Oμήρου Οδύσσεια, VITA & Bημαgazino την Κυριακή με ΤΟ ΒΗΜΑ

Ομήρου Οδύσσεια

Το σπουδαίο έπος της ελληνικής γραμματείας που έχει μεταφραστεί σε όλες σχεδόν τις γλώσσες.

Ενα από τα πιο πολυδιαβασμένα έργα στον κόσμο με τεράστια επίδραση στη λογοτεχνία, στην ποίηση και στην τέχνη.

Η συναρπαστική ιστορία του πολυμήχανου Οδυσσέα. Oι περιπλανήσεις και οι περιπέτειές του στο ταξίδι της επιστροφής στην Ιθάκη.

Σε τρεις πολυτελείς σκληρόδετες εκδόσεις που περιλαμβάνουν εισαγωγικά για τον Ομηρο, το αρχαίο κείμενο με τη μετάφρασή του, σχόλια, περιλήψεις και υλικό διδακτικής επεξεργασίας κατά ραψωδίες.

Με την υπογραφή του διακεκριμένου φιλολόγου, Θεόδωρου Γ. Μαυρόπουλου.

Αυτή την εβδομάδα ο πρώτος τόμος με τις ραψωδίες α’ έως θ’.

Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια είναι τα αρχαιότερα και τα τελειότερα μνημεία της ελληνικής γλώσσας και γραμματείας. Είναι τα παλαιότερα λογοτεχνικά τεκμήρια και η αφετηρία όχι μόνο του ελληνικού αλλά και του παγκόσμιου πνεύματος. Μολονότι η φιλολογική έρευνα και η σχολαστική ανάλυσή τους συνέβαλαν στο να θεωρούνται σήμερα ξεπερασμένα, αποτελούν ένα ευχάριστο ανάγνωσμα και διαχρονική πηγή έμπνευσης και δημιουργίας για κάθε είδους πνευματική και καλλιτεχνική ενασχόληση, σε παγκόσμιο επίπεδο. Εχουν μεταφραστεί σε όλες σχεδόν τις γλώσσες και είναι διαβασμένα όσο λίγα λογοτεχνικά έργα στον κόσμο.

Οι εκδόσεις «Ζήτρος», πάντοτε στην υπηρεσία του αναγνωστικού κοινού με υψηλού επιπέδου επιστημονικά συγγράμματα, παρουσιάζουν τη μνημειώδη και πρόσφατα αναθεωρημένη έκδοση της Οδύσσειας, με την υπογραφή του αείμνηστου δασκάλου και διακεκριμένου φιλολόγου, Θεόδωρου Μαυρόπουλου. Στο ογκώδες αυτό έργο περιέχονται εισαγωγικές πληροφορίες για τον Ομηρο, ευρεία περίληψη του έργου, μετάφραση σε δεκαπεντασύλλαβο στίχο, εκτενής σχολιασμός και ανάλυση κατά ραψωδία, καθώς και πρόσθετο υλικό για διδακτική επεξεργασία.

Η Οδύσσεια αποτελεί το δεύτερο, κατά σειρά, επικό ποίημα που αποδίδεται με βεβαιότητα στον Ομηρο. Σε εικοσιτέσσερις ραψωδίες (κεφάλαια) ο ποιητής αφηγείται τις περιπλανήσεις και τις περιπέτειες του πολυμήχανου Οδυσσέα, στο ταξίδι της επιστροφής του από την Τροία στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Ιθάκη. Αυτό που ξεχωρίζει την Οδύσσεια από την Ιλιάδα δεν είναι μόνον το θέμα της αλλά και η φύση της προέλευσής του. Η Οδύσσεια δεν είναι ένα πολεμικό έπος στο οποίο περιγράφονται τα ανδραγαθήματα των ηρώων («κλέα ἀνδρῶν») αλλά τα βάσανα και οι ταλαιπωρίες ενός πιο ανθρώπινου ήρωα, του Οδυσσέα που βασίζεται περισσότερο στις ικανότητές του παρά στην εύνοια των θεών. Οι θεματικοί πυρήνες του έργου είναι τρεις. Ο πρώτος είναι η λεγόμενη «Τηλεμάχεια», δηλαδή η δράση του Τηλέμαχου, γιου του Οδυσσέα, ο οποίος με την ενηλικίωσή του αναζητά την τύχη του πατέρα του. Ο δεύτερος είναι η παρακολούθηση των θαυμαστών και αλλεπάλληλων περιπετειών του κεντρικού ήρωα και των συντρόφων του σε στεριές και θάλασσες, αντιμετωπίζοντας φυσικές και υπερφυσικές αντιξοότητες, με τελικό προορισμό την Ιθάκη. Ο τρίτος και τελευταίος είναι η «μνηστηροφονία», δηλαδή τα γεγονότα της τιμωρίας των μνηστήρων της γυναίκας του, Πηνελόπης, και η επάνοδος του ήρωα στην οικογένειά του και το βασίλειό του, ύστερα από την εικοσάχρονη απουσία του.

Η Οδύσσεια είναι ένα έργο μεγαλόπνοης ποιητικής σύνθεσης που θεμελιώνεται και περιστρέφεται ένα κεντρικό σημείο: το «νόστο», δηλαδή το ταξίδι της αναζήτησης και της επιστροφής του ναυτικού στην πατρίδα του. Ο αναγνώστης μαθαίνει για παράξενα πλάσματα (Σειρήνες, Σκύλλα και Χάρυβδη, Κύκλωπες) και θαυμαστά μέρη τα οποία συναντά ο ήρωας κατά τη διάρκεια των περιπλανήσεών του. Η πολεμική αρετή αντικαθίσταται από την ευστροφία και τον ανθρώπινο αγώνα για επιβίωση, ενώ η μορφή της γυναίκας που διατρέχει το έπος, διαδραματίζει κομβικό ρόλο στην εξέλιξη της υπόθεσης (Κίρκη, Καλυψώ, Πηνελόπη). Η παρέμβαση των θεών, ως νομοτελειακού παράγοντα διαμόρφωσης της ανθρώπινης πραγματικότητας, είναι ισχνή μιας και οι ίδιοι λειτουργούν ως θεματοφύλακες ανώτερων αξιών. Η ηθική, η δικαιοσύνη και η ατομική ευθύνη των πράξεων του εκάστοτε περιγραφόμενου ήρωα (Μενέλαος, Αίγισθος, σύντροφοι του Οδυσσέα, Μνηστήρες) τονίζονται με σαφήνεια και αναδεικνύονται ως κινητήριες δυνάμεις της πλοκής. Μα πάνω από όλα, προβάλλει ο Οδυσσέας ως σύμβολο του ανθρώπου που αγωνίζεται και πετυχαίνει τους στόχους του, του ναυτικού που νοσταλγεί την πατρίδα του, του κοσμογυρισμένου και πολύπαθου ταξιδιώτη, και τέλος του πολύτροπου και καταφερτζή Ελληνα που αναζητά την προσωπική «Ιθάκη» του.

Το κοπιώδες πόνημα του Θ. Μαυρόπουλου – που επιμελήθηκε και την έκδοση της Ιλιάδος στις εκδόσεις «Ζήτρος» – έχοντας ήδη αποσπάσει θερμές αναγνωρίσεις της ποιότητάς του στην πρώτη του έκδοση, αποτελεί ένα χρήσιμο βοήθημα για τους μαθητές, τους νέους, τους διδάσκοντες και πάνω απ’ όλα για το σημερινό αναγνώστη που βιώνει τον κατακερματισμό των ηθικών αξιών και τη φθορά της αγωνιστικής διάθεσης στη ζωή του.