Σίνα και Βησσαρίωνος γωνία. Οι εργασίες που γίνονται στο «γυμνό» οικόπεδο δεν τραβούν το βλέμμα των βιαστικών περαστικών. Ούτε την προσοχή μιας παρέας νέων στο απέναντι καφέ που χειρονομούν μιλώντας δυνατά.
Στην καρδιά της πολύβουης Αθήνας, τα ντεσιμπέλ του γεωτρύπανου που βυθίζεται στην αττική γη αναζητώντας ενέργεια στο εσωτερικό της δεν προκαλούν έκπληξη. Ετσι, την περασμένη Τρίτη το μηχάνημα έφτασε «αθόρυβα» σε βάθος 100 μέτρων, διαπερνώντας σχιστολιθικά πετρώματα για να βρει μια σταθερή θερμοκρασία, ικανή να παρέχει θέρμανση τον χειμώνα και ψύξη το καλοκαίρι στο νέο κτίριο που θα κατασκευάσει η Ακαδημία Αθηνών στο συγκεκριμένο οικόπεδο.
Στην αεροφωτογραφία διακρίνεται το οικόπεδο στη γωνία Σίνα και Βησσαρίωνος όπου θα δημιουργηθεί το καινοτόμο κτίριο της Ακαδημίας, σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης, όπως ορίζουν οι ευρωπαϊκές κατευθύνσεις για τον κτιριακό τομέα
Οι ενεργειακές «τρύπες»
Την πρώτη γεώτρηση – αφού πρώτα περάσουν λίγες ημέρες για να «ισορροπήσει», όπως λένε χαρακτηριστικά οι επιστήμονες – θα ακολουθήσουν οι εκτιμήσεις των ευρημάτων και… πολύπλοκοι υπολογισμοί ώστε να προσδιοριστεί πόσες ακόμα «τρύπες» πρέπει να γίνουν ώστε να καλυφθούν με τη… δύναμη της γεωθερμίας οι ενεργειακές ανάγκες του νέου οκταώροφου οικοδομήματος και των τεσσάρων υπόγειων χώρων στάθμευσης.
Το καινοτόμο κτίριο, όπως το έχει οραματιστεί ο γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών κ. Χρήστος Ζερεφός, θα στηρίζεται ενεργειακά στη θερμότητα της γης, μια οικονομική και σχεδόν ανεξάντλητη Ανανεώσιμη Πηγή Ενέργειας. Μάλιστα, εάν το επιτρέψουν οι μελέτες και τα επιστημονικά δεδομένα, δεν αποκλείεται η καθαρή γεωθερμική ενέργεια να χρησιμοποιηθεί και στο υφιστάμενο νεοκλασικό αριστούργημα του Χάνσεν, ένα από τρία εμβληματικά κτίρια της «Αθηναϊκής Τριλογίας» στην Πανεπιστημίου, το οποίο ολοκληρώθηκε το 1885 και από το 1926 στεγάζει την Ακαδημία Αθηνών.
Ποια είναι η φιλοδοξία του νέου εγχειρήματος; Η δημιουργία ενός κτιρίου NZEB (Nearly Zero Energy Building – σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης), όπως ορίζουν οι ευρωπαϊκές κατευθύνσεις για τον κτιριακό τομέα. Σύμφωνα με την κοινοτική Οδηγία Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων όλες οι καινούργιες οικοδομές πρέπει να είναι σύμφωνες με τα πρότυπα NΖΕΒ (για τα δημόσια κτίρια ισχύει από το 2019). Και από τη γεωθερμία μπορούν να καλυφθούν πλήρως οι ενεργειακές ανάγκες ενός κτιρίου, με μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, ειδικά στις ήπιες καιρικές συνθήκες της Αθήνας. Στο νέο κτίριο της Ακαδημίας σχεδιάζεται να εγκατασταθούν ενισχυτικά και ηλιακά συστήματα στη στέγη για ζεστό νερό.
Από την Πανεπιστημίου στην Αγία Βαρβάρα
Ωστόσο δεν πρωτοπορεί μόνο η Ακαδημία Αθηνών. Τη φθηνή και οικολογική πηγή ενέργειας που βρίσκεται κάτω από τα… πόδια των Αθηναίων θα εκμεταλλευθεί και ο Δήμος Αγίας Βαρβάρας, με την επιστημονική στήριξη του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ). Στην καρδιά του αστικού ιστού των δυτικών προαστίων της πρωτεύουσας, τα γεωτρύπανα έχουν πιάσει δουλειά. Τέσσερις πολυκατοικίες – χτισμένες το 1965 για να στεγάσουν «παραπηγματούχους της Δραπετσώνας» από τον Πόντο και τη Μικρά Ασία – αναβαθμίζονται ενεργειακά, ενώ αποκαθίσταται και ο περιβάλλων χώρος.
Το έργο, το οποίο είχε μπει στον κυβερνητικό σχεδιασμό το 2010, επί υπουργίας Τίνας Μπιρμπίλη, χρειάστηκε μία τετραετία να «ωριμάσει», εντάχθηκε στο τότε ΕΣΠΑ για χρηματοδότηση και το 2014 ανακοινώθηκε μετά… βαΐων και κλάδων η έναρξη των εργασιών (σε μία από τις τέσσερις προσφυγικές πολυκατοικίες) με στόχο την ολοκλήρωσή του στα τέλη του 2015. Ωστόσο, όπως τόσα άλλα projects στην Ελλάδα, έτσι και αυτό «πάγωσε», μέχρι που τον περασμένο Μάιο ξεκίνησαν οι κατασκευαστικές εργασίες, έχοντας περάσει πια, ως έργο «phasing», στο χρηματοδοτικό εργαλείο ΥΜΕΠΕΡΑΑ (Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη) της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου.
Μία από τις πολυκατοικίες στην Αγία Βαρβάρα που αναβαθμίζονται ενεργειακά
Καινοτομία και ενεργειακή αυτονομία
Οπως αναφέρει στο «Βήμα» ο δήμαρχος Αγίας Βαρβάρας κ. Λάμπρος Μίχος, πρόκειται για ένα καινοτόμο έργο ενεργειακής αυτονομίας του συγκροτήματος, με ωφελούμενες 72 κατοικίες, ήτοι περίπου 200 κατοίκους. Μάλιστα, σε μια περίοδο που το κόστος της ενέργειας έχει εκτιναχθεί, το «πείραμα» του μηδενισμού της ενεργειακής κατανάλωσης και της δημιουργίας συνθηκών άνεσης μπορεί να αποτελέσει «πρότυπο» για αντίστοιχες παρεμβάσεις και σε άλλες ενεργειακά… τρύπιες λαϊκές πολυκατοικίες.
Ηδη το γεωτρύπανο έχει πιάσει δουλειά. Στον ακάλυπτο χώρο μεταξύ των τεσσάρων πολυκατοικιών έχουν γίνει ήδη οι πρώτες από τις συνολικά 40 γεωτρήσεις, βάθους 100 μέτρων η καθεμία, όπου θα εγκατασταθούν γεωεναλλάκτες για την αξιοποίηση της γεωθερμικής ενέργειας. Μέσω γεωθερμικών αντλιών, θα παρέχουν την ενέργεια για την κάλυψη των αναγκών σε ψύξη – θέρμανση. H εγκατάσταση συστήματος γεωθερμίας θα διασφαλίσει χαμηλότερο λειτουργικό κόστος σε σχέση με όλα τα άλλα συστήματα θέρμανσης που χρησιμοποιούν συμβατικά καύσιμα (πετρέλαιο, φυσικό αέριο, υγραέριο, αερόψυκτη αντλία θερμότητας, πέλετ κ.λπ.).
Το σύστημα αποτελείται από:
l Ενα δίκτυο σωληνώσεων (γεωθερμικοί εναλλάκτες), που τοποθετείται μέσα στο έδαφος, εντός του οποίου κυκλοφορεί νερό. Το νερό στο έδαφος έχει σταθερή θερμοκρασία 18 βαθμών Κελσίου όλον τον χρόνο, τον χειμώνα απορροφά θερμότητα από τη γη και τη μεταφέρει μέσω της γεωθερμικής αντλίας θερμότητας στα κτίρια, ενώ το καλοκαίρι με τον κλιματισμό μεταφέρει στη γη τη θερμότητα που η αντλία απορροφά από τους κλιματιζόμενους χώρους του κτιρίου.
l Τέσσερις γεωθερμικές αντλίες θερμότητας, συσκευές που τοποθετούνται στα υπόγεια των κτιρίων μέσω των οποίων γίνεται η μεταφορά θερμότητας από και προς 10 συνδεδεμένους γεωεναλλάκτες για καθεμία. Μέσω αυτών, με το ειδικό σύστημα σωληνώσεων, γίνεται η κυκλοφορία του νερού στα «FanCoils» που είναι εγκατεστημένα στα διαμερίσματα για τη θέρμανση και την ψύξη τους.
Ενίσχυση και με φωτοβολταϊκά
Πέρα από το σύστημα γεωθερμίας, στις τέσσερις πολυκατοικίες στην Αγία Βαρβάρα θα εγκατασταθεί φωτοβολταϊκό σύστημα για την κάλυψη των κοινόχρηστων αναγκών σε ηλεκτρική ενέργεια (μηχανοστάσια, αντλίες, φωτισμός αύλειου χώρου κ.ά.). Επίσης, θα τοποθετηθούν 72 ηλιακοί θερμοσίφωνες για ζεστό νερό χρήσης. Μέσω της ηλιακής ενέργειας, της γεωθερμίας και της ηλεκτρικής εγκατάστασης (προβλέπεται για περίπτωση ανάγκης) τα νοικοκυριά θα γίνουν ενεργειακά αυτόνομα. Στην ίδια γειτονιά θα κατασκευαστεί υπόγεια δεξαμενή 70 κυβικών μέτρων στον εσωτερικό ακάλυπτο χώρο, στην οποία θα συλλέγονται όμβρια ύδατα από τα δώματα των πολυκατοικιών, για το πότισμα των φυτεμένων επιφανειών του νέου ακαλύπτου. Ακόμα, θα γίνει θερμομόνωση στις όψεις και στα δώματα, αντικατάσταση κουφωμάτων, εγκατάσταση σκιάστρων κ.λπ.
