Η γραφειοκρατία και η δυσκολία μάθησης της ελληνικής γλώσσας αποτελεί κάποια από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες και οι μετανάστες στην Ελλάδα για να ενταχθούν στην αγορά εργασίας.
Η ανάγκη ωστόσο των επιχειρήσεων για εργατικά χέρια, επιχειρεί να παρακάμψει ή να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες αυτές, και αυτό λόγω της έλλειψης άλλων υποψηφίων για την κάλυψη συγκεκριμένων πόστων.
Μία στις τρεις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε διάφορους κλάδους απασχολεί σήμερα τουλάχιστον έναν πρόσφυγα ή μετανάστη, όπως προέκυψε από έρευνα του HumanRight360.
Από τις υπόλοιπες, το 40% δεν αποκλείει τέτοιο ενδεχόμενο, ενώ μόλις για το 24% των επιχειρήσεων δεν δηλώνεται πρόθεση. Περισσότερες από 3 στις 5 επιχειρήσεις που απασχολούν σήμερα πρόσφυγες/μετανάστες οδηγήθηκαν στην επιλογή λόγω έλλειψης άλλων υποψηφίων για συγκεκριμένες εργασίες (62%).
Οι παράγοντες
Η προσωπικότητα του υποψηφίου έπαιξε ρόλο για την επιλογή σε σχεδόν 1 στις 2 περιπτώσεις επιχειρήσεων, ενώ 1 στις 3 επιχειρήσεις βασίστηκαν στην ειδικότητα αλλά και τη δυνατότητα συνεννόησης με τους υποψηφίους που προσέλαβαν. Σημαντικό είναι ότι 6 στις 10 επιχειρήσεις αποδίδουν σε τυχαίο γεγονός τη μη πρόσληψη προσφύγων/μεταναστών στην επιχείρησή τους. Περίπου 1 στις 6 επιχειρήσεις απαντούν ότι δεν έχουν προσλάβει πρόσφυγες/μετανάστες διότι δεν κατέχουν τα απαιτούμενα προσόντα που χρειάζονται για τις επιχειρήσεις τους (18%) ή/και προτιμούν άτομα ελληνικής καταγωγής (14%).
Οφέλη στην πρόσληψη μεταναστών
Ως θετικά στοιχεία που αναγνωρίζονται από τις επιχειρήσεις και αφορούν στην απασχόληση προσφύγων/μεταναστών αποτελούν η προθυμία και η ευελιξία, η εργατικότητα και η «ταπεινότητα», το γεγονός ότι συχνά είναι λιγότερο επιλεκτικοί στις εργασίες, ότι «δουλεύουν όποτε και όσο τους ζητηθεί» και έχουν «θέληση να τα καταφέρουν». Από την άλλη πλευρά, οι δυσκολίες που συζητούν οι εκπρόσωποι των επιχειρήσεων είναι αρκετές και αφορούν τα νομιμοποιητικά έγγραφα του υποψηφίου, τις διαδικασίες πρόσληψης και την ανησυχία σχετικά με την πιθανότητα να απαιτούνται δύσκολες και χρονοβόρες διαδικασίες.
Σε ερώτηση σχετικά με τις προθέσεις των επιχειρήσεων, είναι σημαντικό ότι οι μισές επιχειρήσεις (49%) δηλώνουν θετικές να προσφέρουν εργασία σε πρόσφυγα/μετανάστη, με μόλις το 17% να δηλώνουν αρνητική στάση. Σε ερώτηση σχετικά με ενέργειες που θα λειτουργούσαν θετικά ώστε οι επιχειρήσεις να προσλάβουν πρόσφυγες/μετανάστες, 9 στις 10 επιχειρήσεις απαντούν ότι θα διευκολύνονταν αν ήταν πιο εύκολη διοικητικά η διαπίστωση εγκυρότητας των εγγράφων. Το 84% αυτών θα επιθυμούσε την ενημέρωση για την ύπαρξη υποψηφίων σχετικών με τις ανάγκες τους καθώς και την ύπαρξη κάποιου φορέα που θα μεσολαβούσε για την εξεύρεση του κατάλληλου προσωπικού.
Τα ευρήματα της έρευνας οδήγησαν συνοπτικά στα παρακάτω συμπεράσματα:
- Το 36% των εξεταζόμενων επιχειρήσεων δηλώνει ότι απασχολεί πρόσφυγες/μετανάστες με βασικό κίνητρο και λόγο την έλλειψη άλλων υποψηφίων για την κάλυψη συγκεκριμένων πόστων. Για τις επιχειρήσεις που δεν δραστηριοποιούνται σε κλάδους όπου υπάρχει τέτοια έλλειψη, υπάρχει περιορισμένο ενδιαφέρον ή ενημέρωση, χωρίς όμως να υπάρχει εξαρχής αρνητική στάση για το θέμα.
- Η απόφαση πρόσληψης προσφύγων και μεταναστών δεν θεωρείται τεχνικά/διοικητικά εύκολη υπόθεση. Οι απαιτητικές γραφειοκρατικές διαδικασίες συχνά δρουν ανασταλτικά για την πρόσληψη των υποψηφίων, παρά τα οφέλη που αναγνωρίζονται και αφορούν κυρίως στην ηθική προσφορά και την προσδοκώμενη εργατικότητα/ευελιξία.
- Σημαντικός παράγοντας που ενισχύει την αξιοπιστία των προσφύγων/ μεταναστών υποψηφίων για εργασία είναι οι συστάσεις ως παροχή εγγύησης σε επίπεδο ικανοτήτων και δεξιοτήτων, αλλά και ο χαρακτήρας που αποτελεί βασικό κριτήριο επιλογής προσωπικού γενικά.
- Στο πλαίσιο της εργασίας είναι απαραίτητη η ικανότητα συνεννόησης στον καλύτερο δυνατό βαθμό, ώστε να εξασφαλίζεται ομαλή συνεργασία και αποτελεσματική επικοινωνία. Η γλώσσα καθαυτή όμως δεν αποτελεί αυστηρό κριτήριο αλλά συμπληρωματικό.
- Υπάρχει σημαντικό μερίδιο της αγοράς που δεν είναι αρνητικό στην προσφορά θέσεων εργασίας σε πρόσφυγες/μετανάστες αλλά προϋποθέτει ένα οργανωμένο σύστημα προώθησης.
- Χρειάζονται ενέργειες για την ενημέρωση των επιχειρήσεων σχετικά με το δυναμικό που υπάρχει γενικά, ιδανικά με τρόπο που αφορά την κάθε επιχείρηση βάσει αναγκών, κλάδου, δραστηριότητας.
- Σημαντικό κίνητρο για τις επιχειρήσεις μπορούν να αποτελέσουν επιδοτούμενα προγράμματα πρόσληψης προσφύγων/μεταναστών (πχ. μέσω ΟΑΕΔ).
Χώρος για επαγγελματική ένταξη των μεταναστών
Ο συντονιστής της Υπηρεσίας Ένταξης της HumanRights360 Θοδωρής Μπογέας σχολιάζει σχετικά: «Η έρευνα επιβεβαιώνει τη δική μας εμπειρική παρατήρηση ότι υπάρχει χώρος για την επαγγελματική ένταξη μεταναστών και προσφύγων στην ελληνική αγορά εργασίας, δεδομένου ότι σε μεγάλο βαθμό άλλωστε δεν συναγωνίζονται για τις ίδιες θέσεις εργασίας με τον ελληνικό πληθυσμό. Ακόμα και στο σημερινό δυσμενές περιβάλλον, ως HumanRights360 έχουμε καταφέρει να τοποθετήσουμε σε θέσεις εργασίας περισσότερα από 130 άτομα. Σε κάθε περίπτωση, χρειάζονται ενέργειες για την ενημέρωση των επιχειρήσεων και τον επαγγελματικό προσανατολισμό και την προσαρμογή των ίδιων των ανθρώπων, αλλά και συγκεκριμένες κρατικές πρωτοβουλίες ώστε οι μετανάστες και οι πρόσφυγες να αξιοποιηθούν και να συμβάλλουν στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας.»
