Ενεργειακή καταιγίδα τρομάζει οικονομίες και νοικοκυριά

Με τις τιμές του φυσικού αερίου τον τελευταίο χρόνο να έχουν επταπλασιαστεί, κάτι που δεν έχει προηγούμενο στην πρόσφατη ιστορία, και τις τιμές χονδρικής της ηλεκτρικής ενέργειας σε όλη την Ευρώπη να έχουν αντίστοιχα σχεδόν τριπλασιαστεί, το πετρέλαιο να ξεπερνά τα 80 δολ./βαρέλι για πρώτη φορά από το 2018, αλλά και τις τιμές από το πετρέλαιο θέρμανσης, τους ρύπους και τα προθεσμιακά συμβόλαια του διοξειδίου του άνθρακα, ως και το ουράνιο, να κινούνται σε πολυετή υψηλά, η ενεργειακή καταιγίδα τρομάζει επιχειρήσεις και νοικοκυριά, απειλώντας την ανάκαμψη των οικονομιών και θέτοντας σε κίνδυνο την «πράσινη μετάβαση». Τα αποθέματα από φυσικό αέριο έως άνθρακα και νερό για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας είναι σε έλλειψη, η αγορά είναι όμηρος των προβλημάτων στην εφοδιαστική αλυσίδα, ενώ στις τιμές υπάρχει και ένα ασφάλιστρο κινδύνου για το τι μπορεί να συμβεί στο μέλλον, ανέφεραν οι αναλυτές.

«Βιώνουμε την τέλεια καταιγίδα τον τελευταίο χρόνο» σημείωσε προσφάτως ο πρόεδρος της ομώνυμης εισηγμένης στο χρηματιστήριο της Αθήνας εταιρείας Ευάγγελος Μυτιληναίος, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου σε περίπτωση που ο ευρωπαϊκός χειμώνας επισκιαστεί από ακραία καιρικά φαινόμενα, ενώ οι περισσότερες κυβερνήσεις ανακοίνωσαν άμεσα μέτρα για να μετριάσουν τον αντίκτυπο της αύξησης των τιμών της ενέργειας στις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά.

Μέτρα στήριξης

Σε επιδότηση και του φυσικού αερίου για τους οικιακούς καταναλωτές προχωρά μάλιστα και η ελληνική κυβέρνηση, καθώς συστήνεται ειδικός λογαριασμός με την ονομασία «Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης», μέσω του οποίου θα επιδοτηθούν όλοι οι λογαριασμοί ρεύματος χαμηλής τάσης με 30 ευρώ/MWh σε μηνιαία βάση, ώστε να αντιμετωπιστούν οι αυξήσεις στο ρεύμα και στο φυσικό αέριο.

Η επιδότηση κατανάλωσης θα γίνεται με τη μορφή της έκπτωσης στους λογαριασμούς, ενώ δεν θα είναι οριζόντια, όπως θα ισχύσει με την τιμή της κιλοβατώρας στο ηλεκτρικό ρεύμα, αλλά θα χρησιμοποιηθούν κατά κύριο λόγο εισοδηματικά κριτήρια. Η συγκεκριμένη επιδότηση είναι ανεξάρτητη από αυτήν που δικαιούνται τα νοικοκυριά μέσω του επιδόματος θέρμανσης.

Η άνοδος των ευρωπαϊκών τιμών φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας σε ιστορικά υψηλά θα μπορούσε, σύμφωνα με την Oxford Economics, να επηρεάσει το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών, να αυξήσει το κόστος των επιχειρήσεων και πιθανώς να επιταχύνει την απόσυρση των μέτρων στήριξης της ΕΚΤ το επόμενο έτος. Σύμφωνα με εκτιμήσεις οικονομολόγων διεθνών τραπεζών μάλιστα, σε ετήσια βάση ο πληθωρισμός στην Ευρώπη απόρροια του ράλι των τιμών θα μπορούσε να ενισχυθεί έως 0,6%, ενώ το ΑΕΠ να μειωθεί κατά 0,3%. Η συγκυρία βρίσκει πάντως την ελληνική οικονομία αρκετά θωρακισμένη, με τις εκτιμήσεις για την πορεία της ανάπτυξης συνεχώς να αναβαθμίζονται.

Οι προβλέψεις

Για το 2021 η Moody’s αναμένει ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ στο 8,2%, έναντι 8% της UniCredit, 8,5% της Capital Economics, 8,8% της Citigroup, 8,2% της Oxford Economics, 6,9% της Alpha Bank, 7,5% της Εθνικής, 8,3% της Πειραιώς, 7,9% του ΚΕΠΕ, 8,6% της Scope Ratings, 7,9% της UBS κ.ά., ενώ ανάπτυξη 4,7% σε μέσα επίπεδα αναμένει και για το 2022 το Consensus των οικονομολόγων.

Τον χειμώνα, ο κόσμος θα αντιμετωπίσει έλλειψη φυσικού αερίου, εκτιμούν οι αναλυτές, καθώς δεν υπάρχει αρκετό, με τις χώρες να διαγκωνίζονται για να διασφαλίσουν προμήθειες.

Οι διεθνείς τιμές του φυσικού αερίου θα συνεχίσουν να ανεβαίνουν, εκτίμησε η Citigroup, θεωρώντας πως η ισχυρή ζήτηση και η απουσία απάντησης στο μέτωπο της προσφοράς έχουν προκαλέσει στενότητα στην αγορά, ενώ στο ακραίο της σενάριο ένας ασυνήθιστα βαρύς χειμώνας, σε συνδυασμό με ακραία φαινόμενα που θα πολλαπλασίαζαν τα προβλήματα στην προσφορά, θα μπορούσε να εκτινάξει τις τιμές ακόμα και στα 100 δολάρια ανά εκατομμύριο θερμικές μονάδες. Αυτή η άνοδος είναι σαν το πετρέλαιο να έφθανε 580 δολάρια το βαρέλι.

Αντίκτυπος

Πάντως, για τις τιμές του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου στο βασικό της σενάριο (40% πιθανότητες) η Citi προβλέπει τη μέση τιμή του 4ου τριμήνου εφέτος στα $27,7/MMBtu, έναντι $33,5/MMBtu στο ανοδικό σενάριο (35% πιθανότητες) και στα 12,2 $/MMBtu στο πτωτικό σενάριο (25% πιθανότητες). Οι αυξανόμενες τιμές έχουν αρνητικό αντίκτυπο στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της Ευρώπης και συνιστούν καθαρή ζημιά για τους ισολογισμούς επιχειρήσεων και νοικοκυριών, ενώ στην ΕΕ των «27» το 40% της ηλεκτρικής ενέργειας και το 32% των τελικών τιμών φυσικού αερίου αφορούν φόρους και εισφορές, με τις χρεώσεις δικτύου να αντιπροσωπεύουν το 20%-25% των τελικών τιμών. Οπως αναφέρει η Goldman Sachs, το κόστος του φυσικού αερίου ανά τόνο έχει αυξηθεί πάνω από 40% τον τελευταίο μήνα. Ως αποτέλεσμα ο δείκτηςTitle Transfer Facility (ΤΤF), δηλαδή το Ταμείο Μεταφοράς Τίτλων της Ολλανδίας, που χρησιμοποιείται ως αγορά αναφοράς φυσικού αερίου σε ευρωπαϊκό επίπεδο και εμπορεύεται σε €/MWh, προεξοφλεί πιθανότητα 21% για ράλι στα 32 δολ./MMBtu.

Εξάρτηση

Επιπλέον, δεδομένου του ράλι στις διεθνείς τιμές του άνθρακα, η Goldman Sachs αυξάνει την εκτίμησή της για τον χειμώνα στα 13,60 δολ./MMBtu, ενώ αναμένει και αύξηση των τιμών του πετρελαίου στα 90 δολ./βαρέλι. Παράλληλα, η McKinsey εκτιμά ότι έως το 2024 η ζήτηση για αέριο αναμένεται να αυξηθεί κατά 7%, με τη ζήτηση για υγροποιημένο αέριο (LNG) να αυξάνεται κατά 3,4% ετησίως έως το 2035.

Το φυσικό αέριο αποτελεί σημαντικό συστατικό του ενεργειακού μείγματος στη Γηραιά Ηπειρο και η εξάρτηση από αυτό συνιστά μεγάλο πρόβλημα για τις περισσότερες χώρες. Το ισοζύγιο προσφοράς και ζήτησης ενέργειας στην ΕΕ θα εξαρτάται από το πόσο γρήγορα θα προχωρήσουν η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και η αντικατάστασή τους από την πράσινη ενέργεια, εκτίμησε η δεξαμενή σκέψης Bruegel.

Υπό αυτές τις συνθήκες, η επίτροπος για την Ενέργεια, Κάντρι Σίμπσον, αναφέρει στο Bloomberg ότι η αγορά δικαιωμάτων ρύπων θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να αμβλυνθεί ο αντίκτυπος στους ευάλωτους καταναλωτές.

Το ενεργειακό αυτό σοκ έρχεται πάντως σε μια περίοδο κατά την οποία η παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα αντιμετωπίζει σοβαρότατα προβλήματα, οδηγώντας τις τιμές τροφίμων και άλλων αγαθών σε υψηλά πολλών δεκαετιών.