Το όραμά του για τα πνευματικά δικαιώματα του έργου του «που υπήρξε προϊόν ψυχικής ανάγκης, πνευματικής καλλιέργειας και ειλικρινούς αποτύπωσης, με αισθητικά μέσα του εσωτερικού μου κόσμου, που δεν φοβήθηκα να τον ταυτίσω με τα πάθη και τα όνειρα των κοινών ανθρώπων», αλλά και μία λεπτομερή καταγραφή-διάθεση των περιουσιακών του στοιχείων χωρίς να λείπει η κριτική προσέγγιση απέναντι στα παιδιά του και κυρίως την κόρη του Μαργαρίτα, αποτυπώνονται με τρόπο ξεκάθαρο στις πέντε μυστικές διαθήκες που άφησε ο σπουδαίος μουσικοσυνθέτης Μίκης Θεοδωράκης και δημοσιεύθηκαν προ ημερών στο Πρωτοδικείο της Αθήνας.
Οι τελευταίες επιθυμίες
«Συντάσσω την παρούσα διαθήκη μου για να αποτυπώσω σε αυτήν τις οριστικές μου αποφάσεις και τελευταίες επιθυμίες μου, οι οποίες παραμένουν σταθερές και αναλλοίωτες στο πέρασμα των ετών» αναφέρει χαρακτηριστικά ο Μίκης Θεοδωράκης στη διαθήκη του, που συντάχθηκε στις 28 Ιουνίου 2017. Στο πολυσέλιδο κείμενο που ακολουθεί ο εκλιπών μουσικοσυνθέτης τακτοποιεί και ρυθμίζει όλα τα περιουσιακά του στοιχεία, κινητά και ακίνητα, ορίζοντας ως εκτελέστρια της διαθήκης του «την Ειρήνη Παρμενίδου, προσωπική μου γραμματέα, που έζησε στο πλευρό μου πολλές δεκαετίες και μπορώ να πω ότι γνωρίζει τις σκέψεις, τις επιθυμίες μου καλύτερα από κάθε άλλον».
Η διάθεση των περιουσιακών του στοιχείων ξεκινά από την αγαπημένη του σύζυγο Μυρτώ, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, την οποία καθιστά άμεση κληροδόχο της περιουσίας του, πλην των πνευματικών του δικαιωμάτων επί του έργου του. Ο Μίκης Θεοδωράκης τόσο τη σύζυγό του όσο και τα παιδιά του, Μαργαρίτα και Γιώργο, καθώς και τα εγγόνια του τα ορίζει ως «κληροδόχους», έχοντας όπως εμφατικά σημειώνει «πλήρη γνώση της σημασίας του νομικού αυτού όρου». Αξίζει να σημειωθεί ότι με την κληροδοσία περιέρχεται σε ένα πρόσωπο ένα μεμονωμένο περιουσιακό στοιχείο του θανόντος, κατά τέτοιον τρόπο ώστε να του προσκτάται μόνο ωφέλεια χωρίς να γίνεται καθολικός διάδοχος του τελευταίου.
Για τα παιδιά του
«…Τα δύο παιδιά μου γεννήθηκαν και μεγάλωσαν μέσα στη μουσική μου, που ήταν φυσικό να γίνει αναπόσπαστο μέρος της ύπαρξής τους. Θα πρέπει όμως να καταλάβουν, και ιδίως η θυγατέρα μου Μαργαρίτα, ότι δεν υποτιμώ σε καμιά περίπτωση την αγάπη τους και τις προσπάθειές της για το έργο μου. Τα όσα ορίζω στη Διαθήκη μου αυτή είναι αποτέλεσμα μακρόχρονης και επίπονης διαδικασίας και αντικειμενικής εκτίμησης τόσο των δικών τους δυνατοτήτων (πέραν της άπειρης λατρείας που τους έχω) και της εμπειρίας που έζησα από τη δραστηριότητα του εκδοτικού οίκου Romanos Productions Ltd…».
«…Θα πρέπει λοιπόν να αρκεστούν στα ποσοστά από τα πνευματικά μου δικαιώματα, που καθόρισα με την παρούσα διαθήκη μου, καθώς και στα τόσα που εν ζωή τους έχω δώσει» αναφέρει χαρακτηριστικά για τα δύο του παιδιά.
Τα πνευματικά δικαιώματα
Σε άλλο κεφάλαιο ρητά αναφέρει ότι ορίζει τον μουσικό εκδοτικό οίκο SCHOTT MUSIC GmbH&CO. KG ως «γενικό κληρονόμο (έχοντας πλήρη γνώση της έννοιας και αυτού του νομικού όρου), με όλα τα δικαιώματα και εξουσίες που αυτή η ιδιότητα συνεπάγεται και ιδιαίτερα το δικαίωμα λήψης κάθε απόφασης σχετικά με τη διοίκηση, τη διαχείριση και την κάθε είδους εκμετάλλευση των πνευματικών μου δικαιωμάτων που επιθυμώ να το ασκεί αποκλειστικά και μόνο ο κληρονόμος μου, διότι αυτό κρίνω επωφελές τόσο για το έργο μου όσο και για τα μέλη της οικογένειάς μου». Υπενθυμίζει δε ότι η σύμβασή του με την εταιρεία Romanos Productions Ltd. έχει λυθεί κοινή συναινέσει από το 2003 και ως εκ τούτου με κατηγορηματικό τρόπο αναφέρει ότι «δεν έχει πλέον και δεν επιθυμώ σε καμιά περίπτωση να έχει οπουδήποτε δικαίωμα πάνω στο έργο μου».
Ο ραδιοφωνικός σταθμός
Χαράσσει δε αυστηρή πέραν πάσης αμφισβήτησης γραμμή ως προς την εκτέλεση των τελευταίων επιθυμιών του αναγράφοντας πως σε περίπτωση που οποιοσδήποτε από τους τετιμημένους στη διαθήκη του αμφισβητήσει τους όρους και τις εντολές του ή αντιταχθεί σε αυτές να εκπίπτει από κάθε δικαίωμα και να περιορίζεται στη νόμιμη μοίρα, η οποία έχει καλυφθεί από όσα διέθεσε στους κληροδόχους του από την περιουσία του όσο ήταν εν ζωή.
Για τον ραδιοφωνικό παραγωγό Νίκο Κουρή Θεοδωράκη, ο οποίος υποστηρίζει ότι είναι γιος του μουσικοσυνθέτη, στη συμπληρωματική διαθήκη του με ημερομηνία 19/2/2020 ο Μίκης Θεοδωράκης αναφέρει τα εξής:Ο διαδικτυακός ραδιοφωνικός σταθμός MIKIS RADIO ξεκίνησε εδώ και περίπου δύο χρόνια με πρωτοβουλία του Νίκου Κουρή (ή Νίκου Θεοδωράκη όπως υπογράφει) και τον θεωρώ ως ένα από τα μεγαλύτερα δώρα που μου έχουν γίνει. Για τους λόγους αυτούς επιθυμία μου είναι να συνεχίσει απρόσκοπτα η προσπάθεια αυτή του Νίκου Κουρή (Θεοδωράκη) χωρίς κανένα εμπόδιο είτε από τους τετιμημένους στην από 28.6.2017 διαθήκη μου είτε από άλλους, ώστε να μπορέσει να εξακολουθήσει τη διάδοση του έργου μου. (…)
Η «κληρονομιά» για το έργο του και τα σπίτια στην Ακρόπολη και στο Βραχάτι
(Στη διαθήκη του, στις 28 Ιουνίου 2017)
«…Ο κληρονόμος μου, οι εκδότες μου και οι λοιποί τετιμημένοι με τη διαθήκη μου αυτή θα πρέπει να θυμούνται ότι η πνευματική δημιουργία αποτέλεσε για μένα ψυχική ανάγκη και σκοπό ζωής. Και το πιο σημαντικό: Δωρεά προς τους άλλους, με τη βαθύτατη επιθυμία να γίνει γνωστή και αποδεκτή από τον καθένα και από όλους εάν αυτό είναι δυνατό. Χωρίς την επιδίωξη αυτή της επαφής, η ζωή μου θα έπαυε να έχει νόημα. Και θα ήμουν ευτυχής και ευγνώμων στον καθένα, που θα τύχαινε να εκτιμήσει αυτή τη δημιουργία, να την αγαπήσει και να την κάνει αποδεκτή…».
«…Ποτέ δεν σκέφτηκα οποιουδήποτε είδους υλική ανταμοιβή για αυτό που έκανα. Το αντίθετο μάλιστα, πίστευα πάντοτε πως, αν κάποιος θα πρέπει να πληρώσει για τη διαδικασία αυτή της επαφής του έργου μου με τον ακροατή, αυτός θα πρέπει να είμαι εγώ, για τη χαρά που μου προσφέρει η αποδοχή του από τον άλλον. Τον οποιοδήποτε άλλον. Ας το έχουν λοιπόν υπόψη τους ο κληρονόμος μου και όσοι έχουν οποιαδήποτε σχέση με το έργο μου…».
(στη συμπληρωματική διαθήκη του, στις 27 Ιουλίου 2021)
«…Παρακολουθώ με χαρά εδώ και λίγους μήνες τη δραστηριότητα της ορχήστρας «Μίκης Θεοδωράκης» και της θυγατέρας μου Μαργαρίτας, που βλέπω να συνεργάζονται πλέον χωρίς μεγάλα προβλήματα με παραγωγούς, ερμηνευτές, μουσικούς κ.λπ. Με ανησυχούν όμως ιδιαίτερα κάποιες τάσεις αποκλειστικότητας που διακρίνω.
Αισθάνομαι την ανάγκη να το επαναλάβω για εκατομμυριοστή φορά ότι για μένα η οποιαδήποτε αποκλειστικότητα, ακόμα και του πιο τέλειου ερμηνευτή, ακόμα και του πιο αγαπημένου προσώπου, είναι θάνατος του έργου…
…Υπενθυμίζω ότι αρχή μου ήταν πάντα ότι «Απαγορεύεται το απαγορεύεται» και μόνο αυτό».
«…Το έργο μου γράφτηκε σε τρία σπίτια: στο σπίτι μας στο Παρίσι, που δυστυχώς δεν υπάρχει πια, στο σπίτι μας στο Βραχάτι, που είχε γίνει προσπάθεια από τη Νομαρχία Κορινθίας να διατηρηθεί αλλά η προσπάθεια αυτή δυστυχώς απέτυχε και ήδη έχει καταντήσει αγνώριστο και – κυρίως – στο σπίτι μας κάτω από την Ακρόπολη, όπου και διαμένουμε ακόμα, εγώ και η σύζυγός μου Μυρτώ. Στο σπίτι αυτό γράφτηκαν πάρα πολλά από τα σπουδαιότερα έργα μου…».
«…Θα ήθελα για όλους αυτούς τους λόγους, το σπίτι αυτό να διατηρηθεί και να λειτουργήσει ως Μουσείο, με όποιον τρόπο κρίνει πρόσφορο το Δημόσιο, με ευθύνη του υπουργείου Πολιτισμού είτε κάποιου άλλου αξιόπιστου φορέα που το Δημόσιο θα αποφασίσει και πάντως όχι των ιδιοκτητών».
(σ.σ.: Το σπίτι στο Βραχάτι το αφήνει υπό προϋποθέσεις στην κόρη του Μαργαρίτα και στα εγγόνια του. «Εάν επιχειρηθεί η μεταβίβαση σε οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο, τότε να προχωρήσει η απαλλοτρίωση από το Δημόσιο με αποκλειστικό σκοπό τη δημιουργία Μουσείου».)
