Η ζωή του Μίκη Θεοδωράκη ήταν σαν τον ανεμοστρόβιλο. Στροβιλιζόταν και στροβιλίζονταν μαζί του όποιος και ό,τι υπήρχε δίπλα του. Ανθρωποι, ιδέες, μουσική, τραγούδι. Είχε όμως και τις σταθερές του. Τα σημεία αναφοράς του, όπου σε τακτά χρονικά διαστήματα επέστρεφε και παρήγε έργο. Μουσικό και πολιτικό. Μία από αυτές τις σταθερές ήταν και η Νέα Σμύρνη. Εκεί από το 1938 έως τη Δικτατορία, όχι μόνο έζησε – με διαλείμματα φυσικά λόγω φυλακίσεων και εξοριών – αλλά και γνώρισε τη μουσική, ακούγοντας την 9η του Μπετόβεν σε έναν συνοικιακό κινηματογράφο. Εκεί αγωνίστηκε ως μαχητής του ΕΛΑΣ στη Μάχη των Δεκεμβριανών (1944), εκεί στη δεκαετία του ’60 οριοθετήθηκαν ο «Επιτάφιος», το «Αξιον Εστί», το «Αρχιπέλαγος». Στο τελευταίο περιλαμβάνεται και ένα από τα πλέον δημοφιλή κομμάτια του και απολύτως προσωπικό. Ο λόγος για τη «Μαργαρίτα τη Μαργαρώ».
Ο ήχος του «Κωλοσούρτη»
Μόνο που για να πιάσουμε το νήμα του πασίγνωστου τραγουδιού του πρέπει η μηχανή του χρόνου να μας γυρίσει πολλές δεκαετίες πίσω και συγκεκριμένα στην προπολεμική Ελλάδα. Ο Μίκης Θεοδωράκης όταν ήταν σε μικρή ηλικία ακολουθούσε την οικογένειά του στις διάφορες μεταθέσεις του πατέρα του και έζησε σε αρκετές πόλεις της χώρας μας. Σε κάποιες από αυτές και στα ταξίδια του ήρθε σε επαφή με τον σιδηρόδρομο, ο οποίος τον γοήτευσε με τη «θωριά» και τον ήχο του. Και συγκεκριμένα με τον ήχο της μηχανής του τοπικού ατμήλατου τρένου (του «Κωλοσούρτη») της γραμμής Πύργου – Κατακόλου. Ο Μίκης Θεοδωράκης έζησε στην πρωτεύουσα της Ηλείας περίπου για έναν χρόνο, αλλά τον ήχο δεν τον ξέχασε.
Η γέννηση της κόρης
Χρόνια μετά, τον Νοέμβριο του 1958, γεννιέται σε ένα μικρό διαμέρισμα των Παρισίων (έχουν πια τελειώσει τα λεφτά της υποτροφίας για τις σπουδές του δίπλα στον Ολιβιέ Μεσιάν), στην οδό de la Fontaine au Roi, σε ένα παλιό κτίριο του 17ου αιώνα με μεγάλη πόρτα, η κόρη του Μαργαρίτα-Ασπασία. Ο πανευτυχής πατέρας γράφει τους στίχους του τραγουδιού «Η Μαργαρίτα, η Μαργαρώ», τους κρατάει στα συρτάρια του και όταν το 1960 – 1961 βρέθηκε και πάλι στην Ελλάδα, και δη στο σπίτι του, στη Νέα Σμύρνη, ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης (με τον Αντώνη Κλειδωνιάρη) το κάνουν γνωστό σε όλη την Ελλάδα. Εναν χρόνο μετά το τραγουδούν ο Γιάννης Φέρτης (πρωτοεμφανιζόμενος στον κινηματογράφο) με την Τζένη Καρέζη λίγο πριν από το τέλος της ταινίας «Ποια είναι η Μαργαρίτα» σε σκηνοθεσία του Ντέμη Δαδήρα. Είναι η περίφημη σκηνή με την ποδηλατάδα στους δρόμους της Κω.
Πρόκειται για ένα «παιχνίδι» ουσιαστικά του Μίκη με τη σύζυγό του Μυρτώ μέσω της Μαργαρίτας. Ηθελε να παίξει ουσιαστικά με τη γυναίκα του όπου τη θέση της στην καρδιά του έχει πάρει η νεογέννητη κόρη του. Η μουσική του τραγουδιού ακούγεται επίσης στη ταινία «Συνοικία το όνειρο», στη σκηνή που η Αλίκη Γεωργούλη από τα φτωχόσπιτα του Ασυρμάτου τρέχει να συναντήσει την παρέα που θα την «απελευθερώσει» από τη φτώχεια.
