Τη στιγμή που η Τουρκία προσπαθεί να «χωνέψει» τις αμυντικές συμφωνίες της Ελλάδας με τη Γαλλία και τις ΗΠΑ, τον εκνευρισμό του «σουλτάνου» ήρθε να εντείνει η τριμερής Ελλάδας, Κύπρου, Αιγύπτου που έγινε στην Αθήνα και έστειλε νέα, ηχηρά μηνύματα στην Αγκυρα.
Στη Σύνοδο επιβεβαιώθηκαν οι στενές σχέσεις των τριών χωρών και η κοινή οπτική τους για μια σειρά θεμάτων πρώτης γραμμής, με ξεκάθαρες αναφορές στην Άγκυρα.
«Οι θέσεις μας ταυτίζονται στην καταδίκη της προκλητικής πρακτικής και της επιθετικής ρητορικής της Τουρκίας. Δυστυχώς, η ηγεσία της Άγκυρας δείχνει να μην αντιλαμβάνεται τα μηνύματα των καιρών. Οι βλέψεις της Τουρκίας συνιστούν απειλή για την ειρήνη στην ευρύτερη περιοχή» σημείωσε χαρακτηριστικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Μάλιστα, στην κοινή τους διακήρυξη οι τρεις ηγέτες ζητούν από την Τουρκία να απέχει από προκλήσεις και μονομερείς ενέργειες που παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της παρενόχλησης ερευνητικών σκαφών έγκυρα αδειοδοτημένων από την Ελλάδα ή την Κύπρο, συμβάλλοντας έτσι σε δημιουργία συνθηκών ευνοϊκών για διάλογο.
Τριπλό μήνυμα από την ΕΕ
Ακολούθησε, λίγες ώρες αργότερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή η οποία εξέδωσε έκθεση-καταπέλτη για την Άγκυρα, στέλνοντάς της τριπλό μήνυμα για την Ανατολική Μεσόγειο, το μεταναστευτικό και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Η Κομισιόν επιρρίπτει στην κυβέρνηση του Ερντογάν την ευθύνη για τη διάβρωση του δημοκρατικού πολιτεύματος και του κράτους δικαίου στη χώρα, εκφράζοντας αμφιβολίες για την ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας, ενώ διαπιστώνει αθέτηση των δεσμεύσεων για την πραγματοποίηση των μεταρρυθμίσεων που ζητήθηκαν από την ΕΕ.
Συμπερασματικά, η έκθεση καταλήγει ότι «η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας στην ΕE έχει παγώσει».
Η Κομισιόν, επίσης, καλεί την Τουρκία να σεβαστεί το διεθνές δίκαιο, ανακαλώντας τις μονομερείς ενέργειες που ανακοινώθηκαν στις 20 Ιουλίου 2021 και όλα τα βήματα που έγιναν για τα Βαρώσια από τον Οκτώβριο του 2020 και είναι αντίθετα με τα ψηφίσματα του ΟΗΕ.
Στο πλαίσιο αυτό, αναφορικά με την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο, επισημαίνεται ότι σε περίπτωση ανανέωσης μονομερών ενεργειών ή προκλήσεων που παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο, η ΕΕ θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της, προκειμένου να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και των κρατών-μελών της.
Στην έκθεση καλείται η Τουρκία «να αποφύγει απειλές και ενέργειες που βλάπτουν τις σχέσεις καλής γειτονίας, να εξομαλύνει τις σχέσεις της με την Κυπριακή Δημοκρατία και να σεβαστεί την κυριαρχία όλων των κρατών-μελών της ΕΕ στα χωρικά ύδατα και τον εναέριο χώρο τους καθώς και όλα τα κυριαρχικά τους δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένου μεταξύ άλλων του δικαιώματος έρευνας και εκμετάλλευση φυσικών πόρων, σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ και το διεθνές δίκαιο, ιδίως τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της θάλασσας (UNCLOS)». «Κατά συνέπεια, η Τουρκία αναμένεται να απέχει από οποιεσδήποτε δραστηριότητες γεώτρησης υδρογονανθράκων στις θαλάσσιες ζώνες άλλων κρατών» επισημαίνεται.
Στην αναφορά στο τουρκολιβυκό μνημόνιο σημειώνεται ότι «το διμερές μνημόνιο συνεννόησης για την οριοθέτηση των θαλάσσιων δικαιοδοσιών μεταξύ της Τουρκίας και της κυβέρνησης της Εθνικής Συμφωνίας της Λιβύης, που υπογράφηκε τον Νοέμβριο του 2019, εξακολουθεί να υφίσταται παρά το γεγονός ότι αγνόησε τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας στην εν λόγω περιοχή, παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα των τρίτων κρατών, δεν συμμορφώνεται με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της θάλασσας και δεν μπορεί να παράγει νομικές συνέπειες για τρίτα κράτη».
Σχετικά με το μεταναστευτικό, αναφέρεται ότι η Τουρκία σημείωσε κάποια πρόοδο. «Μετά τα περιστατικά του Μαρτίου 2020 όταν η Τουρκία ενθάρρυνε ενεργά μετανάστες και πρόσφυγες να ακολουθήσουν το χερσαίο δρομολόγιο προς την Ευρώπη μέσω της Ελλάδας, η κατάσταση τελικά αποκλιμακώθηκε. Έγινε κάποια πρόοδος ως προς την ενίσχυση της ικανότητας επιτήρησης και προστασίας των ανατολικών χερσαίων συνόρων».
Σημειώνεται, επίσης, ότι «η δήλωση ΕΕ-Τουρκίας του Μαρτίου 2016 συνέχισε να αποδίδει αποτελέσματα και η Τουρκία συνέχισε να διαδραματίζει βασικό ρόλο στην αντιμετώπιση της μετανάστευσης κατά μήκος της Ανατολικής Μεσογείου» και «στη φιλοξενία του μεγαλύτερου προσφυγικού πληθυσμού στον κόσμο». Αναφέρεται ακόμη ότι η Επιτροπή τον Ιούνιο του 2021 πρότεινε να διατεθούν 3 δισεκατομμύρια ευρώ σε πρόσθετη βοήθεια για τους Σύρους πρόσφυγες και τις κοινότητες υποδοχής στην Τουρκία. Τέλος, η Επιτροπή υπενθυμίζει τη σημασία της συνεχούς εφαρμογής τής δήλωσης, συμπεριλαμβανομένων των επιστροφών και της αποτροπής των παράτυπων διαδρομών μετανάστευσης».
Ενόχληση στην Άγκυρα
Μετά τις εξελίξεις αυτές, και κυρίως με αφορμή την την τριμερή συνάντηση Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου, το υπουργείο Εξωτερικών της γείτονος μιλά για «εχθρική πολιτική» εναντίον της Τουρκίας και του ψευδοκράτους και επιμένει πως «καμία προσπάθεια δεν θα πετύχει δίχως εμάς».
«Η δήλωση που δημοσιεύθηκε μετά την τριμερή σύνοδο κορυφής είναι μια νέα εκδήλωση των εχθρικών πολιτικών του ελληνικού δίδυμου απέναντι στην Τουρκία και την ΤΔΒΚ. Η συμπερίληψη της Αιγύπτου σε αυτή τη δήλωση είναι ένδειξη ότι η αιγυπτιακή διοίκηση δεν έχει καταλάβει ακόμη την πραγματική διεύθυνση όπου μπορεί να συνεργαστεί στην Ανατολική Μεσόγειο» αναφέρει το τουρκικό ΥΠΕΞ.
Η Άγκυρα επιμένει να αναφέρει πως «χωρίς τη συμμετοχή της Τουρκίας και της ΤΔΒΚ δεν μπορεί να είναι επιτυχής» οι πρωτοβουλίες που λαμβάνονται στην περιοχή και επαναλαμβάνει μεταξύ άλλων σε «εχθρούς και φίλους» πως «δεν πρέπει να αγνοούν τα δικαιώματα και τα συμφέροντα της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων».
Αναφερόμενη σε Ελλάδα και Κύπρο, η Τουρκία ισχυρίζεται ότι «η απαραίτητη απάντηση δόθηκε στις προσπάθειες αυτών των δύο να παραβιάσουν την υφαλοκρηπίδα μας, προκειμένου να προκαλέσουν ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο», στέλνοντας μήνυμα πως η Άγκυρα θα συνεχίσει να προστατεύει αποφασιστικά τόσο τα δικά της δικαιώματα όσο και τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων.
