Ο απολογισμός των τελευταίων δύο μηνών είναι αποκαρδιωτικός, καθώς ο χαμένος εμβολιαστικός χρόνος τροφοδοτεί το τέταρτο κύμα της πανδημίας με χιλιάδες θύματα. Οι επιστήμονες από την άλλη εμφανίζονται κάθε ημέρα που περνάει και πιο ανήσυχοι, δεδομένου ότι βρίσκονται σε κόκκινο κλοιό 21 περιοχές του ελληνικού χάρτη, με την πορεία της πανδημίας να είναι ήδη προδιαγεγραμμένη και αμετάβλητη.
Η βεβαιότητα με την οποία περιγράφουν οι ειδικοί τις δυσμενείς εξελίξεις εδράζει σε δύο παραδοχές: αφενός στην αδυναμία πειθούς ώστε να αυξηθεί δραστικά και άμεσα το εμβολιαστικό ποσοστό και αφετέρου στην απουσία αυστηρότερων μέτρων – τουλάχιστον στα σημεία όπου η Δέλτα σφυροκοπά – που θα συγκρατούσαν τις μεταδόσεις.
Μοιραία ο δείκτης Rt καταγράφει αυξητικές τάσεις για δεύτερη συνεχόμενη εβδομάδα, αγγίζοντας το 1,09 κατά μέσο όρο, ενώ σε κάποιες περιοχές εκτοξεύεται στο 1,24, που σημαίνει ότι 100 άτομα που νοσούν μπορούν να κολλήσουν επιπλέον 124.
Ατελείς οι έλεγχοι
Κοιτώντας κανείς τη μεγαλύτερη εικόνα και τα όσα διαδραματίστηκαν την τελευταία εβδομάδα – στο διάστημα μόλις επτά ημερών (22 Οκτωβρίου – 29 Οκτωβρίου) στριμώχτηκαν περισσότερα από 23.600 κρούσματα και 301 θάνατοι -, μπορεί να… χαρτογραφήσει τις διαδρομές μετάδοσης υψηλών ταχυτήτων στη νυχτερινή διασκέδαση, σε γάμους και πάρτι όπου δεν τηρούνται τα μέτρα.
Αποτελεί άλλωστε κοινό μυστικό ότι τα τρωτά σημεία στους ελέγχους αφήνουν ανοιχτή την πόρτα στις κατά τα άλλα απαγορευμένες ζώνες για τον κορωνοϊό, όπως είναι τα νυχτερινά κέντρα. Οπως περιέγραφε στο «Βήμα» νεαρός θαμώνας, ένα πιστοποιητικό εμβολιασμού και μια μαζική αποστολή του στα μέλη της παρέας αρκούν για να αποτελέσουν «διαβατήριο» και για τους ανεμβολίαστους πελάτες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Ούτε όμως οι περασμένες εβδομάδες του Οκτωβρίου ήταν αποφορτισμένες, με αποτέλεσμα ο μήνας να κλείνει τον κύκλο του με συνολικά περισσότερες από 76.000 επιβεβαιωμένες λοιμώξεις και πάνω από 1.000 νεκρούς, μεταφέροντας ένα βαρύ επιδημιολογικό φορτίο στον επερχόμενο Νοέμβριο.
Κόκκινος Νοέμβρης
Επιχειρώντας μια σύντομη αναδρομή και εστιάζοντας στο δεύτερο κύμα, διαπιστώνει κανείς ότι τις 30 ημέρες του Νοεμβρίου του 2020 – ένας από τους πλέον μαύρους μήνες της πανδημικής ιστορίας – καταγράφτηκαν 66.020 κρούσματα και 1.780 απώλειες.
Από τους παραπάνω αριθμούς και συγκρίσεις καθίσταται σαφές ότι το lockdown εκείνης της περιόδου με τους έρημους δρόμους και την κλειδωμένη νυχτερινή ζωή έχει αντικατασταθεί πλέον από το «τείχος ανοσίας» που έχουν… σηκώσει οι εμβολιασμένοι, συγκρατώντας την ορμητική επέλαση της μετάλλαξης Δέλτα.
Η αποτελεσματικότητα του εμβολίου διαφαίνεται άλλωστε από τους ίδιους τους αριθμούς: Στις 27 Νοεμβρίου του 2020 στα νοσοκομεία της χώρας νοσηλεύονταν συνολικά 4.321 ασθενείς με ήπιες ή σοβαρές εκδηλώσεις της λοίμωξης COVID-19, εκ των οποίων οι 606 ήταν διασωληνωμένοι.
Σήμερα, ο αριθμός εκείνων που έχουν μολυνθεί από τον κορωνοϊό και χρήζουν νοσηλείας δεν ξεπερνούν τους 2.500, με τους διασωληνωμένους να αγγίζουν τους 400.
Η μεγάλη διαφορά
Ισως η πιο σημαντική διαφορά, όμως, είναι ότι έντεκα μήνες πίσω στον χρόνο δεν υπήρχε διαθέσιμο εμβόλιο έναντι της πανδημικής λοίμωξης. Σήμερα και ενώ η χώρα μας έχει εφεδρείες για να προσφέρει ισχυρές δόσεις ανοσίας σε όλους, εννέα στους δέκα ασθενείς με σοβαρά συμπτώματα αμέλησαν – είτε από φόβο είτε από θέση – να ακολουθήσουν τον δρόμο της… Ελευθερίας, ασκώντας υπέρμετρη πίεση στα συστήματα Υγείας.
Από την άλλη και δεδομένης της υψηλής μεταδοτικότητας της μετάλλαξης Δέλτα – που καθρεφτίζεται στο δυσθεώρητο αριθμό ημερήσιων κρουσμάτων – αντιλαμβάνεται κανείς ότι εάν δεν υπήρχε το εμβόλιο να συγκρατεί τις φονικές διαθέσεις του πανδημικού ιού, τα νοσοκομεία θα είχαν καταρρεύσει.
Εν τούτοις ουδείς μπορεί να παρακάμψει τις τραγικές συνέπειες της πανδημίας στη χώρα μας, απέχοντας μακράν από το παράδειγμα της Πορτογαλίας. Συνεπακόλουθα και καθώς τα προγνωστικά μοντέλα δείχνουν περαιτέρω αναζωπύρωση τον Νοέμβριο εξαιτίας των ευνοϊκών κλιματικών συνθηκών για τους ιούς, ανοίγει και πάλι – σε θεωρητικό επίπεδο, καθώς η κυβέρνηση επιμένει εμφατικά ότι τα lockdown δεν αποτελούν πλέον διέξοδο – η συζήτηση περί λήψης επιπλέον μέτρων.
«Λυγίζει» το ΕΣΥ
Η επιχειρηματολογία προς το παρόν βρίσκει… τοίχο σε ηθικά διλήμματα, υπό το πρίσμα ότι οριζόντιοι περιορισμοί θα λειτουργήσουν τιμωρητικά για τους εμβολιασμένους πολίτες, οι οποίοι θα αναγκάζονταν να θυσιάσουν εκ νέου την οικονομική και κοινωνική δραστηριότητά τους «στραγγαλίζοντας» την ψυχολογία τους για χάρη των ανεμβολίαστων που, σημειωτέον, αποτελούν και τη μειοψηφία.
Το ερώτημα εν τούτοις που παραμένει μετέωρο είναι για πόσο θα αντέξει το «τείχος ανοσίας» να δίνει ανάσες στα νοσοκομεία.
Γι’ αυτό και στους ιατρικούς κύκλους πλανάται ακόμη ένα ηθικό δίλημμα (επίσης προς το παρόν σε θεωρητικό επίπεδο, καθώς η κατάσταση στο ΕΣΥ παραμένει διαχειρίσιμη) και αφορά ένα διαφορετικού τύπου triage. Το ερώτημα είναι το εξής: Εάν υποθετικά υπάρχει μία μόνο διαθέσιμη κλίνη ΜΕΘ, θα πρέπει να παραχωρηθεί σε ανεμβολίαστο ασθενή με λοίμωξη COVID ή σε έναν εμβολιασμένο ασθενή με σοβαρό πρόβλημα υγείας πλην COVID;
Τέτοιου τύπου απαντήσεις δεν είναι εύκολες, όμως τα νοσηλευτικά ιδρύματα της Βόρειας Ελλάδας τείνουν να μετατραπούν πάλι σε νοσοκομεία για τη διαχείριση μίας νόσου, με τους υπόλοιπους πολίτες να κινδυνεύουν να μπουν σε ένα καθεστώς αναγκαστικής παραμέλησης.
Ενώπιον τραγωδίας
«Θα βρεθούμε μοιραία μπροστά σε ένα δίλημμα και θα πρέπει με κάθε τρόπο να αυξήσουμε ταυτόχρονα τον εμβολιασμό και να περιορίσουμε παράλληλα την πανδημία. Γιατί εάν τεθεί ανεξέλεγκτη και τα ποσοστά του εμβολιασμού δεν ανέβουν, θα ζήσουμε μια τραγωδία» προειδοποιεί μιλώντας στο «Βήμα» ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Αθανάσιος Εξαδάκτυλος.
Προς το παρόν πάντως και σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, οι επιστήμονες δεν έχουν εισηγηθεί μέτρα στην κυβέρνηση. Ανεπίσημα, πάλι, αποτελεί το θέμα των ημερών, με την ανησυχία να είναι πλέον έκδηλη και αρκετούς να ενώνουν τις φωνές τους για επιτακτική ανάγκη λήψης δύσκολων αποφάσεων με έμφαση στις κόκκινες περιοχές.
Συνθήκες ασφυξίας
Σύμφωνα άλλωστε με τους εργαζομένους στα νοσοκομεία (ΠΟΕΔΗΝ), ήδη εκτυλίσσονται συνθήκες ασφυξίας στη Βόρεια Ελλάδα. Τα τελευταία δεδομένα που συνέλεξαν έδειχναν πληρότητα 100% στις κλίνες ΜΕΘ COVID στη Θεσσαλονίκη, στη Δυτική Μακεδονία και στη Θεσσαλία, την ώρα που στην Κεντρική Μακεδονία υπήρχε μόνο ένα διαθέσιμο κρεβάτι την περασμένη Παρασκευή.
Υπό τις εξελίξεις αυτές, η ηγεσία του υπουργείου Υγείας αναζητεί εκ νέου συμμαχίες με τον ιδιωτικό τομέα, συνάπτοντας συμβάσεις σε πρώτη φάση με πέντε ιδιωτικές κλινικές σε Θεσσαλονίκη και Θεσσαλία, σε μια ύστατη προσπάθεια να μη γίνει και πάλι το ΕΣΥ μονοθεματικό. Τις επόμενες εβδομάδες εν τούτοις αναμένεται – εφόσον επιβεβαιωθούν τα προγνωστικά μοντέλα που κάνουν λόγο για 5.000 κρούσματα ημερησίως – να δοκιμαστούν και πάλι οι αντοχές των εξαντλημένων γιατρών και νοσηλευτών.
Αυξημένα κρούσματα και νέα πρωτόκολλα
Με τις σχολικές τάξεις να προχωρούν σε συγχωνεύσεις που θα οδηγήσουν σε πολυπληθή τμήματα εν μέσω πανδημίας, τα κρούσματα του κορωνοϊού αυξάνονται, ενώ ελάχιστα σχολεία εφέτος κλείνουν. Σύμφωνα με τα υγειονομικά πρωτόκολλα που εφαρμόζονται, ένα τμήμα αναστέλλει τη λειτουργία του μόνο εφόσον οι μισοί μαθητές και μαθήτριές του αρρωστήσουν.
Από την άλλη πλευρά, όπως ανακοίνωσε το υπουργείο Παιδείας, οι μαθητές όλων των βαθμίδων θα προμηθεύονται από αύριο 1η του μήνα ως και το Σάββατο 6 Νοεμβρίου μια συσκευασία με πέντε δωρεάν αυτοδιαγνωστικά (self) τεστ από τα φαρμακεία, προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες ελέγχου των ημερών από 5 έως 22 Νοεμβρίου και να προσέρχονται στο σχολείο σύμφωνα με τις οδηγίες των ειδικών.
Από την 1η Νοεμβρίου και μετά η δήλωση των τεστ των μαθητών και μαθητριών και το αποτέλεσμα για τις δημόσιες σχολικές μονάδες θα δηλώνεται στη νέα πλατφόρμα edupass.gov.gr (και όχι στην πλατφόρμα του self-testing.gov.gr), από την οποία νέα πλατφόρμα θα εκδίδεται και η σχολική κάρτα για COVID-19.
H πλατφόρμα αυτή αφορά επί του παρόντος μόνο τις δημόσιες σχολικές μονάδες. Στις ιδιωτικές σχολικές μονάδες τα αποτελέσματα των τεστ θα εξακολουθήσουν να δηλώνονται στην πλατφόρμα self-testing.gov.gr και η σχολική κάρτα για COVID-19 θα εκδίδεται με τη διαδικασία που ίσχυε ως σήμερα.
Η διπλή λοίμωξη με γρίπη και κορωνοϊό αυξάνει τη θνητότητα κατά 20%
Η πρώιμη καταγραφή κρουσμάτων εποχικής γρίπης στην Κροατία έχει σημάνει συναγερμό στη Γηραιά Ηπειρο, με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) να προειδοποιεί πως το χειρότερο σενάριο – αυτό δηλαδή της διπλής πανδημίας – φαίνεται ιδιαίτερα πιθανόν τον εφετινό χειμώνα.
Παρ’ όλα αυτά, στη χώρα μας οι εμβολιασμοί έναντι των ιών της γρίπης που έχουν εκτελεστεί ξεπερνούν μεν το 1 εκατομμύριο, υπολείπονται όμως της αυξημένης ζήτησης που καταγράφτηκε πέρυσι, με αποτέλεσμα ακόμη 3 εκατ. δόσεις περίπου να παραμένουν στα ψυγεία των φαρμακείων αδιάθετες.
Η πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών Μαρία Θεοδωρίδου εμφανίστηκε πρόσφατα θορυβημένη, υπογραμμίζοντας τη χαμηλή ανταπόκριση του κόσμου σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη στιγμή. «Μάλιστα, βλέποντας κανείς τα επιμέρους ποσοστά των εμβολιασμών, των αριθμών των εμβολίων κατά ομάδες, διαπιστώνει ότι το μήνυμα του αυξημένου κινδύνου για ορισμένες ομάδες πληθυσμού δεν πρέπει να έχει φτάσει» επισήμανε ενδεικτικά.
Και υπογράμμισε πως σε μελέτη από το Ηνωμένο Βασίλειο έχει καταγραφεί ότι η συν-λοίμωξη (δηλαδή η ταυτόχρονη νόσηση από τον ιό της γρίπης και τον κορωνοϊό) αυξάνει τη θνητότητα κατά 20%. Παράλληλα διπλασιάζεται ο κίνδυνος να χρειαστούν οι ασθενείς μηχανική αναπνευστική υποστήριξη με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις δοκιμαζόμενες ΜΕΘ.
Εν τω μεταξύ και σύμφωνα με τα έως τώρα δεδομένα, ο κύριος τύπος του ιού της γρίπης που ανιχνεύθηκε στην Ευρώπη τον τελευταίο μήνα είναι ο Α – και συγκεκριμένα το στέλεχος Η3Ν2 – , που πλήττει κυρίως τα ηλικιωμένα άτομα. Γι’ αυτό και όπως σημειώνει το ECDC, η περίοδος γρίπης πιθανότητα να είναι «δριμεία».
«Μια απότομη αύξηση των κρουσμάτων γρίπης κατά τη διάρκεια της εξελισσόμενης πανδημίας του νέου κορωνοϊού μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για τα ηλικιωμένα άτομα, καθώς και για όσα έχουν εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, επιβαρύνοντας ακόμη περισσότερο τα ήδη πιεσμένα εξαιτίας της COVID-19 συστήματα Υγείας» συμπληρώνει η υπεύθυνη του προγράμματος για τη γρίπη του ECDC, Pasi Panttinen.
Εν τω μεταξύ, χρονοδιάγραμμα δύο μηνών όσον αφορά την έγκριση του εμβολίου για παιδιά 5-11 ετών όρισε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) μετά το «πράσινο φως» στις ΗΠΑ. Υπό τις εξελίξεις αυτές, σε πρόσφατο σχετικό δημοσίευμα του επιστημονικού περιοδικού «Nature» η Εμα Μακ Μπράιντ, με εξειδίκευση στη δημιουργία μοντέλων για την καταπολέμηση μολυσματικών ασθενειών του Ινστιτούτου Τροπικής Υγείας και Ιατρικής στο Townsville της Αυστραλίας, υπογραμμίζει ότι το εμβόλιο θα σώσει σίγουρα (και) ζωές μικρών παιδιών που προσβάλλονται από τον κορωνοϊό – αν και οι επιπλοκές σε αυτή την ηλικία παραμένουν σπάνιες. Παράλληλα όμως, όπως συμπλήρωσε, ο παιδικός εμβολιασμός θα «σώσει πολλές-πολλές ζωές ενηλίκων».
