Η κερδοφορία, η δυνατότητα πρόσβασης στον τραπεζικό δανεισμό και το οργανωμένο επενδυτικό σχέδιο που προάγει έναν ή περισσότερους εκ των στόχων της ΕΕ για την πράσινη μετάβαση, τον ψηφιακό μετασχηματισμό, την καινοτομία/έρευνα, την ανάπτυξη οικονομιών κλίμακας μέσω συνεργασιών και συγχωνεύσεων και την εξωστρέφεια αποτελούν τα βασικά κλειδιά για την ένταξη μιας επιχείρησης στις δράσεις του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ).
Ο λόγος γίνεται για το κομμάτι των χαμηλότοκων δανείων ύψους 12,70 δισ. ευρώ που θα προέλθουν από το ευρωπαϊκό πακέτο των 31 δισ. ευρώ και θα διοχετευθούν στην εγχώρια αγορά μέσω του τραπεζικού συστήματος για την υλοποίηση επενδύσεων άνω των 30 δισ. ευρώ μέσω της μόχλευσης.
Συγκεκριμένα, σε κάθε πλάνο, πέραν της χρηματοδότησής του από το Ταμείο κατά 30% ως 50%, απαιτείται η ίδια συμμετοχή της επιχείρησης κατά 20% και η δανειοδότησή της από τράπεζα σε ποσοστό τουλάχιστον 30% επί των δαπανών.
Ωριμες επενδύσεις
Σύμφωνα με πληροφορίες, οι τέσσερις συστημικοί όμιλοι, κατόπιν επαφών με μεγάλους κατά βάση πελάτες, έχουν ήδη έτοιμα τα πρώτα σχέδια που θα προωθήσουν προς υλοποίηση μόλις ανοίξουν τα προγράμματα. Πρόκειται για εταιρείες με υψηλή πιστοληπτική ικανότητα και κερδοφόρες που επιδιώκουν την αύξηση των μεγεθών τους μέσω επενδύσεων συμβατών με τους όρους του Ταμείου Ανάκαμψης. Μάλιστα, οι τράπεζες είναι διατεθειμένες να παράσχουν και προσωρινή χρηματοδότηση (bridge financing) πριν από την εκταμίευση των ευρωπαϊκών δανείων, ώστε να ξεκινήσουν το συντομότερο δυνατόν οι ώριμες επενδύσεις.
Aπό το πρόγραμμα αποκλείονται ατομικές επιχειρήσεις και επαγγελματίες χωρίς εργαζομένους, καθώς δεν μπορούν να υποστηρίξουν τους όρους των προγραμμάτων που θα προκηρυχθούν.
Για το κάθε επενδυτικό σχέδιο απαιτείται τουλάχιστον 20% ιδία συμμετοχή του επενδυτή και τουλάχιστον 30% τραπεζικός δανεισμός
Βιώσιμη ανάπτυξη
Εκτιμάται ότι από τις 900.000 ΑΦΜ μόλις οι μισές μπορούν να χαρακτηριστούν επιχειρήσεις. «Το παραδοσιακό οικογενειακό σχήμα με τους γονείς και τα παιδιά να εργάζονται σε μια πολύ μικρή επιχείρηση θα μείνει εκτός» σημείωσε ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Θόδωρος Σκυλακάκης μιλώντας την περασμένη εβδομάδα σε σχετική με το ΤΑΑ εκδήλωση της Εθνικής Τράπεζας.
Διευκρίνισε πάντως ότι «αυτό δεν ισχύει προφανώς για όλες τις εταιρείες που ανήκουν σε οικογένειες». Το θέμα δηλαδή δεν είναι το ιδιοκτησιακό καθεστώς μιας επιχείρησης, αλλά το μέγεθός της, οι θέσεις εργασίας που δημιουργεί και οι προοπτικές να αναπτυχθεί με βιώσιμους όρους.
Η αξιολόγηση
Σε κάθε περίπτωση, η διαδικασία αξιολόγησης της επιλεξιμότητας των σχεδίων θα διενεργείται σε δύο στάδια:
α. Από το πιστωτικό ίδρυμα που υποδέχεται το υπό δανειοδότηση επενδυτικό σχέδιο, το οποίο αξιολογεί τη δυνατότητα χρηματοδότησής του με τραπεζικούς όρους.
β. Από τον πιστοποιημένο ανεξάρτητο ελεγκτή, ο οποίος αξιολογεί το επενδυτικό σχέδιο κατόπιν της προέγκρισης της δανειοδότησής του από την τράπεζα.
Ειδικότερα, αξιολογείται η επιλεξιμότητα των επενδύσεων ως προς τις απαιτήσεις και τις κατευθυντήριες γραμμές του ΤΑΑ, ελέγχεται η συμμόρφωση με τους κατά περίπτωση κανόνες κρατικών ενισχύσεων, καθώς και η συμπερίληψη στο σχέδιο μη επιλέξιμων δαπανών και αποκλειόμενων δραστηριοτήτων.
Εφόσον ληφθούν οι απαραίτητες εγκρίσεις από τον ελεγκτή, υπογράφεται η σύμβαση με την τράπεζα, το δάνειο εκταμιεύεται και ξεκινά η υλοποίηση του πλάνου. Η παρακολούθησή της γίνεται από τον πιστωτή.
Επιλέξιμες δαπάνες
Οι επιλέξιμες δαπάνες των σχεδίων που θα χρηματοδοτηθούν από το ΤΑΑ πρέπει να πραγματοποιούνται εντός της ελληνικής επικράτειας και μπορούν περιλαμβάνουν:
1. Γήπεδα αγορά – Γήπεδα χρήση (αποσβέσεις/μισθώσεις) – Διαμόρφωση γηπέδων (μόνο αν πρόκειται για δαπάνες συνυφασμένες με το επενδυτικό σχέδιο).
2. Κτίρια αγορά / κατασκευή – Κτίρια χρήση (αποσβέσεις/μισθώσεις).
3. Εξοπλισμός αγορά / κατασκευή – Εξοπλισμός χρήση (αποσβέσεις/μισθώσεις).
4. Οχήματα αγορά – Οχήματα χρήση (αποσβέσεις/μισθώσεις).
5. Αϋλα αγορά / κατασκευή – Αϋλα χρήση (αποσβέσεις/συνδρομές).
6. Μισθοδοσία συνδεδεμένη με το επενδυτικό σχέδιο – Μετακινήσεις / εξοδολόγια.
7. Υπηρεσίες τρίτων.
8. Αναλώσιμα.
9. Λειτουργικά (επικοινωνία, ενέργεια, συντήρηση, μισθώματα, έξοδα διοίκησης, ασφάλιση κ.λπ.).
10. Κόστος κεφαλαίων.
11. Κεφάλαιο κίνησης (δαπάνες λειτουργίας, δαπάνες σχετικές με το συναλλακτικό κύκλωμα της επιχείρησης, ΦΠΑ κ.λπ.).
12. Δαπάνες προώθησης και επικοινωνίας (marketing).
Τα επιτόκια
Από την άλλη, τα επιτόκια των δανείων του ΤΑΑ θα είναι ιδιαίτερα ελκυστικά. Θα υπολογίζονται σύμφωνα με το επιτόκιο βάσης (base rate) της χώρας μας, -0,45% σήμερα, πλέον συγκεκριμένων περιθωρίων. Συγκεκριμένα:
- Για επενδυτικούς φορείς με βαθμολογία υψηλή (ΑΑΑ-Α) ως προς το τραπεζικό τους προφίλ, το επιτόκιο θα ξεκινά από το 0,25%, αν παρέχονται ενέχυρα μεγάλης αξίας ,και θα φτάνει έως το 0,55%, αν είναι χαμηλότερης.
- Αν η βαθμολογία είναι καλή (BBB), το επιτόκιο κυμαίνεται από 0,30% έως 1,75% ανάλογα με τα επίπεδα των ενεχύρων.
- Αν είναι ικανοποιητική (BB), κυμαίνεται από 0,55% έως 3,55%.
- Αν είναι χαμηλή (B), από 1,75% έως 6,05% αντίστοιχα.
- Σε δανειολήπτες χωρίς πιστωτικό ιστορικό ή βαθμολογία που βασίζεται σε ισολογισμό, όπως ορισμένες εταιρείες ειδικού σκοπού ή επιχειρήσεις στη φάση της εκκίνησης (startups), το βασικό επιτόκιο θα προσαυξάνεται κατά τουλάχιστον 400 μονάδες βάσης.
Διευκολύνσεις
Σύμφωνα με τον κ. Σκυλακάκη, στο νομοσχέδιο που έχει δοθεί προς δημόσια διαβούλευση περιλαμβάνονται προνομιακές για τις επιχειρήσεις προβλέψεις που θα συμβάλουν στην επιτυχία των προς υλοποίηση σχεδίων.
Μερικές από αυτές είναι οι εξής:
- Αν μια επιχείρηση έχει τζίρο τουλάχιστον 20% σε δύο από τις βασικές κατηγορίες του ΤΑΑ, π.χ. εξωστρέφεια και πράσινη μετάβαση, θα μπορεί να χρησιμοποιήσει έως και το 50% της χρηματοδότησης για έξοδα κεφαλαίου κίνησης έναντι του 30% που ισχύει κανονικά.
- Στο πρόγραμμα θα μπορούν να ενταχθούν επιχειρήσεις που ο τζίρος τους προέρχεται κατά τουλάχιστον 20% από πελάτες στο εξωτερικό. Ετσι, θα μπορούν να εξασφαλίσουν μια θέση στο ΤΑΑ και τουριστικές επιχειρήσεις, όταν η αξία των διεθνών κρατήσεων που δέχονται και πληρώνονται με ηλεκτρονικά μέσα ξεπερνά αυτό το ποσοστό.
- Για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που ζητούν δάνειο έως 1,50 εκατ. ευρώ η αξιολόγηση των αιτημάτων θα γίνεται δωρεάν.
Εκστρατεία ενημέρωσης των μεσαίων και μικρομεσαίων επιχειρήσεων
Οι αρμόδιες διευθύνσεις των τραπεζών έχουν ξεκινήσει ένα σαφάρι ενημέρωσης των μεσαίων και μικρομεσαίων πελατών τους για τις δυνατότητες δανειοδότησής τους, με στόχο τη μεγέθυνση, την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς τους και τη βιώσιμη κερδοφορία. Μέσα από τις βάσεις δεδομένων που τηρούν εντοπίζουν αξιόχρεες επιχειρήσεις με σαφές επιχειρησιακό πλάνο και εξετάζουν από κοινού με τις διοικήσεις τους το πώς μπορούν να εκμεταλλευτούν τις νέες δράσεις που έρχονται.
Προτεραιότητα θα έχουν οι «πράσινες» επενδύσεις
Οι πράσινες επενδύσεις βρίσκονται στην κορυφή των προτεραιοτήτων τόσο για τις άμεσες επιδοτήσεις όσο και για τη χρηματοδότησή τους από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Οι φιλικές προς το περιβάλλον επενδύσεις πρέπει να είναι τουλάχιστον το 40% του συνολικού προϋπολογισμού της επένδυσης
Στο σχέδιο αξιολόγησης επιλεξιμότητας επενδυτικών σχεδίων στο πλαίσιο των δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας που τέθηκε προς διαβούλευση καθορίζονται οι όροι που πρέπει να πληροί κάθε σχέδιο του πυλώνα της πράσινης μετάβασης.
Οι φιλικές προς το περιβάλλον επενδύσεις και η ένταξή τους στις πράσινες επενδύσεις επαληθεύονται με τη διαπίστωση ύπαρξης προϋπολογισμού επενδύσεων πράσινης μετάβασης, οι οποίες συνεισφέρουν στους πράσινους στόχους (green tagging) και πρέπει να είναι τουλάχιστον το 40% του συνολικού προϋπολογισμού της επένδυσης.
Ο επενδυτής πρέπει να συμπληρώσει στον φάκελο υποβολής της αίτησης σχετικό υπόδειγμα, στο οποίο έχει αντιστοιχίσει τις επενδυτικές ενότητες του σχεδίου με τους τομείς και τα πεδία παρέμβασης που συνεισφέρουν στους πράσινους στόχους.
Στη συνέχεια ο πιστοποιημένος ανεξάρτητος ελεγκτής επαληθεύει / διορθώνει τις αντιστοιχίσεις και χαρακτηρίζει τις δαπάνες ως επιλέξιμες ή μη. Με βάση τις επιλέξιμες δαπάνες υπολογίζει τη συνεισφορά στους πράσινους στόχους. Ο συνολικός προϋπολογισμός των επιλέξιμων δαπανών πράσινης μετάβασης του κάθε σχεδίου που συνεισφέρουν στους πράσινους στόχους αποτελεί τον προϋπολογισμό επενδύσεων πράσινης μετάβασης.
Οι επενδύσεις πράσινης μετάβασης κατηγοριοποιούνται στις παρακάτω κατηγορίες επενδύσεων πράσινης μετάβασης:
- Πράσινες τεχνολογίες
- Πράσινες ικανότητες/δεξιότητες
- Βιοποικιλότητα
- Ενεργειακή απόδοση
- Ανακαίνιση κτιρίων
- Κυκλική οικονομία
- Βιώσιμη ανάπτυξη
- Δημιουργία θέσεων εργασίας
- Διαφύλαξη ενεργειακής ασφάλειας
Πότε απαιτείται μελέτη βιωσιμότητας
Για επενδυτικά σχέδια με προϋπολογισμό που υπερβαίνει το όριο των 10 εκατ. ευρώ ελέγχεται η ύπαρξη μελέτης ελέγχου βιωσιμότητας (Sustainability Proofing) της επενδυτικής δραστηριότητας του επενδυτικού σχεδίου στο πλαίσιο του κανονισμού InvestEU, σύμφωνα με τα κριτήρια για την ανθεκτικότητα έναντι της κλιματικής αλλαγής και την κλιματική ουδετερότητα, όπως περιγράφεται στο έγγραφο τεχνικής καθοδήγησης σχετικά με τον έλεγχο βιωσιμότητας για το ταμείο InvestEU3. Στην περίπτωση αυτή, απαιτείται η μελέτη συμμόρφωσης του επενδυτικού σχεδίου με την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης (Do No Significant Harm ή DNSH principle)», η οποία έχει εκπονηθεί από εξειδικευμένους συμβούλους / μηχανικούς, η οποία πρέπει να περιλαμβάνει την περίληψη του ελέγχου βιωσιμότητας.
