Το κυκλοφοριακό «πνίγει» την Αθήνα

Σε ένα απέραντο πάρκινγκ έχουν μετατραπεί οι κεντρικές αρτηρίες της πρωτεύουσας. Το κυκλοφοριακό κομφούζιο που είχε δώσει τα πρώτα σημάδια επανεμφάνισης στους δρόμους της πόλης το 2019, προ της πανδημίας, τους τελευταίους δύο μήνες έχει γίνει το μεγάλο αγκάθι στην καθημερινότητα των Αθηναίων. Ακόμη και στις γειτονιές πέραν του κέντρου οι δρόμοι δεν μπλοκάρουν μόνο τις ώρες αιχμής, όπως τα πρωινά που ξεκινούν οι εργαζόμενοι και τα παιδιά πηγαίνουν στο σχολείο, αλλά καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας.

Οι εικόνες που αντικρίζουν το τελευταίο διάστημα οι οδηγοί στην Αττική θυμίζουν τις προ οικονομικής κρίσης εποχές. Μετά δε το μεγάλο διάλειμμα της πανδημίας, η επιστροφή στη σκληρή πραγματικότητα έχει διογκώσει το πρόβλημα και τη δυσφορία των οδηγών. Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία του Κέντρου Διαχείρισης Κυκλοφορίας της Περιφέρειας Αττικής, ο μέσος όρος της κυκλοφορίας της πρώτης εβδομάδας του Οκτωβρίου είναι αυξημένος κατά 3,3% σε σχέση με το 2019.

Τα δεδομένα των αισθητήρων

Συγκρίνοντας τα δεδομένα από τους 1.000 αισθητήρες της Περιφέρειας Αττικής στους άξονες της πόλης, της πρώτης εβδομάδας του τρέχοντος Οκτωβρίου σε σύγκριση με το 2019, ο κυκλοφοριακός φόρτος αυξήθηκε στην πρωινή αιχμή κατά 28,5% στη Λεωφόρο Κηφισίας προς κέντρο, 24,9% στην Αρδηττού, 13% στη Λεωφόρο Κηφισού προς Λαμία. Η τελευταία είναι η πρωταθλήτρια της αύξησης για το απόγευμα, με 28,1%, και ακολουθούν η Αρδηττού με 24,7% και η Κηφισίας προς κέντρο με 10,4%. Εντοπίζονται βεβαίως και αξιοσημείωτες μειώσεις, για τη λεωφόρο Αθηνών προς κέντρο το πρωί -20,3% και το απόγευμα -21,4%, ενώ η Αλεξάνδρας προς Κηφισίας το πρωί ελαφρύνθηκε κατά 11,6% και η Βασιλίσσης Σοφίας το απόγευμα κατά 12,9%.

Οσο οι συνθήκες της πανδημίας, που απομάκρυναν τους επιβάτες από τα μέσα μαζικής μεταφοράς, δεν παρέρχονται, σε συνδυασμό με την απαξίωση των προηγούμενων ετών που έχει πλήξει την αξιοπιστία των αστικών συγκοινωνιών, ο κορεσμός του οδικού δικτύου δύσκολα θα αποφορτιστεί.

Με τους δρόμους της πρωτεύουσας μονίμως πνιγμένους στα αυτοκίνητα, το κέντρο απλησίαστο και τους οδηγούς σε νευρική κρίση, η απειλή της ρύπανσης επανέρχεται, σε μια εποχή που έχει γίνει ξεκάθαρη η ανάγκη επείγουσας δράσης για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Εν όψει δε της άφιξης των πρώτων εργοταξίων για την κατασκευή της Γραμμής 4 του μετρό σε επιβαρυμένους άξονες και γειτονιές της πόλης, όπως η Ακαδημίας, ο Ευαγγελισμός, η Κατεχάκη, τα Δικαστήρια, η Κυψέλη, το Γαλάτσι, καθώς και των έργων που προχωρεί ο Δήμος Αθηναίων για την ανάπλαση της πλατείας Συντάγματος και ακολούθως της Πανεπιστημίου, διαμορφώνεται ένα εκρηκτικό κοκτέιλ.

Επιστροφή του δακτυλίου

Η κυβέρνηση προχωρεί στην επανενεργοποίηση του μέτρου του «καθαρού δακτυλίου», από τις 25 Οκτωβρίου 2021, στη βάση του μονά-ζυγά, προκειμένου να μη γιγαντωθεί έτι περαιτέρω το πρόβλημα. Η αρχική αίσθηση ότι «ελευθέρας» θα έχουν μόνο τα ηλεκτρικά οχήματα, δεν επιβεβαιώνεται, καθώς χωρίς περιορισμό θα κυκλοφορούν και τα εκ κατασκευής φυσικού αερίου και υγραερίου οχήματα, τα υβριδικά και τα κατηγορίας Euro 6 που εκπέμπουν κάτω από 120 gr CO2.

Οπως αποφασίστηκε στη διυπουργική σύσκεψη της Παρασκευής, υπό τον υπουργό Επικρατείας, κ. Γιώργο Γεραπετρίτη, θα περιοριστεί δραστικά ο αριθμός των κατ’ εξαίρεση αδειών, ενώ θα αυστηροποιηθεί και το πλαίσιο φορτοεκφορτώσεων. Για τον έλεγχο τήρησης των μέτρων θα τεθεί σε εφαρμογή από το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, σε συνεργασία με τη Δημοτική Αστυνομία, αυστηρό σχέδιο αστυνόμευσης.

Το κόστος των καυσίμων

Οπως εξηγεί ο συγκοινωνιολόγος και καθηγητής του ΕΜΠ, κ. Κωνσταντίνος Κεπαπτσόγλου, μιλώντας στο «Βήμα», η αύξηση της κυκλοφοριακής κίνησης, όσο η οικονομία ανακάμπτει, είναι αναμενόμενη. Για αυτό και τα πρώτα δείγματα ότι οι Ελληνες επιστρέφουν στα ΙΧ τους δόθηκαν ήδη από το 2019. Η πανδημία ανέκοψε αυτή την τάση, αλλά, όπως ανέμεναν οι συγκοινωνιολόγοι, η κίνηση επανήλθε δριμύτερη. Βεβαίως η παράμετρος της αύξησης του κόστους των καυσίμων αναμένεται να κάμψει σε έναν βαθμό την αυξανόμενη τάση της χρήσης ΙΧ.

Ομως με το δεδομένο ότι η πανδημία δεν θα κρατήσει για πάντα και οι αυξήσεις στο κόστος των καυσίμων είναι προσωρινές, «δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις για το κυκλοφοριακό. Πρέπει να σπρώξουμε τον κόσμο στην αστική συγκοινωνία. Και για να πειστεί πρέπει να πιεστεί» όπως λέει εμφατικά. Σε αυτή την κατεύθυνση, ο δακτύλιος παραμένει ένα αποτελεσματικό άμεσο μέτρο, στον βαθμό βεβαίως που αυτός αστυνομεύεται. Σχολιάζοντας δε την κριτική σχετικά με τη συγκυρία στην οποία ξεκινούν έργα από τον Δήμο στο κέντρο της πόλης, σχολιάζει ότι «δεν πρέπει να αναβάλλουμε τέτοιες αποφάσεις για την αλλαγή της εικόνας της πόλης, γιατί όπως έχει αποδειχθεί και στο παρελθόν στο τέλος τα έργα που είναι απαραίτητα δεν γίνονται ποτέ».

Αναγκαία η δημιουργία ενός μητροπολιτικού φορέα

Σε ένα κοκτέιλ παραγόντων αποδίδει τη μεγάλη αύξηση της κίνησης στους δρόμους ο γενικός γραμματέας του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων (ΣΕΣ) κ. Θανάσης Τσιάνος τονίζοντας ότι εάν δεν είχε μεσολαβήσει η οικονομική κρίση, αυτή η κυκλοφοριακή έξαρση θα ερχόταν μια δεκαετία νωρίτερα. Μια πρόβλεψη που είχε ήδη κάνει ο ΣΕΣ.
Η υγειονομική κρίση άλλαξε άρδην το μοντέλο μετακινήσεων, οδηγώντας και σε λιγότερους επιβάτες ανά όχημα. «Αφού χάσαμε την ευκαιρία της οικονομικής κρίσης να αυξήσουμε τη βιώσιμη κινητικότητα και να καλλιεργήσουμε την κουλτούρα των ΜΜΜ, του ποδηλάτου και της πεζοπορίας, τώρα απαιτείται να τρέξουμε και να κάνουμε σωστό σχεδιασμό των μέτρων που θα ληφθούν για την ανάσχεση της κυκλοφοριακής συμφόρησης» λέει επισημαίνοντας στο «Βήμα» ότι βασική προϋπόθεση για να γίνει αυτό με επιτυχία αποτελεί η δημιουργία ενός μητροπολιτικού φορέα που θα συντονίζει, θα αξιολογεί και θα προτείνει λύσεις για το σύνολο του μεταφορικού συστήματος της πρωτεύουσας.

Ο ρυπαίνων πληρώνει
Ως προς την επαναφορά του μέτρου του δακτυλίου, τονίζει πως αν και αποτελεί ένα παρωχημένο μέτρο, καθώς έχουν αλλάξει άρδην οι συνθήκες, τα δεδομένα, οι τεχνολογίες και οι κατευθύνσεις από την εποχή του 1982, οπότε καθιερώθηκε, «είμαστε υπέρ του ανασχεδιασμού και της εφαρμογής του, πηγαίνοντας σε έναν καθαρό πράσινο δακτύλιο, στηριζόμενο στην αρχή ο ρυπαίνων πληρώνει και τα έσοδά του να κατευθύνονται στην προώθηση των ΜΜΜ και της βιώσιμης κινητικότητας».
Οπως έχει ήδη εφαρμοστεί σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, τα πιο πράσινα οχήματα εισέρχονται δωρεάν, ενώ για εκείνα που ρυπαίνουν υπάρχει τιμολόγηση, με τη μορφή ενός «πάσου», ετήσιου ή ακόμα και ημερήσιου, που χάρη στις ψηφιακές τεχνολογίες εξασφαλίζεται και μέσω ειδικού application. «Ολα αυτά απαιτούν ολοκληρωμένες μελέτες, προγραμματισμό και συγχρόνως εξοικείωση των πολιτών» σημειώνει ο κ. Τσιάνος.