Για έναν δύσκολο και πολιτικά καθοριστικό χειμώνα προετοιμάζονται στο Μέγαρο Μαξίμου και στην κυβέρνηση, διαβλέποντας ότι το κύμα ανατιμήσεων στην ενέργεια, τα καύσιμα και τα βασικά αγαθά απειλεί να θολώσει την αισιόδοξη εικόνα που διαμορφώνουν οι υψηλές προσδοκίες οικονομικής ανάπτυξης.
Στο επιτελείο του Κυριάκου Μητσοτάκη «κάνουν ταμείο» μετά τις εξαγγελίες του Πρωθυπουργού στη ΔΕΘ και τις απαντήσεις του Αλέξη Τσίπρα από το ίδιο βήμα.
Τα ποιοτικά στοιχεία των δημοσκοπήσεων
Ωστόσο, τα ευρήματα των πρώτων δημοσκοπήσεων του φθινοπώρου δεν είναι τόσο ενθαρρυντικά όσο θα ανέμεναν. Μπορεί το προβάδισμα της ΝΔ στην πρόθεση ψήφου να διατηρείται πάνω από τις 10 μονάδες, όμως τα ποιοτικά στοιχεία σχεδόν σε όλες τις έρευνες φανερώνουν ότι παρά τα όσα ακούστηκαν στη Θεσσαλονίκη, η επιφυλακτικότητα των πολιτών και η ανησυχία για το διάστημα των επόμενων μηνών κυριαρχούν. Οπως μεταξύ των άλλων επισημαίνεται, στις έρευνες των τελευταίων ημερών (MRB – Star, Pulse – ΣΚΑΪ), φαίνεται ότι ο βαθμός αποδοχής των εξαγγελιών της Θεσσαλονίκης δεν συμπίπτει με τις προσδοκίες της κυβέρνησης. Από την Ηρώδου Αττικού 19 απαντούν ως προς αυτά ότι η επιφυλακτικότητα των πολιτών είναι κατανοητή και ότι με την πάροδο του χρόνου η πλειονότητα θα δει και θα αντιληφθεί τα αποτελέσματα της ασκούμενης πολιτικής.
Υπό αυτές τις συνθήκες, το επιτελείο του Μεγάρου Μαξίμου και τα υπουργεία αιχμής (Εργασίας, Οικονομικών) δρομολογούν τις επόμενες κινήσεις τους, γνωρίζοντας ότι το διάστημα των προσεχών μηνών είναι ούτως ή άλλως προεκλογικό, όποτε και αν στηθούν οι κάλπες. Και όπως λέγεται στο κυβερνητικό στρατόπεδο, «υπάρχει χρόνος και περιθώριο να καλυφθεί το χαμένο έδαφος, είτε στην πρόθεση ψήφου, είτε στα ποιοτικά στοιχεία».
Η αύξηση του κατώτατου μισθού
Εν αναμονή της επιβεβαίωσης των εκτιμήσεων για τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης του 2021, στην κυβέρνηση μελετούν τις δυνατότητες υλοποίησης της ήδη εγκεκριμένης από το Υπουργικό Συμβούλιο αύξησης του κατώτατου μισθού στις αρχές του 2022. Την ίδια στιγμή εξετάζονται τα περιθώρια περαιτέρω μειώσεων του ΕΝΦΙΑ και της εισφοράς αλληλεγγύης. «Οσο υπάρχει δημοσιονομικός χώρος, αυτές οι πολιτικές θα υλοποιούνται» αναφέρουν σχετικά συνεργάτες του Πρωθυπουργού. Οπως πάντως διευκρινίζεται, για τις αυξήσεις στον κατώτατο μισθό απαιτείται νομοθετική ρύθμιση, η οποία θα προχωρήσει αφότου συνεκτιμηθούν όλα τα δεδομένα, αναλόγως και της πορείας της οικονομίας, προκειμένου να προχωρήσει η υλοποίηση της εξαγγελίας.
Η αύξηση του κατώτατου μισθού, στην οποία επανήλθε προσφάτως και ο αρμόδιος υπουργός Κωστής Χατζηδάκης, περιλαμβάνεται στα «δυνατά χαρτιά» της κυβέρνησης, για το επόμενο διάστημα, αφενός ως μέσον αντιστάθμισης των ανατιμήσεων, αφετέρου ως κίνηση η οποία θα εξουδετερώσει πολιτικά υποσχέσεις του Αλέξη Τσίπρα σε αυτή την κατεύθυνση, ενώ την ίδια στιγμή θα απευθύνεται σε ομάδες ψηφοφόρων, οι οποίες δεν θεωρούνται δεδομένες για τη ΝΔ.
Φουντώνει πάλι η εκλογολογία
Η κινητικότητα σε αυτά τα πεδία ενισχύει την αίσθηση ότι η κυβέρνηση βρίσκεται σε προεκλογική τροχιά, παρά τις διαβεβαιώσεις του Πρωθυπουργού για το αντίθετο. Η σχετική φιλολογία και φημολογία εντείνεται και μεταξύ στελεχών της κυβέρνησης και της ΚΟ της ΝΔ, ειδικώς αφότου ο Κυριάκος Μητσοτάκης επέλεξε να θέσει πριν από δύο εβδομάδες τα πολιτικά διλήμματα των εκλογών, κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου στο πλαίσιο της ΔΕΘ.
Η εντύπωση ότι από την άνοιξη του 2022 θα τεθεί το ζήτημα των (διπλών) εκλογών κυριαρχεί και ήδη τα σενάρια εξυφαίνονται, δίχως ωστόσο να υπάρχει κάποια συγκεκριμένη ένδειξη από το Μέγαρο Μαξίμου.
Πολλά κυβερνητικά στελέχη κινούνται πλέον με το σκεπτικό ότι εντός του πρώτου εξαμήνου του 2022 το παράθυρο για εκλογές θα έχει ανοίξει, με την προοπτική η εκκρεμότητα της δεύτερης εκλογής με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής να έχει λήξει το αργότερο έως το επόμενο φθινόπωρο.
Καμπανάκι από τις δημοσκοπήσεις
Την ίδια στιγμή κομματικά και κυβερνητικά στελέχη παρακολουθούν προσεκτικά το πρώτο κύμα δημοσκοπήσεων του φθινοπώρου και επισημαίνουν ότι, παρά τη συνεχιζόμενη πολιτική κυριαρχία του Κυριάκου Μητσοτάκη, η συνολική εικόνα παρουσιάζει κηλίδες και μοιραία η κυβέρνηση φαίνεται να εισέρχεται σε τροχιά φθοράς, έστω μικρής και παρ’ όλη την καθήλωση του ΣΥΡΙΖΑ.
Το στοιχείο αυτό αξιολογείται ως ιδιαίτερα σημαντικό, δεδομένης της περιπέτειας των διπλών εκλογών. Και αυτό διότι η προεξόφληση της δεύτερης κάλπης ενδέχεται να διαμορφώσει απρόοπτα στην πρώτη (αποχή, χαλαρή ψήφος κ.ά.), με κίνδυνο η απλή αναλογική να δώσει αποτελέσματα τα οποία θα ανατρέψουν σενάρια και σχεδιασμούς. Υπό αυτό το πρίσμα, ορισμένα στελέχη επιμένουν ότι η ενδεδειγμένη επιλογή για την κυβέρνηση θα ήταν η προκήρυξη εκλογών σε χρόνο κατά τον οποίο η φθορά της θα είναι η μικρότερη δυνατή και τα αποτελέσματα των πρόσφατων εξαγγελιών και των όσων θα ακολουθήσουν, νωπά για τους πολίτες.
Ως προς την αξιολόγηση των δημοσκοπικών ευρημάτων πάντως, στο Μέγαρο Μαξίμου κυριαρχεί η εκτίμηση ότι το πολιτικό σκηνικό δεν έχει μεταβληθεί. Διαπιστώνουν τις τάσεις δυσαρέσκειας των πολιτών, αλλά συγχρόνως επισημαίνουν ότι «η μπάλα βρίσκεται πάντα στο γήπεδο της κυβέρνησης και όχι του ΣΥΡΙΖΑ».
Με την εκλογολογία να αιωρείται, παρά την διάψευσή της, τα στελέχη του πρωθυπουργικού επιτελείου επιμένουν και επαναλαμβάνουν ότι ο εκλογικός κύκλος καθορίζεται από τους στόχους οι οποίοι έχουν τεθεί (και συμπίπτει με το τέλος της τετραετίας).
Παρά ταύτα, ήδη εμφανίζονται παράμετροι οι οποίες πιθανολογείται ότι μπορεί και να μεταθέσουν νωρίτερα τον εκλογικό ορίζοντα.
Μία από αυτές είναι οι εξελίξεις στην Ευρώπη και ειδικότερα οι εκλογές που διεξάγονται σήμερα Κυριακή στη Γερμανία και οι γαλλικές προεδρικές εκλογές της άνοιξης.
Η ενίσχυση της μεσαίας τάξης
Συνομιλητές του Πρωθυπουργού σημειώνουν ότι παρά την προσπάθεια του ΣΥΡΙΖΑ να προσεγγίσει τη μεσαία τάξη, οι εκπρόσωποί της σε σημαντικό ποσοστό ψήφισαν τη ΝΔ στις τελευταίες εκλογές και αυτό το ακροατήριο δεν πρόκειται να εγκαταλειφθεί από την κυβέρνηση. Οπως χαρακτηριστικά λέγεται, «όσοι πιστεύουν ότι ο Μητσοτάκης θα επιλέξει να στηρίξει μία εύπορη οικονομική ελίτ και ο Τσίπρας θα ταχθεί στο πλευρό των πολλών και αδύναμων, κάνουν λάθος». Κάτω από το ίδιο πρίσμα, προαναγγέλλεται ότι θα δοθεί έμφαση στην ενίσχυση της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας, όπως συνέβη και κατά την περίοδο της πανδημίας, όπου παρά τα λουκέτα ένα σημαντικό μέρος επιχειρήσεων κατόρθωσε να σταθεί όρθιο. Υπό αυτή την έννοια διαμηνύεται ότι στους σχεδιασμούς της κυβέρνησης περιλαμβάνεται και η παροχή κινήτρων ενίσχυσης της εξωστρέφειας και της παραγωγικότητας των ΜμΕ.
Ο κίνδυνος αναθεωρήσεων από ευρωπαϊκά απρόοπτα
Οι αναμετρήσεις σε Γερμανία και Γαλλία και ο φόβος για δημοσιονομικούς περιορισμούς
Οι εξελίξεις στην Ευρώπη, και ειδικότερα οι εκλογές που διεξάγονται σήμερα Κυριακή στη Γερμανία και οι γαλλικές προεδρικές εκλογές της άνοιξης, μπορεί να μεταθέσουν νωρίτερα τον εκλογικό ορίζοντα και στη χώρα μας
Οι δύο αυτές, κομβικής σημασίας, αναμετρήσεις θεωρούνται κρίσιμες ως προς τη μετάβαση της Ενωσης στη μετά πανδημία εποχή και την επιστροφή στις δημοσιονομικές δεσμεύσεις του Συμφώνου Σταθερότητας.
Η ελληνική κυβέρνηση παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και τάσσεται προκαταβολικά στο στρατόπεδο εκείνων οι οποίοι θα διεκδικήσουν την αναθεώρηση του πλαισίου δημοσιονομικών κανόνων.
Παρά ταύτα, στη Γερμανία διαφαίνεται πως δύσκολα θα προκύψει ένας κυβερνητικός συνασπισμός, ο οποίος θα εγκρίνει ριζικές ανατροπές, ειδικώς σε μια περίοδο κατά την οποία οι γερμανικοί εφιάλτες του πληθωρισμού επιστρέφουν έπειτα από δεκαετίες.
Η αναπτυξιακή δυναμική της ελληνικής οικονομίας επισημαίνεται πάντως ως ένα αντιστάθμισμα, το οποίο προσφέρει περιθώρια κινήσεων, ωστόσο μία επιστροφή σε περιορισμούς οι οποίοι ίσχυαν πριν από την πανδημία θεωρείται βέβαιο ότι θα οδηγήσει σε αναθεωρήσεις σεναρίων, σχεδιασμών και χρονοδιαγραμμάτων. Υπό αυτή την έννοια, οι εξελίξεις στο ευρωπαϊκό επίπεδο αντιμετωπίζονται (και) από κάποιους στο κυβερνητικό επιτελείο ως παράγων που θα μπορούσε να επηρεάσει και τον εκλογικό σχεδιασμό του Κυριάκου Μητσοτάκη.
«Θολούρα» το νέο σχέδιο Τσίπρα
Παράλληλα με τις σχεδιαζόμενες κινήσεις και παρεμβάσεις στο πεδίο της οικονομίας, όπου η κυβέρνηση φιλοδοξεί να μεταφέρει το βάρος των πρωτοβουλιών της, το βλέμμα του κυβερνητικού επιτελείου είναι στραμμένο στο πολιτικό πεδίο.
Στον απόηχο της ΔΕΘ, το Μέγαρο Μαξίμου εκτιμά ότι παρά τις όποιες καταγεγραμμένες επιφυλάξεις, οι πολίτες συνεχίζουν να ακούν τον Πρωθυπουργό και όχι τον Αλέξη Τσίπρα.
Η προσπάθεια του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ να διαμορφώσει μια διαφορετική πολιτική ατμόσφαιρα εκτιμάται ότι έπεσε στο κενό και όπως χαρακτηριστικά λένε στελέχη του στενού κυβερνητικού επιτελείου, «οι αναφορές περί προοδευτικής διακυβέρνησης διαμορφώνουν μια θολούρα». Κατά την εκτίμησή τους, η ένταση που δημιουργήθηκε στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ αμέσως μετά τη ΔΕΘ είναι ενδεικτική των προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο Αλέξης Τσίπρας και, όπως λένε, στόχος και κυρίαρχη μέριμνά του είναι να παραμείνει στη θέση του, ασχέτως εκλογικού αποτελέσματος.
Η ομιλία στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ
Ο νέος κύκλος έντασης με την Τουρκία εμφανίζεται και πάλι ως παράμετρος η οποία προκαλεί ανησυχία και προβληματισμό στην κυβέρνηση. Σε αυτό το κλίμα, ο Πρωθυπουργός περιέλαβε ειδικές αναφορές στην ομιλία του προς τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το βράδυ της Παρασκευής. Μεταξύ άλλων, θα επαναλάμβανε ότι ο μόνος τρόπος για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών είναι ένα κοινό πλαίσιο κανόνων και συγκεκριμένα το Διεθνές Δίκαιο και η Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS). Ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναμενόταν να υπογραμμίσει ότι η Ελλάδα θα συνεχίσει να υπερασπίζεται την κυριαρχία και τα κυριαρχικά της δικαιώματα, αλλά ταυτόχρονα θα αναζητεί δρόμους συνεργασίας με την Τουρκία.
Επιπλέον, ο Πρωθυπουργός θα αναφερόταν στην παραβατική συμπεριφορά της Τουρκίας έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας, στις θαλάσσιες ζώνες της και στα Βαρώσια.
Σε μία έμμεση αναφορά εξάλλου στις πρόσφατες ανακατατάξεις, με αφορμή τη συμφωνία ΗΠΑ – Ηνωμένου Βασιλείου – Αυστραλίας, ο κ. Μητσοτάκης αναμενόταν να επισημάνει την αναγκαιότητα για στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης και την ανάδειξή της σε γεωπολιτική δύναμη, όχι σε βάρος των διατλαντικών δεσμών, αλλά με τη στρατιωτική παρουσία της σε αποστολές, από τις οποίες το ΝΑΤΟ θα απουσιάζει.
