Την Τετάρτη 13 Οκτωβρίου ο Γιώργος Παπανδρέου, λίγο μετά τις 8 και μισή, πέρασε την πόρτα του δωματίου στο οποίο νοσηλεύεται η Φώφη Γεννηματά και της προσέφερε ένα μπουκέτο κόκκινα τριαντάφυλλα. Εφυγε μισή ώρα αργότερα εμφανώς στενοχωρημένος και έντονα προβληματισμένος. Μία εβδομάδα μετά της τηλεφώνησε για να της πει ότι πήρε την απόφαση να λάβει μέρος στην κούρσα για τη διαδοχή της. Η κυρία Γεννηματά του ευχήθηκε καλή επιτυχία, όπως σε όλους τους άλλους υποψηφίους.
Λίγες ώρες αργότερα ο κ. Παπανδρέου με μια λιτή δήλωση ανακάτευε και επισήμως την τράπουλα της εσωκομματικής μάχης στο Κίνημα Αλλαγής. Τα πάντα είχαν αλλάξει. Το προηγούμενο σκηνικό είχε ανατιναχθεί. Οι μετακινήσεις και οι αλλαγές ισορροπιών δεν έχουν ακόμη κατασταλάξει, αφού δεν έχουν να κάνουν μόνο με πολιτικές επιλογές αλλά και με προσωπικές σχέσεις χρόνων. Το μεγαλύτερο μέρος του καλούμενου «γεννηματικού μπλοκ» στηρίζει την υποψηφιότητα του πρώην πρωθυπουργού. Ωστόσο οι νέοι συσχετισμοί δύναμης θα φανούν τις επόμενες ημέρες.
Αυξημένη συμμετοχή
Η παρουσία του κ. Παπανδρέου στην κούρσα για την αρχηγία τής άλλαξε αυτόματα επίπεδο. Τη μετέτρεψε από μια διαδικασία που θα αφορούσε το ΠαΣοΚ και τις… λοιπές δυνάμεις που στηρίζουν το κεντροαριστερό σχήμα σε πολιτικό γεγονός της χρονιάς. Της έδωσε διαστάσεις που δεν αφήνουν αδιάφορους τους μονομάχους του νέου, μικρού, δικομματισμού, τη ΝΔ και τον ΣΥΡΙΖΑ. Αν κάτι προεξοφλεί η παρουσία του Γιώργου Παπανδρέου στη μάχη για την ηγεσία είναι η αυξημένη συμμετοχή. Το βασικό ζητούμενο της διαδικασίας. Αν, πράγματι, επαληθευτούν οι εκτιμήσεις και η συμμετοχή στις εκλογές είναι ανάλογη του 2017, όταν στις κάλπες έφτασαν πάνω από 210.000 πολίτες, τότε θα έχει δοθεί στο Κίνημα Αλλαγής ώθηση για μια δυναμική επανεκκίνηση. Ηδη 83.000 πολίτες υπέγραψαν τις δηλώσεις υποψηφιότητας των έξι μνηστήρων.
Ο φόβος νέου διχασμού
Από το απόγευμα της Πέμπτης οι συζητήσεις στο κεντροαριστερό σύμπαν περιστρέφονται γύρω από τα προφανή. Πώς αλλάζει τους συσχετισμούς η παρουσία του Γ. Παπανδρέου; Πού θα κριθεί η μάχη; Πόσοι από τους υποψηφίους θα μείνουν μέχρι τέλους στην κούρσα; Περιστρέφεται όμως και γύρω από τους φόβους για την εξέλιξη της προεκλογικής περιόδου. Τι κλίμα θα επικρατήσει; Οπως εκτιμούν έμπειρα στελέχη, η μάχη θα είναι σκληρή. Ο κίνδυνος μιας σφοδρής αντιπαράθεσης που θα παραπέμψει στις μέρες του 2007 τρομάζει τα μετριοπαθή στελέχη. Τότε το ΠαΣοΚ είχε βγει βαθιά διχασμένο από την αναμέτρηση Παπανδρέου – Βενιζέλου και εκείνες οι πληγές δεν έκλεισαν ποτέ. Τις έξυσαν ξανά η ίδρυση του ΚΙΔΗΣΟ, το 2015, και η εκδίωξη του Ευάγγελου Βενιζέλου, το 2019. Δεν είναι λίγοι όσοι φοβούνται ότι το φάντασμα ενός νέου διχασμού είναι πιθανόν να κάνει και πάλι την εμφάνισή του πάνω από τη Χαριλάου Τρικούπη.
Η εκκίνηση δόθηκε και οι επόμενες ημέρες επιφυλάσσουν πολλά επεισόδια. Αλλα θα παιχθούν στο γήπεδο του μέλλοντος. Θα αφορούν τη στρατηγική που θα ακολουθήσει το κόμμα στην πορεία προς τις εκλογές καθώς και τη μετεκλογική του στάση. Και άλλα θα αφορούν το παρελθόν. Τους «σκελετούς» της τελευταίας διακυβέρνησής του. Σε κάθε περίπτωση μετά τις 5 ή τις 12 Δεκεμβρίου το Κίνημα Αλλαγής θα έχει εισέλθει σε μια νέα περίοδο. Μαζί του, πιθανόν, και το υπόλοιπο πολιτικό σκηνικό. Δεν είναι τυχαίο που Πειραιώς και Κουμουνδούρου έχουν στρέψει τα βλέμματά τους προς τη Χαριλάου Τρικούπη.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ
Μήνυμα υπέρβασης των αντιθέσεων
Το απόγευμα της Πέμπτης ο Γιώργος Παπανδρέου μπήκε στα κεντρικά γραφεία του ΠαΣοΚ για να καταθέσει την υποψηφιότητά του. Εκείνη την ώρα έβγαινε από το κτίριο ο Νίκος Ανδρουλάκης. Η σύντομη συνάντηση περιγράφεται από τους συνεργάτες και των δύο πλευρών ως εγκάρδια.
Αν υπάρχει ένα βασικό χαρακτηριστικό της στρατηγικής που θα ακολουθήσει ο Γιώργος Παπανδρέου αυτό είναι το πέταγμα της μπάλας μπροστά. Ο πρώην πρωθυπουργός δεν επιθυμεί να υπάρξει κλίμα αντιπαράθεσης κατά την προεκλογική περίοδο και δεν έχει καμία απολύτως διάθεση να εμπλακεί σε προσωπικές αντιπαραθέσεις. Οπως λέγεται, θα αντιμετωπίσει τους συνυποψηφίους του ως εν δυνάμει συνεργάτες του την επομένη των εκλογών. «Υπερβαίνουμε τις αντιθέσεις. Τους χρειαζόμαστε όλους» είναι το μήνυμα που εκπέμπει στις συσκέψεις με τους επιτελείς του.
Ολο το προηγούμενο διάστημα ο κ. Παπανδρέου είχε πλήθος επαφών με στελέχη της παράταξης. Δεν ήταν όμως «το κλίμα ενθάρρυνσης και προτροπής» που τον οδήγησε στην κούρσα. Ο Γιώργος Παπανδρέου έβλεπε την πολιτική αλλαγή που συντελείται στις ΗΠΑ αλλά και στην Ευρώπη. Οι περιοριστικές πολιτικές κούρασαν και έδειξαν τα όριά τους. Η Σοσιαλδημοκρατία ύστερα από μία δεκαετία πολιτικής ξηρασίας επανακάμπτει. Εχει λοιπόν και στην Ελλάδα το Κίνημα Αλλαγής μια μεγάλη ευκαιρία αναγέννησης. «Η δημοκρατική προοδευτική παράταξη χρειάζεται να ξαναγίνει μεγάλη. Να συμπορευθεί με τις άλλες προοδευτικές δυνάμεις στην Ευρώπη και στον κόσμο που επανέρχονται δυναμικά» ανέφερε στη δήλωση της υποψηφιότητάς του.
Η απόσυρση της Φώφης Γεννηματά ήταν αυτή που άλλαξε εντελώς το τοπίο. Δημιούργησε ένα κενό που, όπως εκτιμήθηκε, έθετε εν αμφιβόλω τη δυνατότητα του Κινήματος Αλλαγής να ανακάμψει. Με τον Γιώργο Παπανδρέου στην ηγεσία του Κινήματος Αλλαγής, όπως λένε με βεβαιότητα οι υποστηρικτές του, ο κεντροαριστερός χώρος θα ανασυνταχθεί, ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Αλέξης Τσίπρας αντί να πιέζουν θα πιεστούν και θα δημιουργηθούν συνθήκες αναδιάταξης των συσχετισμών δύναμης στα αριστερά του Κυριάκου Μητσοτάκη, που επίσης θα δεχθεί πίεση.
Ωστόσο η πεποίθηση που υπάρχει σε στελέχη έμπειρα, με γνώση της κομματικής γεωγραφίας, είναι ότι στο επιτελείο του κ. Παπανδρέου υπάρχει λανθασμένη εκτίμηση της επιρροής του στη βάση της παράταξης. Οπως λέγεται, ο πρώην πρωθυπουργός «ενώνει αλλά προκαλεί και εντάσεις». Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα αναφέρεται αυτό των εκλογών του 2019 στην Αχαΐα όπου ήταν υποψήφιος. Η βάση του κόμματος διχάστηκε και η έδρα λίγο έλειψε να χαθεί.
ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΟΒΕΡΔΟΣ
Σύγκρουση δύο κόσμων
Ο Ανδρέας Λοβέρδος διάβασε γρήγορα την αλλαγή του σκηνικού που επιφέρει η παρουσία του Γιώργου Παπανδρέου και αναπροσάρμοσε αμέσως τη στρατηγική του. Στο επιτελείο του υπάρχει η εκτίμηση ότι οι μετακινήσεις και οι ανακατατάξεις στη βάση του κόμματος δεν τους αφορούν. Δεν επηρεάζουν το εκλογικό ακροατήριο του κ. Λοβέρδου, ο οποίος πάντως είχε στο πλευρό του υποστηρικτές και της παπανδρεϊκής πλευράς. Ο κ. Παπανδρέου μοιάζει να είναι για τον Ανδρέα Λοβέρδο ο «βολικός αντίπαλος». Η παρουσία του αφήνει χώρο για ένα σκηνικό που, όπως λέγεται, θα τον καταστήσει αυτόματα τον έναν πόλο του παιχνιδιού. Σύμφωνα με την εκτίμηση αυτή, η εκλογική αναμέτρηση θα εξελιχθεί σε σύγκρουση των δύο κόσμων. Του Γιώργου Παπανδρέου και της προοδευτικής διακυβέρνησης. Και του Ανδρέα Λοβέρδου με την επιμονή στην κεντρώα, μεταρρυθμιστική φυσιογνωμία του κόμματος και, το κυριότερο, της διασφάλισης ότι την επομένη των εκλογών το Κίνημα Αλλαγής δεν θα γίνει μέρος μιας «προοδευτικής διακυβέρνησης» μαζί με τους Τσίπρα, Βαρουφάκη, Ξενογιαννακοπούλου και Ραγκούση. Στις τάξεις των υποστηρικτών του κ. Λοβέρδου εκτιμάται ότι οι αντισυσπειρώσεις που προκαλεί η παρουσία του κ. Παπανδρέου στη μάχη για την ηγεσία λειτουργούν με τρόπο ενισχυτικό για την υποψηφιότητά του.
Υπάρχει το ενδεχόμενο να παρακολουθήσουμε μια αναμέτρηση των δύο αυτών κόσμων με χαρακτηριστικά που θα παραπέμπουν στις μέρες του 2007. Το ενδεχόμενο δεν μοιάζει απίθανο και προβληματίζει έμπειρα στελέχη του κόμματος.
ΝΙΚΟΣ ΑΝΔΡΟΥΛΑΚΗΣ
Οι χαμηλοί τόνοι και το «πραγματικό δίπολο»
Το πρωί της Πέμπτης στο γραφείο του Νίκου Ανδρουλάκη έφτασαν τα σενάρια που τον έφεραν να κάνει δεύτερες σκέψεις για την υποψηφιότητά του. «Ας λένε ό,τι θέλουν. Εμείς πάμε να δώσουμε τη μάχη της γενιάς μας για την παράταξη και τη χώρα» είπε στους επιτελείς του. Ο κ. Ανδρουλάκης δεν φάνηκε να προβληματίζεται από όλη αυτή τη φιλολογία. Είχε ετοιμάσει την απάντησή του. Λίγες ώρες αργότερα εισερχόταν εμφατικά στη διαδικασία εκλογής αρχηγού καταθέτοντας 20.000 υπογραφές και τις υπογραφές 112 μελών της Κεντρικής Επιτροπής. Ο κ. Παπανδρέου είχε καταθέσει 82. «Σέβομαι όλους τους συνυποψηφίους μου, όμως η εκλογή νέας ηγεσίας αφορά την επόμενη μέρα του Κινήματος. Αφορά το μέλλον της παράταξης και της χώρας» δήλωσε.
Ο κ. Ανδρουλάκης έχει αποφασίσει να κρατήσει χαμηλά τους τόνους και δεν θα εισέλθει στο πεδίο των προσωπικών αντιπαραθέσεων. Δεν φαίνεται επίσης να τον προβληματίζει ιδιαίτερα και η δημιουργία ενός δίπολου Παπανδρέου – Λοβέρδου. Εχει σκοπό, όπως λέγεται, να αναδείξει το πραγματικό δίπολο των εκλογών. «Από τη μια πλευρά δύο υποψηφιότητες προερχόμενες από το παρελθόν και από την άλλη μία υποψηφιότητα που ζητά το προφανές. Να σπάσουν επετηρίδες για να μπορέσει η παράταξη να ανοίξει τα φτερά της».
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του επιτελείου του, η είσοδος του Γιώργου Παπανδρέου δεν επηρέασε σε υπολογίσιμο βαθμό τη συσπείρωση των δυνάμεων που υποστηρίζουν την υποψηφιότητά του. Οπως λέγεται, ακόμα και στην Πάτρα, όπου η κατάσταση ήταν πιο πιεστική, δεν καταγράφηκαν απώλειες στους πυρήνες των υποστηρικτών του. Ωστόσο ο κ. Ανδρουλάκης θα πρέπει, όπως λέγεται, στο εξής να στρέψει τους προβολείς και σε στοιχεία της υποψηφιότητάς του που δεν έχουν τύχει ανάλογης προσοχής, όπως αυτό της ανανέωσης, και αφορούν την πορεία του κόμματος προς τις εκλογές και τη μετεκλογική του στάση, τα οποία φαίνεται να μπαίνουν για τα καλά στην ατζέντα της αναμέτρησης.
Αποφασισμένοι να φτάσουν στην κάλπη
«Ξεκινάμε ένα ωραίο ταξίδι». Ο Παύλος Γερουλάνος ήταν μια υποψηφιότητα που είχε συζητηθεί από την αρχή, δεν προέκυψε ξαφνικά. Γι’ αυτόν τον λόγο έχει ήδη δουλέψει καλά το σκέλος του πολιτικού μηνύματος που θέλει να εκπέμψει. Είναι βέβαιο ότι δεν περίμενε την κάθοδο του Γιώργου Παπανδρέου. Ωστόσο τα σενάρια περί αποχώρησής του, σε δεύτερο χρόνο, απαντώνται με κατηγορηματικό τρόπο. «Ο Παύλος θα φτάσει μέχρι τις 5 Δεκεμβρίου» είναι το μήνυμα που εκπέμπεται από το επιτελείο του. Ο ίδιος φαίνεται να εισέρχεται στη μάχη χωρίς ιδιαίτερο άγχος για το αποτέλεσμα. Γνωρίζει ότι η υποψηφιότητά του είναι ευπρόσδεκτη και από τους αντιπάλους του και από τη βάση του κόμματος, αφού, όπως λέγεται, «προσθέτει, δεν αφαιρεί». Ο κ. Γερουλάνος εκτιμά ότι το κλίμα αυτό θα εκφραστεί και στην κάλπη.
«Δεν έχει αλλάξει και δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα». Αυτό αναφέρει σε συνομιλητές του ο Χάρης Καστανίδης που επίσης διαβεβαιώνει ότι θα φτάσει μέχρι την κάλπη. Το γεγονός ότι η δεξαμενή ψήφων στην οποία απευθυνόταν έχει αδειάσει μετά την υποψηφιότητα Παπανδρέου δεν τον αποτρέπει. «Ο καθένας τη δουλειά του» φέρεται να λέει και η δουλειά του είναι να βάζει στο προεκλογικό τραπέζι ζητήματα που αφορούν τα ταυτοτικά χαρακτηριστικά της παράταξης. Αποφασισμένος να φτάσει μέχρι την κάλπη της 5ης Δεκεμβρίου, υπό το σύνθημα «restart», είναι και ο Παύλος Χρηστίδης.
