Εναν μήνα μετά την επικράτηση των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν και την ήττα της Δύσης, «Το Βήμα» απευθύνθηκε στον Γκαμπριέλ Μαρτινές-Γκρο, γάλλο ιστορικό, ειδικό στο Ισλάμ, ομότιμο καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Ναντέρ, αναζητώντας την ερμηνεία των πρόσφατων γεγονότων και υπό το πρίσμα της Ιστορίας, τόσο του Αφγανιστάν όσο και του Ισλάμ. Ο γάλλος καθηγητής προβλέπει ότι στόχος του τζιχάντ των Ταλιμπάν θα είναι η Ινδία.
Διαβάζουμε ότι «το Αφγανιστάν υπήρξε το νεκροταφείο των αυτοκρατοριών». Είναι σωστό;
«Είναι λάθος έκφραση, πιθανότερα του βρετανού συγγραφέα Ράντγιαρντ Κίπλινγκ. Η λέξη Αφγανός απαντάται για πρώτη φορά το 1000 μ.Χ. σε μια περσική βιογραφία. Αναγνωρίζουμε την ύπαρξη του αφγανικού λαού εδώ και 1.000 χρόνια. Ως Αφγανούς εννοούμε κυρίως τους Παστούν, την πολυπληθέστερη φυλή, στην οποία ανήκουν και οι Ταλιμπάν. Το Αφγανιστάν δεν ήταν χώρα, οι Αφγανοί ήταν η εφεδρεία των μουσουλμάνων αυτοκρατόρων της Ινδίας, συνέβαλαν στην κατάκτηση της Ινδίας από αυτούς. Το Αφγανιστάν αναδύεται ως κράτος μετά την κατάρρευση της μουσουλμανικής Ινδίας, όταν η Ινδία κατακτάται από τους Βρετανούς, στους οποίους αντιστάθηκαν οι Αφγανοί. Το Αφγανιστάν έγινε χώρα par défaut, «ερήμην», επειδή κατέρρευσε η μεγάλη αυτοκρατορία από την οποία εξαρτιόταν. Οι Βρετανοί προσπάθησαν να κατακτήσουν το Αφγανιστάν ως τμήμα της Ινδίας».
Ως ιστορικός του Ισλάμ, πώς κρίνετε την εξέλιξή του;
«Το Ισλάμ είναι ένας πολιτισμός – υπήρξε αυτοκρατορία, πριν από θρησκεία – βαθιά κυριαρχικός. Στα τέλη του 18ου, αρχές 19ου αιώνα, το Ισλάμ κυριαρχεί σε περισσότερους μη μουσουλμανικούς πληθυσμούς από ό,τι μουσουλμανικούς. Στο εσωτερικό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας οι χριστιανοί είναι περισσότεροι από τους μουσουλμάνους, στην Ινδία υπάρχει τεράστια πλειοψηφία πληθυσμών που δεν είναι μουσουλμανικοί. Το Ισλάμ είναι ένας πολιτισμός που εκκινεί από τη θέση του κυρίαρχου, εξ ου και η έχθρα του με τη Δύση».
Δεν υπήρξαν φωτεινές προσωπικότητες στο Ισλάμ;
«Οι πιο ενδιαφέροντες άνθρωποι στο Ισλάμ ήταν πάντα «αντιφρονούντες». Στον Μεσαίωνα έχουμε σπουδαίους μουσουλμάνους ποιητές, γιατρούς που ήταν άθεοι. Δεν υπάρχουν ανάλογα παραδείγματα στη χριστιανοσύνη. Ο μετέπειτα πολύ συντηρητικός χαρακτήρας του Ισλάμ ερμηνεύεται από την αντίδραση στην επαφή του με την αρχαία ελληνική φιλοσοφία. Μεταξύ 9ου-12ου αιώνα μ.Χ. υπήρξε έντονος πόλεμος ιδεολογικών ρευμάτων στο Ισλάμ, τον οποίο κέρδισαν οι συντηρητικοί».
Την τελευταία εικοσαετία καταγράφεται σημαντική άνοδος του ισλαμισμού. Το σφάλμα των Αμερικανών μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001 είναι ότι στράφηκαν εναντίον του Αφγανιστάν αδιαφορώντας για την άνοδο του ισλαμισμού σε χώρες όπως το Πακιστάν;
«Το Πακιστάν σήμερα τείνει να γίνει η πολυπληθέστερη μουσουλμανική χώρα στον κόσμο, να ξεπεράσει την Ινδονησία. Το 2001 το «τρελό» σχέδιο των Αμερικανών ήταν να μεταμορφώσουν όλη τη Μέση Ανατολή. Ο πρόεδρος Μπους θέλησε να εισαγάγει τα αγγλικά στις madrasas του Πακιστάν, τα δημόσια σχολεία όπου διδάσκεται το Κοράνι! Για να καμφθεί η αντίδραση εναντίον των ΗΠΑ στο Πακιστάν χρειαζόταν κολοσσιαία στρατιωτική δύναμη και εντονότατη διπλωματική και ιδεολογική πίεση, την οποία η Αμερική του Μπους δεν μπορούσε να ασκήσει διότι δεν ήταν προετοιμασμένη να διεξαγάγει ούτε συμβατικό ούτε ιδεολογικό πόλεμο. Ο Μπους ονόμασε την αμερικανική επιχείρηση μετά την 11η Σεπτεμβρίου «War on terror», «Πόλεμο κατά της τρομοκρατίας», το Ισλάμ δεν αναφερόταν πουθενά! Και αυτό γιατί τόσο η Σαουδική Αραβία όσο και το Πακιστάν ήταν παλαιοί σύμμαχοι και φίλοι των ΗΠΑ. Ηδη από τη δεκαετία του 1920 και σε όλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, το Ισλάμ ήταν βαθιά αντικομμουνιστικό. Και όταν κατέρρευσε η ΕΣΣΔ, η συμμαχία ΗΠΑ – Ισλάμ έπαψε να έχει νόημα».
Οι Αμερικανοί είναι οι μόνοι υπεύθυνοι για την ήττα στο Αφγανιστάν; Η Ευρώπη τι έπραξε;
«Η Ευρώπη έχει γίνει ένα είδος Εκκλησίας, υποδεικνύει τι πρέπει να γίνει, στέλνει βοήθεια, χαράσσει κόκκινες γραμμές. Η Εκκλησία όμως, η χριστιανική Εκκλησία, εξ ορισμού κατά του πολέμου, δεν βάζει κόκκινες γραμμές σε όσους κάνουν πόλεμο. Αν πείτε ότι η Ευρώπη θα πρέπει να αντισταθεί στρατιωτικά, θα συναντήσετε έντονη αντίδραση, στη Δυτική Ευρώπη υπάρχει πλήρης αποδόμηση της έννοιας του έθνους. Στη Γερμανία αυτό άρχισε μετά το 1945 αλλά η τάση κερδίζει έδαφος στη Γαλλία και στη Βρετανία. Καταργείται η στρατιωτική θητεία, τα εμβλήματα του έθνους, προς όφελος της ενωμένης Ευρώπης η οποία, στην ουσία, ακολούθησε την πολιτική της Γερμανίας που δεν κάνει πολιτική, κάνει εμπόριο και ανθρωπιστική δράση. Στην Ευρώπη αναπτύσσονται βίαια κινήματα, στα οποία δεν ξέρουμε πώς να απαντήσουμε. Γιατί; Επειδή αρνηθήκαμε τη βία, που όμως αποτελεί κομμάτι της ανθρώπινης Ιστορίας».
Στο Αφγανιστάν, η Δύση δεν μπόρεσε ή δεν θέλησε να αντισταθεί;
«Δεν θέλησε να κάνει πόλεμο, ο πόλεμος είναι κάτι φρικτό. Αν όμως αρνείστε πάντα τον πόλεμο, παραχωρείτε έδαφος σε όσους, όπως οι Ταλιμπάν, πιστεύουν ότι ο τζιχάντ είναι ένας δίκαιος, ιερός πόλεμος, για τον οποίο αξίζει να πεθάνεις. Αντιθέτως στη Δύση δεν πιστεύουμε ότι υπάρχει πόλεμος για τον οποίο αξίζει κάποιος να πεθάνει. Για να παρηγορηθούν για την ήττα της Δύσης στο Αφγανιστάν, ορισμένοι ισχυρίζονται ότι χάσαμε τον πόλεμο αλλά μπορούμε ακόμη να υπαγορεύσουμε τους όρους της ειρήνης. Αυτούς όμως, τους υπαγορεύουν οι νικητές. Ωραίο να πιστεύουμε ότι μόνον η ειρήνη έχει αξία, απέναντι όμως μας έχουμε τους Ταλιμπάν, για τους οποίους μόνον ο πόλεμος μετράει».
Γιατί υποστηρίζετε ότι στόχος ενός μελλοντικού τζιχάντ θα είναι ίσως η Ινδία;
«Οι Ταλιμπάν ίσως να μην ασχοληθούν μαζί μας επειδή έχουμε γίνει αδύναμοι και αδιάφοροι. Νομίζω ότι θα ενδιαφερθούν περισσότερο για την ευρύτερη περιοχή τους, έχουν ως συμμάχους ξένους τζιχαντιστές: Τατζίκους, Ουζμπέκους, αλλά κυρίως Πακιστανούς και Ινδούς. Το πιθανότερο είναι ότι θα επιτεθούν σε ινδικά εδάφη. Στο Πακιστάν υπάρχουν 40 εκατομμύρια Παστούν, διπλάσιοι από όσοι στο Αφγανιστάν. Στο πίσω μέρος του μυαλού των Ταλιμπάν και των φανατικών πακιστανών μουσουλμάνων είναι ίσως η επανάκτηση της Ινδίας. Σήμερα, η Ινδία έχει τρομάξει με την επικράτηση των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν».
