Γ. Μπαμπινιώτης: «Λεξικό των Παραγώγων και Συνθέτων της Νέας Ελληνικής», GEO & ΒΗΜΑgazino την Κυριακή με «Το Βήμα»

64.000 λήμματα με τα ομόρριζα, τα παράγωγα και τα σύνθετα των λέξεων της γλώσσας μας.

Γεώργιος Μπαμπινιώτης

Λεξικό των Παραγώγων και Συνθέτων της Νέας Ελληνικής

64.000 λήμματα με τα ομόρριζα, τα παράγωγα και τα σύνθετα των λέξεων της γλώσσας μας.

Πώς δημιουργούνται λέξεις από άλλες λέξεις.

Ο λεξιλογικός μας θησαυρός σε ένα πολύτιμο βοήθημα για τον μαθητή, τον εκπαιδευτικό και όσους αγαπούν και μελετούν την ελληνική γλώσσα.

Μια ανεκτίμητη προσφορά για όλη την οικογένεια με την υπογραφή του Γεώργιου Μπαμπινιώτη.

Αυτή την εβδομάδα ο πρώτος τόμος: Α έως Κ

Το «Λεξικό των Παραγώγων και Συνθέτων της Νέας Ελληνικής» περιγράφει τον λεξιλογικό μας θησαυρό δοσμένο μέσα από τα ομόρριζα, παράγωγα και σύνθετα των λέξεων τής γλώσσας μας και βοηθάει να καταλάβουμε πώς γεννιούνται «τα παιδιά και τα εγγόνια των λέξεων», δηλαδή πώς δημιουργούνται λέξεις από άλλες λέξεις.

Eνα νέο έγκυρο πολύτιμο καθημερινό βοήθημα για τον μαθητή και τον εκπαιδευτικό, καθώς και για όλους όσοι αγαπούν και μελετούν την ελληνική γλώσσα.

Περιλαμβάνει:

· 64.000 παράγωγα και σύνθετα σε κύρια επιλεγμένα λήμματα

· 4.300 ομάδες συνθέτων (α΄ και β΄ συνθετικά)

· 350 σχόλια σε επιλεγμένα θέματα: ομόρριζα, σύνθετα, διαφορές σχηματισμού, ορθογραφία κ.ά.

· 300 διαγράμματα σχηματικής απεικόνισης των παραγώγων επιλεγμένων λέξεων

· τα σημαντικότερα προθήματα και επιθήματα, με σημασιολογικές πληροφορίες και πολυάριθμα παραδείγματα

· πίνακες που ταξινομούν τις λέξεις με βάση την παραγωγική τους δύναμη

· εύληπτη κατατοπιστική εισαγωγή για το πώς σχηματίζονται οι παράγωγες και σύνθετες λέξεις της Ελληνικής (ουσιαστικά, επίθετα, ρήματα, επιρρήματα)

· ετυμολογικές πληροφορίες σε κάθε λέξη

«Τα παιδιά και τα εγγόνια των λέξεων τής γλώσσας μας»

«Η γλώσσα δεν είναι ένα απλό εργαλείο· είναι ο πολιτισμός, η ιστορία, η ταυτότητά μας. Σε όλη μας τη ζωή, από την ώρα που γεννιόμαστε μέχρι την ώρα που φεύγουμε μαθαίνουμε. Και λέξεις και φράσεις. Πρόκειται για έναν αγώνα να κατακτήσουμε την έκφραση της λέξης, να κατακτήσουμε τις έννοιες. Γλώσσα είναι η νόησή μας και με τη νόησή μας πλησιάζουμε τον κόσμο» έχει επισημάνει πολλές φορές σε συνεντεύξεις του ο καθηγητής γλωσσολογίας κ. Γεώργιος Μπαμπινιώτης. Την «καταγωγή» αυτού του θαυμαστού κόσμου των λέξεων αναλύει το «Λεξικό παραγώγων και συνθέτων της Νέας Ελληνικής» – «Τα παιδιά και τα εγγόνια των λέξεων της γλώσσας μας», το 9ο «παιδί» του κ. Μπαμπινιώτη. Είναι ένα πρωτότυπο, έγκυρο, πολύτιμο καθημερινό βοήθημα για τον μαθητή και τον εκπαιδευτικό, καθώς και για όλους όσοι αγαπούν και μελετούν την ελληνική γλώσσα. Ενα λεξικό που διαβάζεται, που δίνει άμεση, πραγματικά εντυπωσιακή εικόνα τού θησαυρού των λέξεων της ελληνικής γλώσσας. Ενα λεξικό που μάς βοηθάει να καταλάβουμε πώς γεννιούνται «τα παιδιά και τα εγγόνια των λέξεων», δηλαδή πώς δημιουργούνται λέξεις από άλλες.

Μέσα από το συγκεκριμένο λεξικό κατανοείται, χωρίς μακροσκελή σχολιασμό και φόρτο γραμματικών πληροφοριών, ο θαυμαστός μηχανισμός σχηματισμού των λέξεων. Για παράδειγμα το ρήμα «λέγω» και το ουσιαστικό «λόγος». Οπως επισημαίνεται στις στατιστικές πληροφορίες που διαθέτει το Λεξικό, σε σύνθετα και σε παράγωγα έχει 1.530 λέξεις. Και εδώ φαίνεται η πολύτιμη βοήθεια για το σχολείο: αν ο δάσκαλος πει στον μαθητή να του βρει λέξεις που ξεκινάνε από το «λόγο» ή που έχουν ως δεύτερο συνθετικό το «λόγος», αυτό είναι το εργαλείο του. Και για τον μαθητή και για το δάσκαλο όταν διδάσκει.

Αυτό που διακρίνει την ελληνική γλώσσα είναι η παραγωγική της δύναμη, η ικανότητα δηλαδή των ομιλητών της να δημιουργούν εύκολα πλήθος παραγώγων και συνθέτων λέξεων για να δηλώνουν σημασίες — και δι’ αυτών έννοιες — που χρειάζονται στην επικοινωνία τους. Λεξικό που να συγκεντρώνει και να αναδεικνύει αυτόν τον λεξιλογικό πλούτο της σύγχρονης Ελληνικής, τα παράγωγα και τα σύνθετα αλλά και τα ομόρριζα, δεν υπήρχε μέχρι σήμερα στην ελληνική λεξικογραφία. Μέσα από το Λεξικό παραγώγων και συνθέτων της Νέας Ελληνικής βλέπει κανείς συγκεντρωμένα κάτω από ένα λήμμα τα παράγωγα της συγκεκριμένης λέξης, τα παράγωγα των παραγώγων κ.ο.κ. και μαζί τα σύνθετα της λέξης και τα παράγωγα των συνθέτων της. Μια τέτοια διάρθρωση τού λεξιλογίου τής γλώσσας δικαιολογεί να μιλούμε — μεταφορικά βεβαίως — για «τα παιδιά» (παράγωγα και σύνθετα) και για «τα εγγόνια» (τα παράγωγα των παραγώγων και των συνθέτων) κάθε λέξης – λήμματος, ακόμη και για «τα δισέγγονα» (τα παράγωγα που προέρχονται από παράγωγα παραγώγων!).

Ας δούμε λ.χ. το παράδειγμα του ρήματος «χαίρω»: Το «παιδί» του είναι το «χάρη», το «εγγόνι» του είναι το «χαρίζω», το «δισέγγονο» το «χάρισμα» και το «τρισέγγονο» το «χαρισματικός».

Στη γλώσσα, τελικά, δεν ισχύει μόνο η εύστοχη παρατήρηση του Σεφέρη «είναι πολλών ανθρώπων παιδιά οι λέξεις», αλλά και η εύγλωττη διαπίστωση που βγαίνει από το νέο λεξικό, ότι «είναι πολλά τα παιδιά, τα εγγόνια και οι εγγύς και μακρινοί απόγονοι των λέξεων της γλώσσας μας».