Σε επιλογές με ορατούς κινδύνους υγειονομικών, κοινωνικών και πολιτικών περιπλοκών ως προς τη διαχείριση της τρέχουσας φάσης της πανδημίας έχει καταλήξει η κυβέρνηση.Ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης περιέγραψε τη στρατηγική του την προηγούμενη Τετάρτη στη συνέντευξή του στο Mega, τραβώντας τη διαχωριστική γραμμή. Μίλησε ευθέως για «πανδημία των ανεμβολίαστων» και επανέλαβε την κατηγορηματική δέσμευση ότι δεν πρόκειται να υπάρξει νέο lockdown.

Η σκιά του «μεγαλύτερου λάθους»

Παρά ταύτα, η επανάληψη της πανδημικής έξαρσης, ακριβώς έναν χρόνο μετά την περυσινή επιβολή του δεύτερου γενικού απαγορευτικού, έχει προκαλέσει έντονη ανησυχία, δεδομένης και μιας παραδοχής του ίδιου του Πρωθυπουργού, ο οποίος έχει περιλάβει στα μεγαλύτερα λάθη της θητείας του την καθυστέρηση ως προς την επιβολή μέτρων στη Βόρεια Ελλάδα το φθινόπωρο του 2020.

Στην κυβέρνηση αναγνώριζαν κατά το διάστημα που προηγήθηκε των αποφάσεων για την αυστηροποίηση των προϋποθέσεων κινητικότητας των ανεμβολίαστων ότι η εκστρατεία πειθούς είχε φτάσει στα όριά της. Ομως, την ίδια στιγμή, ειδικά σε ό,τι αφορά τη Βόρεια Ελλάδα, είναι φανερό ότι και εφέτος υπήρξαν καθυστερήσεις στις παρεμβάσεις, με διαφορετική πάντως αφετηρία σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, δεδομένης της ύπαρξης των εμβολίων.

Στον πυρήνα αυτών των επιλογών βρέθηκε το πρόταγμα της ανεμπόδιστης λειτουργίας της οικονομίας και η προσπάθεια εξώθησης των αρνητών του εμβολίου σε αναθεωρήσεις της στάσης τους. Εμμέσως πλην σαφώς, επιχειρήθηκε η καλλιέργεια του αισθήματος φόβου, κάτι που τις τελευταίες ημέρες φάνηκε πως οδήγησε και στην αναθέρμανση του ρυθμού των εμβολιασμών, οι οποίοι την προηγούμενη εβδομάδα τριπλασιάστηκαν.

 

Στην κόψη του ξυραφιού

Παρ’ όλα αυτά, η κυβέρνηση κινείται πλέον στην κόψη του ξυραφιού ως προς τη διαχείριση της πανδημίας, με κίνδυνο να βρεθεί σύντομα αντιμέτωπη με μια ριζική ανατροπή της συνολικής εικόνας. Οι επιστημονικές εκτιμήσεις για αύξηση των κρουσμάτων κατά 1 εκατομμύριο έως το τέλος του έτους, στον βαθμό που επιβεβαιωθούν, θα σημάνουν πιθανότατα και μια δραματική εκτίναξη των θανάτων λόγω Covid-19, με ό,τι αυτό θα συνεπάγεται για τον μακάβριο απολογισμό της διετίας.

Την ίδια στιγμή, το Μέγαρο Μαξίμου κινείται με κάποια αμφιθυμία σε ό,τι αφορά την εντατικοποίηση των εμβολιασμών ή την επέκταση της υποχρεωτικότητας, για παράδειγμα στον δημόσιο τομέα ή στις Ενοπλες Δυνάμεις και τα Σώματα Ασφαλείας. Η απάντηση ως προς αυτά είναι ότι ο υποχρεωτικός χαρακτήρας προϋποθέτει την ύπαρξη και επιβολή κυρώσεων, όπως η αναστολή εργασίας. Κάτι τέτοιο, λένε, θα προξενούσε σοβαρά προβλήματα επιχειρησιακής επάρκειας – κυρίως στο στράτευμα, όπου παρατηρούνται υψηλά ποσοστά ανεμβολίαστων.

Οι δισταγμοί με την Εκκλησία

Οι πρόσφατες κυβερνητικές αποφάσεις και ανακοινώσεις για τους περιορισμούς στους ανεμβολίαστους πολίτες χαρακτηρίστηκαν ωστόσο από διστακτικότητα. Ενδεικτικό ήταν ότι δεν περιέλαβαν τις συναθροίσεις στις εκκλησίες. Κυβερνητικά στελέχη υποστήριξαν αρχικώς ότι δεν θα ήταν εφικτοί οι έλεγχοι των πιστοποιητικών εμβολιασμού ή των αποτελεσμάτων των διαγνωστικών ελέγχων στους ναούς. Λίγες ώρες αργότερα, η Ιερά Σύνοδος εξέδιδε την εγκύκλιο με την οποία προέβαινε σε έντονες συστάσεις προς πιστούς και ιερωμένους, είτε για εμβολιασμό είτε για διενέργεια τεστ.

Από το Μέγαρο Μαξίμου υποστηρίχθηκε ότι η κίνηση αυτή ήταν αποτέλεσμα επικοινωνίας και συνεννόησης του γενικού γραμματέα του Πρωθυπουργού Γρηγόρη Δημητριάδη με το γραφείο του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου.  Ωστόσο, η επικοινωνία φέρεται να έγινε το πρωί της Πέμπτης, ενώ η συνεδρίαση της Ιεράς Συνόδου είχε γίνει το προηγούμενο απόγευμα.Σχολιάζοντας την αντίφαση και τη χρονική ανακολουθία, κυβερνητικές πηγές σημείωναν πάντως τα εξής: «Ειδικά ως προς την Εκκλησία, είμαστε υπέρ της αυτορρύθμισης. Προφανώς και ήμασταν σε επικοινωνία με τον Αρχιεπίσκοπο, όμως με κανέναν τρόπο δεν μπορούσαμε να προεξοφλήσουμε ή να υπαινιχθούμε τις αποφάσεις και τις ανακοινώσεις του. Κάτι τέτοιο θα τον άφηνε εκτεθειμένο σε περίπτωση που δεν περνούσε από την Ιερά Σύνοδο η εισήγησή του».

Η δοκιμασία των νέων μέτρων

Οσο πάντως η κυβέρνηση εμφανίζεται αποφασισμένη να υπηρετήσει την επιλογή της και να μην επιβάλει απαγορευτικά μέτρα πουθενά (ακόμη και στις «κόκκινες» περιοχές), η επιλογή της μοιάζει με ένα από τα κρίσιμα στοιχήματα της περιόδου. Λοιμωξιολόγοι και ιατρικό προσωπικό στις επιβαρυμένες περιοχές υποστηρίζουν ότι η διαφαινόμενη πορεία των πραγμάτων θα καταστήσει αναπόφευκτους τους περιορισμούς, έστω σε τοπικό επίπεδο, ενώ από το Σάββατο 6 Νοεμβρίου τίθενται σε δοκιμασία τα νέα μέτρα ελέγχου της κοινωνικής δραστηριότητας των ανεμβολίαστων πολιτών.

Κυβερνητικές πηγές αναφέρουν σχετικά ότι για την αποτελεσματικότητα των τελευταίων αποφάσεων «βασική προϋπόθεση είναι η κοινωνική συναίνεση» και ότι «δεν μπορεί να γίνει τίποτε μόνο με παρεμβάσεις αστυνομικού τύπου». Υπό αυτό το πρίσμα, έχουν προγραμματιστεί για τη Δευτέρα συσκέψεις της κυβέρνησης με εκπροσώπους των κοινωνικών φορέων και επαγγελματιών του εμπορίου, της εστίασης (ΕΣΕΕ, ΓΣΕΒΕΕ, ΣΕΛΠΕ κ.ά.), στους οποίους αναμένεται να υπογραμμιστεί ότι η λειτουργία των επιχειρήσεών τους προϋποθέτει και τη δική τους συμμετοχή στην εφαρμογή και στον έλεγχο των νέων μέτρων. Παράλληλα, κυβερνητικά στελέχη επισημαίνουν ότι σε αυτή τη φάση, όσες παραβάσεις διαπιστώνονται και οδηγούν σε διακοπή λειτουργίας επιχειρήσεων, θα αναρτώνται δημοσίως και ονομαστικά, προς παραδειγματισμό επαγγελματιών και πολιτών.

«Πίεση του συστήματος, αλλά με αντοχές»

Πέραν αυτών πάντως, κυβερνητικές πηγές αναφέρουν ότι υπό την ανησυχία της περαιτέρω έξαρσης τις επόμενες εβδομάδες, υπάρχει επίγνωση για την αναμενόμενη πίεση στο σύστημα υγείας και εν όψει αυτής έχουν εκπονηθεί σχέδια αντίδρασης. Σύμφωνα με πληροφορίες, σε αυτά περιλαμβάνονται οι μεταφορές ασθενών με COVID σε περιοχές με καλύτερες υγειονομικές υποδομές, οι μετατροπές νοσοκομειακών δομών σε μονάδες διαχείρισης της πανδημίας, κ.ά.Οι ίδιες πηγές υποστηρίζουν ότι υπάρχουν προβολές για την εξέλιξη του νέου κύματος, οι οποίες δείχνουν πως όση πίεση και αν ασκηθεί, θα είναι διασφαλισμένες οι αντοχές του συστήματος υγείας, ώστε αυτό να αντεπεξέλθει.

Το «πράσινο στοίχημα»

Εν αναμονή της νέας κλιμάκωσης της υγειονομικής κρίσης, η κυβέρνηση και ο Πρωθυπουργός ιεραρχούν πάντως διαφορετικά τις προτεραιότητες της περιόδου. Ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης αναγνώρισε στην πρόσφατη συνέντευξή του ότι ούτως ή άλλως ξεκινά σύντομα μια παρατεταμένη προεκλογική περίοδος, καθώς ακόμη και με τον εκλογικό ορίζοντα στην άνοιξη ή το καλοκαίρι του 2023, απομένει περίπου ενάμισης χρόνος έως τις κάλπες.

Εν όψει αυτών, επιχειρείται η επιτάχυνση διαδικασιών και ενεργειών στο πεδίο της πράσινης μετάβασης, η οποία κρίνεται, αφενός, πολιτικά και κοινωνικά επιβεβλημένη, αφετέρου, ως ένα πεδίο το οποίο θα προσδώσει αναπτυξιακές δυνατότητες, δεδομένης και της διασύνδεσής της με τα κονδύλια και τις επενδύσεις του Ταμείου Ανάκαμψης.Μετά την πρώτη συζήτηση στο Υπουργικό Συμβούλιο της προηγούμενης Πέμπτης, από την ερχόμενη εβδομάδα τίθεται σε διαβούλευση ο κλιματικός νόμος, με κεντρικούς στόχους τους σταδιακούς περιορισμούς των εκπομπών ρύπων κατά 55% έως το 2030, 80% έως το 2040 και 100% έως το 2050.

Πέραν των όσων ο ίδιος ο Πρωθυπουργός ήδη περιέγραψε (κλιματικό αποτύπωμα σε κάθε νομοσχέδιο, απολιγνιτοποίηση έως το 2028, μετατροπή του στόλου των ταξί σε ηλεκτροκίνητο ή πάντως μηδενικών εκπομπών ρύπων από το 2025, απαγόρευση πωλήσεων νέων ΙΧ με κινητήρες εσωτερικής καύσης από το 2030, αποκλειστική χρήση φυσικού αερίου για θέρμανση όπου υπάρχουν ήδη τα δίκτυα διανομής, κ.ά.), ο νέος νόμος περιλαμβάνει και μια σειρά παρεμβάσεις στο πεδίο της εντατικοποίησης των επενδύσεων και την αξιοποίηση των υποδομών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.

Η πρόκληση των αιολικών πάρκων

Στον πυρήνα της πρωτοβουλίας βρίσκονται σε αυτή τη φάση οι ρυθμίσεις για την ανάπτυξη των θαλάσσιων, υπεράκτιων αιολικών πάρκων, με στόχο την παραγωγή ενεργειακού όγκου 2 GW από το 2030.Πρόκειται για ένα φιλόδοξο σχέδιο, με ιδιωτική χρηματοδότηση, το οποίο ωστόσο προβλέπει και προϋποθέτει εντατική προεργασία σε πολλά πεδία.

Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, οι πρώτες ενέργειες θα είναι η χαρτογράφηση των ενδεδειγμένων περιοχών για την εγκατάσταση των υποδομών, οι οποίες θα πρέπει να πληρούν πολλές προϋποθέσεις, όπως για παράδειγμα: να μην είναι σεισμογενείς, να βρίσκονται σε λογική απόσταση από τις ακτές και να μην περιλαμβάνονται στις αμφισβητούμενες από την Τουρκία ζώνες. Η τελευταία προϋπόθεση εφάπτεται κατά κάποιες πηγές και με τη διαδικασία καθορισμού ΑΟΖ, με ό,τι αυτό μπορεί να σημάνει για το έργο.

Σύμφωνα πάντως με κυβερνητικά στελέχη, το σχέδιο είναι πολυδιάστατο και με πολλαπλές συνέπειες, οι οποίες απαιτούν μελέτη και αξιολόγηση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα μεταξύ των άλλων, η μείωση των δημοσίων εσόδων από τη φορολόγηση της χρήσης των πετρελαιοειδών, αλλά και οι θετικές συνέπειες στο ισοζύγιο, αφού την ίδια στιγμή θα μειώνονται και οι δαπάνες του προϋπολογισμού για την εισαγωγή τους.

Η νέα εποχή της ΔΕΗ και η ενίσχυση της ενεργειακής αυτονομίας

Σημαντική συμβολή στα κυβερνητικά σχέδια για την πράσινη μετάβαση διαδραματίζει πλέον και η ΔΕΗ. Μετά την ολοκλήρωση της Αύξησης Μετοχικού Κεφαλαίου, η οποία συγκέντρωσε κεφάλαια ύψους 1,35 δισ., με την τιμή της μετοχής στα 9 ευρώ, η επιχείρηση δρομολογεί ένα φιλόδοξο επενδυτικό σχέδιο σε ΑΠΕ, μέσω υποδομών συνολικού δυναμικού 7 GW.Στόχος είναι εντός της προσεχούς πενταετίας να υπάρχει εγκατεστημένη ισχύς από ΑΠΕ ύψους 9,5 GW, αφότου υλοποιηθεί το επενδυτικό πρόγραμμα των 9,3 δισ. ευρώ έως το 2026.

Η εξέλιξη αναμένεται να ενισχύσει την ενεργειακή αυτονομία της χώρας, ενώ σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, οι φθηνές ΑΠΕ θα ευνοήσουν την αποκλιμάκωση του κόστους, καθώς θα περιοριστεί η έκθεση της Ελλάδας στις αυξήσεις των διεθνών τιμών του πετρελαίου και φυσικού αερίου. Παράλληλα, οι επενδύσεις σε ΑΠΕ, ύψους 1,3 δισ., που έχουν εξαγγελθεί στις βαλκανικές χώρες αναμένεται να ισχυροποιήσουν τη θέση της επιχείρησης και της χώρας στην περιοχή.Την ίδια στιγμή, η ΔΕΗ επεκτείνεται στην ηλεκτροκίνηση, καθώς κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους έχει δημιουργήσει το μεγαλύτερο δίκτυο δημόσια διαθέσιμων φορτιστών σε όλη την Ελλάδα, με περισσότερα από 400 σημεία φόρτισης οχημάτων. Εντός του 2022 αναμένεται να έχουν εγκατασταθεί περισσότεροι από 1.000 φορτιστές και σε ορίζοντα πενταετίας να έχουν αυξηθεί στους 10.000.

Μετά την ολοκλήρωση της Αύξησης Μετοχικού Κεφαλαίου, το 87% των επενδυτών που συμμετείχαν στη διαδικασία προέρχονται από το εξωτερικό και το 13% από την Ελλάδα. Πέραν του βασικού μετόχου, που είναι το Ελληνικό Δημόσιο, στην κεφαλαιακή σύνθεση συμμετέχουν μερικά από τα μεγαλύτερα επενδυτικά funds στον κόσμο, μεταξύ των οποίων: CVC, Oak Hill, EBRD, BlackRock, Fidelity, Wellington, Helikon, Covalis, GAMA, Discovery, Zimmer, Kayne Anderson, T Rowe, Millennium Partners, Hengistbury Inv. Partners, Light Sky, JNE Partners, Ghisallo Capital, Fiera Capital, Schronfeld Strategic Advisors.