Τρεις παράμετροι μπορούν να επηρεάσουν την έκβαση των εμβολιασμών κατά του κοροναϊού.
Ο τρόπος με τον οποίο σκέφτονται και αισθάνονται οι άνθρωποι, οι κοινωνικές τους εμπειρίες και οι ευκαιρίες για άμεση αλλαγή συμπεριφοράς.
Αυτό το μοντέλο συμπεριφοράς υγείας, υιοθετεί ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και τα Αμερικανικά Κέντρα Ελέγχου Λοιμώξεων, στην προσπάθεια να ενισχυθούν οι εμβολιασμοί κατά του πανδημικού ιού.
Για το θέμα, πρόσφατο άρθρο στο επιστημονικό περιοδικό JAMA, προτείνει την αξιοποίηση ψυχιάτρων και ψυχολόγων για να ενισχυθούν οι εμβολιασμοί, καθώς οι συγκεκριμένοι επαγγελματίες υγείας μέσω ενσυναίσθησης, ακρόασης και καθορισμού στόχων βοηθούν τους ασθενείς τους να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις. Επιπλέον, υποστηρίζουν ενεργά την ευημερία των ασθενών, με την υιοθέτηση συμπεριφορών υγείας όπως ο εμβολιασμός κατά του COVID-19.
Ψυχικές παθήσεις
Στις ΗΠΑ περίπου το 18% των ενηλίκων επισκέπτονται ειδικούς της ψυχικής υγείας σε ετήσια βάση, γεγονός που θεωρείται σημαντική ευκαιρία, ιδίως τώρα, για την αποφυγή μεγαλύτερων προβλημάτων εξαιτίας της πανδημίας. Κι αυτό γιατί τα άτομα με κακή ψυχική υγεία είναι πιο πιθανό να προσβληθούν από μολυσματικές ασθένειες όπως η γρίπη, ο έρπης και η ηπατίτιδα C, ενώ είναι λιγότερο πιθανό να ακολουθούν συνήθεις συμπεριφορές υγείας.
Ταυτόχρονα, ήπια ψυχολογικά προβλήματα ή πιο σοβαρές ψυχικές ασθένειες μπορούν να επηρεάσουν προληπτικές συμπεριφορές, ενδεχομένως και αυτήν του εμβολιασμού. Το άγχος θα μπορούσε να οδηγήσει σε αγωνία για σε πιθανές βλάβες από τον εμβολιασμό ή η κατάθλιψη να μην αφήσει να δει κάποιος το όφελος από το εμβόλιο, ενώ η διάσπαση προσοχής θα μπορούσε να υπονομεύσει τη διάκριση της παραπληροφόρησης για τα εμβόλια. Έτσι, η ψυχική ασθένεια αποτελεί εμπόδιο στον εμβολιασμό, ενδεχομένως μεγαλύτερο σε άτομα με σοβαρή ψυχική ασθένεια.
Σκέψη και συναίσθημα
Από τις τρεις παραμέτρους που μπορούν να επηρεάσουν την έκβαση των εμβολιασμών, ο τρόπος που οι άνθρωποι σκέφτονται και αισθάνονται, μπορεί να περιλαμβάνει την εκτίμηση για τον κίνδυνο της ασθένειας, την εμπιστοσύνη στα εμβόλια και το κίνητρο για την διενέργεια του εμβολιασμού.
Η εκτίμηση κινδύνου από την ασθένεια, περιλαμβάνει την αντίληψη του πόσο κάποιος είναι ευάλωτος απέναντι στην ασθένεια, την ανησυχία, τον φόβο και την λύπη που πρόκειται να φέρει το ενδεχόμενο της νόσησης. Αναλύσεις έχουν δείξει τη σύνδεση του κινδύνου με την πραγματοποίηση του εμβολιασμού. Εντούτοις, παρεμβάσεις ανάδειξης του κινδύνου για ενίσχυση του εμβολιασμού ήταν αναποτελεσματικές. Αντίστοιχα δεν είχαν αποτέλεσμα και οι προσπάθειες για ενίσχυση της εμπιστοσύνης στα εμβόλια. Το κίνητρο για εμβολιασμό, περιλαμβάνει την πρόθεση κάποιου να εμβολιαστεί και μέχρι στιγμής δεν έχουν βρεθεί παρεμβάσεις που να μειώνουν αξιόπιστα τον δισταγμό.
Οι θεραπευτές της ψυχικής υγείας είναι ειδικευμένοι στον εντοπισμό και την αντιμετώπιση εσωτερικών συγκρούσεων, δεξιότητες που μπορεί να επεκταθούν στην εξάλειψη των ανησυχιών που σχετίζονται με την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια του εμβολιασμού, την ταχύτητα ανάπτυξης εμβολίων και τη δυσπιστία προς τις κυβερνήσεις. Οι γιατροί της πρωτοβάθμιας φροντίδας μπορεί να μην προλαβαίνουν να μάθουν και να χρησιμοποιήσουν αυτές τις τεχνικές, αλλά οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας θα αναγνωρίσουν γρήγορα ευκαιρίες για την αλλαγή συμπεριφοράς στη διάρκεια της συνεδρίας.
Κοινωνικές εμπειρίες
Οι κοινωνικές εμπειρίες για την ενίσχυση των εμβολιασμών περιλαμβάνει κοινωνικά δίκτυα, κοινωνικούς κανόνες και κοινωνικές προτιμήσεις.
Τα κοινωνικά δίκτυα αφορούν τα άτομα με τα οποία περνάμε τον χρόνο μας από κοντά και διαδικτυακά. Οι παρεμβάσεις σε αυτά είναι αποτελεσματικές για την αύξηση της υγιεινής συμπεριφοράς σε διάφορους τομείς και τώρα αξιολογούνται και στον εμβολιασμό.
Οι κοινωνικές νόρμες αφορούν το τι κάνουν οι άνθρωποι, αλλά και το τι θέλουν οι άλλοι να κάνει ο καθένας μας. Παρεμβάσεις στο πεδίο αυτό είναι ελπιδοφόρες αν και δεν υπάρχουν σαφή αποτελέσματα ενίσχυσης των εμβολιασμών.
Όσο για τις κοινωνικές προτιμήσεις, αυτές περιλαμβάνουν τον αλτρουισμό και την απελευθέρωση. Ο αλτρουισμός είναι ένα κοινό στοιχείο των εκστρατειών επικοινωνίας, αλλά δεν είναι σαφές ότι οι εκκλήσεις αλτρουισμού αλλάζουν τη συμπεριφορά απέναντι στον εμβολιασμό.
Μια σύσταση κλινικού ιατρού βασίζεται στη διαπροσωπική εμπιστοσύνη που συχνά δημιουργείται και μεταδίδει ένα ισχυρό μήνυμα (ή κοινωνικό κανόνα) σχετικά με την επιθυμητή συμπεριφορά. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι συστάσεις των κλινικών ιατρών είναι ένα από τα ισχυρότερα κίνητρα πραγματοποίησης όλων των εμβολίων και πιθανότατα και αυτού για τον κοροναϊό. Αντίστοιχα θεωρείται ότι η σύσταση από ψυχιάτρους θα έφερνε ανάλογα αποτελέσματα, δεδομένης της κατάρτισής τους, ενώ ισχυρή θα μπορούσε να είναι και η σύσταση από άλλους επαγγελματίες ψυχικής υγείας, παράμετρος που πρέπει να διερευνηθεί περαιτέρω.
Στην ίδια κατεύθυνση θα μπορούσε να λειτουργήσει ενισχυτικά και η συμβουλευτική για τους εμβολιασμούς, ιδίως για άτομα που ανησυχούν για τον εξοστρακισμό τους από την οικογένεια και τους φίλους τους στην περίπτωση που εμβολιαστούν.
Άμεση αλλαγή συμπεριφοράς
Η παράμετρος της άμεσης αλλαγής συμπεριφοράς αφορά προσεγγίσεις που αλλάζουν τη συμπεριφορά άμεσα χωρίς να προσπαθούν να αλλάξουν τις πεποιθήσεις ή την κοινωνική τοποθέτηση των ατόμων.
Πρόκειται για ώθηση αποτελεσματική, με παρεμβάσεις καλής πρόθεσης, υπενθυμίσεις, κλείσιμο ραντεβού και διασφάλιση τεκμηριωμένης επικοινωνίας με επαγγελματίες υγείας. Για πληθυσμό που δεν σκοπεύει να εμβολιαστεί, προαπαιτούμενα για τη δουλειά και το σχολείο, και κίνητρα είχαν αποτέλεσμα σε άλλα εμβόλια.
Στο πλαίσιο της ψυχικής υγείας, η επιτυχία των άμεσων προσεγγίσεων αλλαγής συμπεριφοράς εστιάζει στον εντοπισμό σημείων πρόσβασης και μείωσης των εμποδίων.
