηγήτρια Εγκληματολογίας και Αντεγκληματικής Πολιτικής στο Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου κυρία Σοφία Βιδάλη.

Υποβάθμιση και συγκάλυψη

Ξεκαθαρίζει μάλιστα ότι η κακοποιητική συμπεριφορά συνήθως δεν είναι απλώς μια παράβαση ενός ηθικού ή κοινωνικού κανόνα, όπως ορισμένοι θέλουν να την υποβαθμίσουν, αλλά αποτελεί έγκλημα, δηλαδή πράξη που περιλαμβάνεται στον Ποινικό Κώδικα και επισύρει συγκεκριμένες κυρώσεις τις οποίες ο δράστης δεν μπορεί να αποφύγει. Πρόκειται δε για ένα φαινόμενο που κρατά δυστυχώς χρόνια και συνήθως υποβαθμίζεται ή συγκαλύπτεται από το οικείο περιβάλλον και συχνά από το ίδιο το θύμα. «Το αίσθημα της ντροπής ή και της ενοχής, αλλά και του φόβου, είναι αυτά που αποτρέπουν το θύμα από το να ζητήσει βοήθεια ή να κάνει καταγγελία. Αλλά και να προβεί σε καταγγελία μετά, στην πραγματικότητα, δεν έχει πού να πάει, καθώς συχνά είναι εξαρτημένο από τον δράστη είτε προσωπικά είτε επαγγελματικά κ.λπ. Γι’ αυτό και είναι απαραίτητο να υπάρχει ένα πλαίσιο που θα δίνει στα θύματα το κουράγιο και την αναγκαία υποστήριξη για να κάνουν καταγγελία» αναφέρει η εγκληματολόγος.

Αναγκαία μια ειδική υπηρεσία

Οπως εξηγεί, εκ των πραγμάτων, οι αστυνομικές αρχές μπορούν να κάνουν συγκεκριμένα πράγματα, που δεν επαρκούν. «Είναι απαραίτητη μια ειδική υπηρεσία, π.χ. μια δημοτική υπηρεσία, η οποία θα χαρακτηρίζεται μεν από την εγγύτητα με την κοινότητα, να είναι δηλαδή σημείο αναφοράς, όπως για παράδειγμα μπορεί να είναι κατ’ αναλογία ένα Αστυνομικό Τμήμα, αλλά θα έχει ένα τέτοιο πλέγμα αρμοδιοτήτων και δυνατοτήτων παρέμβασης, ώστε να μπορεί να στηρίξει ουσιαστικά τα θύματα κακοποίησης, είτε είναι γυναίκες είτε παιδιά» λέει η κυρία Βιδάλη. Διότι είναι κρίσιμο όταν μια κακοποιημένη γυναίκα φτάσει να καταγγείλει τον θύτη, που μπορεί να είναι από τον σύντροφο και τον πατέρα έως τον εργοδότη, να της δοθεί άμεση λύση για να ξεφύγει από την επίδραση του ανθρώπου που την κακοποιεί, δηλαδή να υπάρχει μέρος να πάει, να πειστεί να το κάνει και να αισθανθεί ασφαλής όχι μόνο η ίδια αλλά και το περιβάλλον της, κυρίως εάν υπάρχουν παιδιά.

«Να επιδείξουμε όλοι μηδενική ανοχή»

«Το σημαντικό για εμάς είναι να προλαμβάνουμε τις γυναικοκτονίες και κύριο μέλημά μας είναι το σπάσιμο του κύκλου της βίας και η εξάλειψη των δολοφονιών με έμφυλη διάσταση» αναφέρει μιλώντας στο «Βήμα» η υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, αρμόδια για τη Δημογραφική Πολιτική και την Οικογένεια, κυρία Μαρία Συρεγγέλα. Δεδομένης της αύξησης, κατά το τελευταίο διάστημα, των καταγγελιών για περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, επισημαίνει ότι «ολοένα και περισσότερες γυναίκες βρίσκουν τη δύναμη και το θάρρος να μιλήσουν και να ζητήσουν βοήθεια. Η κουλτούρα της σιωπής επιτέλους σπάει, καθώς υπάρχουν ευήκοα ώτα να ακούσουν τις τραυματικές εμπειρίες των γυναικών και επιστημονικό προσωπικό να στηρίξει και να συμβουλεύσει τις γυναίκες να ξεφύγουν από κακοποιητικές σχέσεις».

Οσον αφορά δε την περίοδο της πανδημίας, όπως εξηγεί η υφυπουργός, «σε χρονικά διαστήματα όπου το ζευγάρι περνάει περισσότερο χρόνο μαζί τα περιστατικά βίας αυξάνονται». Ξεκαθαρίζει όμως πως «ένας άντρας που δεν είναι βίαιος, δεν θα γίνει ξαφνικά, εξαιτίας μιας δύσκολης κατάστασης που μπορεί να αντιμετωπίζει. Ισως να γίνει πιο επιθετικός, με συχνότερα ξεσπάσματα επιθετικής συμπεριφοράς, ο άντρας που ήδη επέλεγε αυτόν τον τρόπο να σχετίζεται με τη σύζυγο ή σύντροφό του. Οι γυναίκες-θύματα βίας πρέπει να γνωρίζουν ότι σε περίπτωση που κινδυνεύει η ζωή τους πρέπει να καλέσουν αμέσως το 100 και η Αστυνομία θα παρέμβει. Μπορούν ακόμα να στείλουν και γραπτό μήνυμα, πληκτρολογώντας 100, τη διεύθυνση και το όνομά τους, όπως και συνοπτικά τι συμβαίνει».

Στο δίκτυο των δομών που εποπτεύονται από το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων περιλαμβάνονται 43 Συμβουλευτικά Κέντρα, για παροχή δωρεάν ψυχολογικής, κοινωνικής και νομικής στήριξης, καθώς και εργασιακής συμβουλευτικής. Επίσης, 19 Ξενώνες Φιλοξενίας, σε απόρρητες τοποθεσίες, για γυναίκες-θύματα βίας και τα ανήλικα παιδιά τους.

«Το πρώτο δεκάμηνο του 2021 η Γραμμή SOS 15900 δέχθηκε 5.405 κλήσεις για περιστατικά βίας. Οι 3.730 κλήσεις έγιναν από τα ίδια τα θύματα, ενώ 1.675 κλήσεις έγιναν από φίλους, γείτονες, γονείς, αδέλφια ή άλλα συγγενικά πρόσωπα των γυναικών-θυμάτων βίας. Δυστυχώς, μάρτυρες κακοποιητικών συμπεριφορών είναι πολλές φορές και τα ίδια τα παιδιά. Στη Γραμμή κάλεσαν 127 παιδιά, τα οποία ζήτησαν συμβουλές για να βοηθήσουν τους γονείς τους να σταματήσουν τη βίαιη και επιθετική συμπεριφορά τους» περιγράφει χαρακτηριστικά η κυρία Συρεγγέλα, τονίζοντας ότι «πρέπει όλοι όσοι είναι μάρτυρες περιστατικών βίας, συγγενείς, φίλοι, γείτονες, να σπάνε τη σιωπή τους, να μιλάνε και να καταγγέλλουν».

Γραμμή SOS 15900
Οποιος αδυνατεί να καλέσει, μπορεί να στείλει email στη διεύθυνση sos15900@isotita.gr. Στην ιστοσελίδα metoogreece.gr όλες οι απαραίτητες πληροφορίες για θέματα κακοποίησης