Τα γεγονότα βίας στη Σταυρούπολη, στην αυλή ενός σχολικού συγκροτήματος, μαζί με αυτά που ακολούθησαν σε δρόμους και πλατείες της πρωτεύουσας, επανέφεραν προσωρινά στη δημόσια συζήτηση το ζήτημα της διαρκώς κυοφορούμενης βίας.
Η πρόσφατη εμπειρία μοιάζει να ξεχάστηκε και, ως στιγμές μικρού καταδικαστέου θεάματος, τα υψωμένα χέρια της βίας βρίσκουν θέση στις οθόνες. Εκεί που η λήθη κερδίζει γρήγορα, εκεί και η έκπληξη μπορεί να είναι οδυνηρή.
Η απειλή της βίας συνοδεύει τον άνθρωπο από τα πρώτα βήματα. Η ιστορία του Κάιν και του Αβελ, ο συμβολισμός της, το συμπυκνωμένο μήνυμα, έχει έγκαιρα ειδοποιήσει. Η συνύπαρξη είναι δύσκολη, σχεδόν αδύνατη. Τόσο που ένας αδελφός σκοτώνει έναν αδελφό.
Η ανάγκη κινεί την ιστορία και επιβίωση και συμβίωση, συμβίωση και επιβίωση, σφραγίζουν τον δρόμο. Χωρίς «επίλυση» αυτού του σύνθετου πλέγματος της ανάγκης, απειλείται η ίδια ύπαρξη του ανθρώπου. Στη διαδρομή, αυτό που ονομάζουμε πολιτική, διεκδικεί μια απάντηση στη θανατηφόρα απειλή. Η διαφορά δεν οδηγεί στον θάνατο, διευθετείται με «διαδικασίες» που εμπλουτίζονται στον χρόνο, με κανόνες που αποτρέπουν την καταστροφή της ομάδας από την εμφύλια σύρραξη, με τρόπους δράσης και διανοητικές κατασκευές ιδεολογικού τύπου, που μετατρέπουν την απειλή θανάτωσης του αντιπάλου σε συμβολική, μη θανατηφόρα, σύγκρουση.
«Χτίζεται» έτσι το θαύμα της πολιτικής. Η πολιτική είναι στον πυρήνα της ο θεσμικός έλεγχος της βίας. Η ανθρώπινη διαδρομή είναι η ιστορία αυτής της διαλεκτικής εξέλιξης. Της μάχης ανάμεσα στον έλεγχο της βίας και των δυνάμεων, θρησκευτικού, ταξικού, ιδεολογικού χαρακτήρα και περιεχομένου, που βρίσκουν στη βία τη μόνη μέθοδο επιβολής, καταστολής και φυσικής εξόντωσης του αντίθετου άλλου.
Τα υψωμένα χέρια της βίας στις οθόνες έρχονται από μακριά. Οπως και από μακριά έρχονται τα υψωμένα χέρια του λόγου. Εκείνα που υψώνονται και λένε: «Ζητώ τον λόγο». Η πολιτική είναι το μόνο εργαλείο που έχουν τα τελευταία στη διάθεσή τους. Αν η μάχη μεταξύ τους δεν είναι διαρκής, αν η δυσκολία του αντικειμένου οδηγήσει σε υποχώρηση, αν αγνοηθεί το μέτωπο του περιεχομένου και του νοήματος, αν το ενδιαφέρον των εκλεγμένων αντιπροσώπων δεν στραφεί στην καταπολέμηση της παγιωμένης ταξικής ανισότητας, αν οι προοπτικές του βίου των νέων ανθρώπων δεν φωτιστούν, αν το Σχολείο δεν αναγεννηθεί, αν η συμμετοχή σε μια κοινότητα ανθρώπων δεν βρει το θεμέλιό της, αν η ατομική ύπαρξη δεν γίνει σεβαστή από τη φορμαλιστική, έστω, Δημοκρατία, μέσα σε μια εποχή παρακμής, το σκοτεινό πρόσωπο της βίας με το γνωστό ή παραλλαγμένο θανατηφόρο συμπλήρωμα δικαίωσης θα επιχειρεί να επιστρέφει.
Η έκπληξη είναι ένας στιγμιαίος εντυπωσιασμός, πριν από την επάνοδο στην προηγούμενη μακάρια κατάσταση.
Ο κ. Λευτέρης Κουσούλης είναι πολιτικός επιστήμονας.
