Το οικονομικό επιτελείο αναμένειυψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Μάλιστα η αρχική πρόβλεψη για το 2021 αναθεωρήθηκε επί τα βελτίω λόγω της ισχυρής ανάπτυξης το δεύτερο και τρίτο τρίμηνο του 2021. Τα επίσημα στοιχεία της κυβέρνησης κάνουν λόγο για ανάπτυξη 5,9% το 2021, 6,2% το 2022, 4,1% το 2023 και 4,4% το 2024. Τα πρώτα δύο χρόνια ενδεχομένως οι στόχοι να πιαστούν ή και να υπερκεραστούν αλλά για αργότερα θα χρειαστεί μεγάλη προσπάθεια για να διατηρηθούν οι υψηλοί αυτοί ρυθμοί ώστε να ανακτηθεί ο πλούτος της χώρας που χάθηκε κατά τη δεκαετή οικονομική κρίση αλλά και κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Οι επενδύσεις και η αύξηση των εξαγωγών θα είναι ο κινητήριος μοχλός αυτής της προσπάθειας και τα κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης η βάση για να επιταχυνθούν οι επενδύσεις και η εξωστρέφεια.
Μοναδική ευκαιρία
Τo Ταμείο Ανάκαμψης αποτελεί μία μοναδική ευκαιρία για την ελληνική οικονομία λόγω της κινητοποίησης πόρων συνολικού ύψους 57 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 52 δισ. αφορούν επενδύσεις (με χρήση επιδοτήσεων και δανείων), ενώ τα υπόλοιπα 5 δισ. αφορούν μεταρρυθμίσεις που λειτουργούν ως προαπαιτούμενα απελευθέρωσης πόρων και παράλληλα ξεκλειδώνουν ένα ευρύ φάσμα προοπτικών ανάπτυξης. Ειδικότερα, το ελληνικό σχέδιο για απορρόφηση του Ταμείου Ανάκαμψης (Ελλάδα 2.0) αποτελείται από:
α) Επιδοτήσεις ύψους 18,2 δισ., με συγκεκριμένες δράσεις οι οποίες οργανώνονται σε 4 κεντρικούς άξονες: πράσινη ανάπτυξη, ψηφιακή μετάβαση, δεξιότητες και κοινωνική συνοχή και μετασχηματισμός οικονομίας.
β) Δάνεια 12,7 δισ., τα οποία χρηματοδοτούν (συγχρηματοδότηση έως 50%) επενδύσεις που εμπίπτουν σε 5 στρατηγικούς πυλώνες [Ψηφιακός μετασχηματισμός, Εξωστρέφεια, Πράσινη μετάβαση, Καινοτομία και Εξαγορές-Συγχωνεύσεις (οικονομίες κλίμακας)]. Τα δάνεια θα έχουν ευνοϊκούς όρους, επιτρέποντας πρόσβαση σε κεφάλαια σε ένα ευρύτερο φάσμα επιχειρήσεων σε σχέση με το παρελθόν.
γ) Ιδιωτικά κεφάλαια 26,5 δισ. που θα συνεισφέρουν τουλάχιστον 50% την υλοποίηση των άνω επενδύσεων αυξάνοντας τα οφέλη για την ελληνική οικονομία. Τα ιδιωτικά κεφάλαια 26,5 δισ. θα κινητοποιηθούν κατά 7,5 δισ. από τις επιχορηγήσεις και κατά 19 δισ. από δανεισμό.
Το μερίδιο των πόρων
Η Ευρωπαϊκή Ενωση έκανε την υπέρβαση δημιουργώντας το Ταμείο Ανάκαμψης ως μια αποτελεσματική αντίδραση στην πανδημία. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα κατάφερε να κερδίσει σημαντικό μερίδιο των διαθέσιμων πόρων (από τα υψηλότερα μερίδια επιδοτήσεων σαν ποσοστό του ΑΕΠ), προσφέροντας παράλληλα ουσιαστική προτεραιότητα στις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, με στοχευμένες προς αυτές δράσεις της τάξεως του 1,5 δισ. να είναι μεταξύ των πρώτων που προωθούνται.
Από όλα τα παραπάνω προκύπτει ότι η πρωτοβουλία πλέον περνάει σε μεγάλο βαθμό στις επιχειρήσεις να αξιοποιήσουν την ιστορική αυτή ευκαιρία, επιδεικνύοντας τα κατάλληλα αντανακλαστικά ώστε να τολμήσουν, να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν τα στρατηγικά σχέδια που θα τις καταστήσουν ανταγωνιστικές την επόμενη μέρα. Η ευθύνη περνά στις επιχειρήσεις που θα υποβάλουν πειστικά και βιώσιμα επενδυτικά πλάνα και στις τράπεζες που θα κληθούν να τα αξιολογήσουν γρήγορα και να τα χρηματοδοτήσουν χωρίς τις αγκυλώσεις του παρελθόντος. Ειδικά για τις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις έχουν εντοπιστεί οι πηγές υστέρησης (εξωστρέφεια, ψηφιοποίηση, καινοτομία) και η έμφαση των πόρων θα δοθεί σε αυτούς τους τομείς.
Το περιβάλλον
Η κυβέρνηση έχει αντιληφθεί τον ρόλο των επιχειρήσεων και του ιδιωτικού τομέα στην επόμενη μέρα της οικονομίας και έχει διαμορφώσει ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον – εξαίρεση αποτελεί το ενεργειακό κόστος – για τον έλληνα επιχειρηματία.
Τα επιτόκια δανεισμού της ελληνικής δημοκρατίας βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά και επηρεάζουν και το κόστος δανεισμού των επιχειρήσεων. Η φορολογία των κερδών υποχωρεί στο 22% από το 28%, σταδιακά οι ασφαλιστικές εισφορές μέχρι το 2023 θα υποχωρήσουν κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες, παρέχεται έκπτωση κατά 100% στις δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη, οι τράπεζες αυξάνουν τις χορηγήσεις τους κατά 4-5 δισ. σε ετήσια βάση, ενώ μεγάλο μέρος της επιστρεπτέας προκαταβολής δεν θα επιστραφεί.
Ο ρόλος των επιχειρήσεων λοιπόν θα είναι κομβικός από εδώ και πέρα γιατί μέσα από την ιδιωτική ανάπτυξη η χώρα θα επιτύχει πέντε στρατηγικούς οικονομικούς στόχους που θα την κατατάξουν μεταξύ των ισχυρών και θωρακισμένων οικονομιών της ευρωζώνης: α) μείωση της ανεργίας στο 10,5% το 2024, β) απαλλαγή της χώρας από το καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας μέσα στο 2022, γ) επίτευξη μονοψήφιου ποσοστού για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια μέχρι και το τέλος του 2022, δ) επίτευξη βιώσιμων πρωτογενών πλεονασμάτων από το 2023 και ε) επίτευξη επενδυτικής βαθμίδας για τα ελληνικά ομόλογα μέχρι και το τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2023.
«Ψηφίζουν» Ελλάδα
Σήμερα που το χρέος προς ΑΕΠ είναι στο 236%, η ανάπτυξη τροφοδοτείται από την κατανάλωση, οι εισαγωγές αυξάνουν με ταχύτερο ρυθμό από τις εξαγωγές και τα χαμηλά επιτόκια δανεισμού οφείλονται στις αγορές ομολόγων από την ΕΚΤ, όλα τα παραπάνω φαντάζουν γολγοθάς. Δεν είναι όμως έτσι. Ηδη, έχουν κινητοποιηθεί επενδύσεις 10 δισ. ευρώ στη βιομηχανία, στον τουρισμό, στα δίκτυα, στις υποδομές, στα logistics και στην τεχνολογία. Μεγάλοι ξένοι κολοσσοί ήδη έχουν εγκατασταθεί στην Ελλάδα και δημιουργούν επενδύσεις «από το χωράφι», διεθνή funds με ταμεία που ξεχειλίζουν από ρευστότητα συμμετέχουν σε όλους τους διαγωνισμούς του ΤΑΙΠΕΔ και οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης «ψηφίζουν» Ελλάδα για τα επόμενα χρόνια. Αλλωστε, δεν είναι μόνο τα 52 δισ. που θα πέσουν στην οικονομία από το Ταμείο Ανάκαμψης, αλλά και τα κεφάλαια της νέας ΚΑΠ και του ΕΣΠΑ που αθροιστικά θα ξεπεράσουν τα 100 δισ. ευρώ.
Επίσης, είναι θετικό πως η συντριπτική πλειονότητα των επενδυτικών προγραμμάτων που έχουν ανακοινωθεί έχουν δώσει βάρος στην κλιματική αλλαγή και στην κυκλική οικονομία. Επενδύσεις στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, στην ανακύκλωση, στη διαχείριση σκουπιδιών, στη βιομηχανία με έντονο περιβαλλοντικό αποτύπωμα δίνουν τον τόνο, δημιουργούν αισιοδοξία για τη συνέχεια και βάζουν τις βάσεις για μια πραγματικά βιώσιμη ανάπτυξη.
