Το 2021 εξακολουθεί να είναι επετειακό έτος και, μετά από ένα δύσκολο καλοκαίρι, οι εκδότες έρχονται να υπενθυμίσουν στους αναγνώστες τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση με ποικίλα κείμενα που φωτίζουν τις διαφορετικές όψεις αυτού του σύνθετου γεγονότος. Σαφής είναι και η στροφή προς τα μεγάλα παγκόσμια κοινωνικά προβλήματα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την κλιματική κρίση. Οι ανθρωπιστικές ιδέες επίσης επανακάμπτουν, όπως και οι απόπειρες σοβαρής επιστημονικής εκλαΐκευσης. Στο πεδίο της λογοτεχνίας, με την παραγωγή εμφανώς πιο λελογισμένη, γεγονός μάλλον αναμενόμενο, παρατηρούμε τη μεγάλη επιστροφή σημαντικών ελλήνων συγγραφέων, ενώ βλέπουμε ότι τα μεταφρασμένα βιβλία συγκροτούν, ως συνήθως, ένα ευρύτατο φάσμα επιλογών, ακολουθώντας και τις διεθνείς σύγχρονες τάσεις και τις σταθερές κλασικές αξίες.
Οι εκδότες υπενθυμίζουν στους αναγνώστες τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, παρατηρούμε τη μεγάλη επιστροφή σημαντικών ελλήνων συγγραφέων, ενώ τα μεταφρασμένα βιβλία συγκροτούν, ως συνήθως, ένα ευρύτατο φάσμα επιλογών
Ξένη λογοτεχνία
Από τις εκδόσεις Καστανιώτη θα κυκλοφορήσει το Τούνελ του Γουίλιαμ Χ. Γκας, ένα «εξωφρενικό» αριστούργημα της σύγχρονης λογοτεχνίας των ΗΠΑ που γραφόταν επί 30 χρόνια. Πρωταγωνιστής είναι ένας πανεπιστημιακός καθηγητής ο οποίος, καθώς προσπαθεί να γράψει μια εισαγωγή για τη μελέτη του «Ενοχή και αθωότητα στη χιτλερική Γερμανία», καταλήγει να περιγράφει τον ζόφο της ζωής του και της ανθρωπότητας. Από τον ίδιο οίκο αναμένονται, μεταξύ άλλων, το πεζοποίημα Ο Πλατέρο κι εγώ του ισπανού νομπελίστα Χουάν Ραμόν Χιμένεθ, το «Μεγάλο Παλαιστινιακό Μυθιστόρημα» με τίτλο Η Πύλη του Ηλιου του Λιβανέζου Ελιάς Χούρι, καθώς επίσης μια εκλογή ποιημάτων του Κινέζου Μπέι Ντάο (Το ρόδο του χρόνου). Από το Σαιξπηρικόν θα διαβάσουμε τα ποιητικά άπαντα του νομπελίστα Τούμας Τράνστρεμερ (Το μεγάλο αίνιγμα). Στο Μεταίχμιο έχουμε το νέο πολυαναμενόμενο βιβλίο του Ντέιβιντ Μίτσελ με τίτλο Utopia Avenue, ένα «επικό ροκ εν ρολ μυθιστόρημα» του φοβερού άγγλου πεζογράφου που μας μεταφέρει στη δεκαετία του ’60, προκειμένου να αφηγηθεί «την ιστορία του σύντομου αλλά εκρηκτικού ταξιδιού του πιο παράξενου βρετανικού συγκροτήματος που δεν έχετε ακούσει». Από τον ίδιο εκδότη θα διαβάσουμε ξανά το απαράμιλλο επίτευγμα Τα χρόνια της Ανί Ερνό, μια ιδιότυπη «συλλογική αυτοβιογραφία» για την περίοδο 1941-2006 από τη διάσημη γαλλίδα συγγραφέα, αλλά και τη συλλογή διηγημάτων Ο άρχοντας της ζήλιας του Νορβηγού Γιου Νέσμπε. Σε ένα από αυτά μάλιστα βασικός ήρωας είναι ο έλληνας αστυνόμος Νίκος Μπαλής, ο οποίος καλείται να διαλευκάνει την υπόθεση ενός γερμανού τουρίστα που εξαφανίστηκε στην Κάλυμνο. Περιμένουμε, προφανώς, και το έργο Ανθρώπινη δουλεία του Γουίλιαμ Σόμερσετ Μομ.
Στις εκδόσεις Πόλις θα κυκλοφορήσει το φιλόδοξο μυθιστόρημα Η μεγάλη ιδέα του γαλλόφωνου Αντόν Μπεραμπέρ, όπου στο επίκεντρο της διατριβής ενός φοιτητή βρίσκεται ο Σαούλ Καλογιάννης, ένας μυστηριώδης στρατιώτης που έλαβε μέρος στην (αποτυχημένη) Μικρασιατική Εκστρατεία. Τα βιβλία των Ζορζ Μπερνανός (Διάλογοι Καρμηλιτισσών) και του νομπελίστα Χάινριχ Μπελ (Απόψεις ενός κλόουν) αποτελούν σταθερές αξίες. Στο πρόγραμμα των εκδόσεων Πατάκη ξεχωρίζει η περίπτωση του βραζιλιάνου μοντερνιστή (με λιβανέζικες ρίζες) Ραντουάν Νασσάρ με το εξαιρετικό, γεμάτο ένταση βιβλίο του Ενα ποτήρι οργή, γραμμένο στα πορτογαλικά. Το ενδιαφέρον μας ωστόσο διεκδικούν δυναμικά τόσο η Σαμάντα Σβέμπλιν (Επτά άδεια σπίτια) όσο και η Σάσα Μαριάννα Ζάλτσμαν (Εκτός εαυτού). Από τις εκδόσεις Gutenberg περιμένουμε τον Εφιάλτη του ανεξάντλητου Χανς Φάλαντα, το πλέον βιωματικό του μυθιστόρημα, με φόντο τη Γερμανία μετά την ήττα του Γ΄ Ράιχ, αλλά και τα Πρόσωπα σε απόγνωση της Πόλα Φοξ, βιβλίο που συγκαταλέγεται στα ορόσημα του μεταπολεμικού αμερικανικού ρεαλισμού. Ο Ικαρος ετοιμάζει το πιο πρόσφατο έργο του Γκεόργκι Γκοσποντίνοφ με τίτλο Χρονοκαταφύγιο, με το οποίο ο σημαντικός βούλγαρος συγγραφέας απέσπασε το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος 2021 στη γειτονική χώρα. Πολιτικές ιδέες και φανατισμός απασχολούν έντονα τον Κολομβιανό Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες στο καινούργιο του αφήγημα Γυρίζοντας το βλέμμα πίσω.
Από τη Διόπτρα θα κυκλοφορήσουν σε νέες εκδόσεις το εμβληματικό μυθιστόρημα Η καρδιά κυνηγάει μονάχη της μοναδικής Κάρσον ΜακΚάλερς και η Διπλή γλώσσα, το ημιτελές κύκνειο άσμα του νομπελίστα Γουίλιαμ Γκόλντινγκ. Οι εκδόσεις Ψυχογιός προτείνουν, μεταξύ άλλων, το μυθιστόρημα 10 λεπτά και 38 δευτερόλεπτα σ’ αυτόν τον παράξενο κόσμο της Ελίφ Σαφάκ, τη συγκινητική ιστορία της Λεϊλά που συνιστά μια πολυεπίπεδη ακτινογράφηση της σύγχρονης Τουρκίας, αλλά και βιβλία των Κάρλος Ρουίθ Θαφόν (Η πόλη της καταχνιάς) και Ρίτσαρντ Φλάναγκαν (Η ζωντανή θάλασσα που ονειρευόταν ξύπνια). Στις Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου επανακάμπτει ο Γάλλος Εμανουέλ Καρέρ με το πρόσφατο βιβλίο του (οριακό από πολλές απόψεις, πλην αριστοτεχνικό και με πολλές αναφορές στην Ελλάδα) το οποίο τιτλοφορείται Γιόγκα, ενώ στους Αντίποδες ο μαχητικός Εντουάρ Λουί με τους Αγώνες και μεταμορφώσεις μιας γυναίκας, αφήγημα που οργανώνεται γύρω από τη μητέρα του. Ο Πιερ Λεμέτρ με το ιστορικό μυθιστόρημα Ο καθρέφτης των δεινών μας ολοκληρώνει, στον Μίνωα, την πανοραμική και ευανάγνωστη τριλογία του για τον Μεσοπόλεμο. Από τον Ποταμό αναμένεται το υβριδικό έργο του Καμίγ ντε Τολεντό Θησέας ή μια δεύτερη ζωή, όπου ένας απρόβλεπτος αφηγητής ερευνά ποιος σκότωσε τον αδελφό του. Την περιέργεια εξάπτει, στις εκδόσεις Παπαδόπουλος, και το βραβευμένο με Πούλιτζερ μυθιστόρημα του Ανταμ Τζόνσον Ο γιος του αφέντη των ορφανών, καθότι πρόκειται για ένα αγωνιώδες βιβλίο που εκτυλίσσεται στην αινιγματική Βόρεια Κορέα. Θα διαβάσουμε ασφαλώς, μεταξύ πολλών άλλων, και τους: Ισαάκ Μπάσεβις Σίνγκερ (Γκίμπελ ο σαλός και άλλα διηγήματα, Κίχλη), Πέτερ Χάντκε (Δοκίμιο για τον μανιταρομανή – Μια ασυνήθιστη ιστορία, Εστία), Λουσία Μπερλίν (Βράδυ στον παράδεισο. Ακόμη λίγες ιστορίες, Στερέωμα), Ελίζαμπεθ Στράουτ (Ολα γίνονται, Αγρα), Μπέρνχαρντ Σλινκ (Χρώματα του αποχαιρετισμού, Κριτική), Χοσέ Εουστάσιο Ριβέρα (Ρουφήχτρα, Στιγμός), Σίλβια Μορένο-Γκαρσία (Mexican Gothic, Κλειδάριθμος), Κεν Φόλετ (Ποτέ, Bell), Ντρορ Μισάνι (Τρεις, Κείμενα), Φίλιπ Κερ (Μητρόπολη, Κέδρος) και Αριάνα Χάρουιτς (Σκοτώσου, αγάπη, Opera).
Δοκίμιο και Ιστορία
Ο αμερικανός συγγραφέας Τζόναθαν Σάφραν Φόερ με το βιβλίο του Το κλίμα είμαστε εμείς: Η σωτηρία του πλανήτη ξεκινάει από το πρωινό μας (Κέδρος) μας φέρνει αντιμέτωπους με τις ευθύνες μας, ως προς το πιο φλέγον ζήτημα του πλανήτη αυτή τη στιγμή. Το ίδιο ακριβώς επιχειρεί, με έναν άλλον τρόπο, ο Σερζ Οντιέ στο βιβλίο του Για μια πολιτική οικολογία (Πόλις). O πολυσχιδής Στίβεν Πίνκερ, καθηγητής στο Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ και δημόσιος διανοούμενος, με το Διαφωτισμός τώρα (Διόπτρα) υπερασπίζεται τη λογική, την επιστήμη, τον ανθρωπισμό, την πρόοδο. Στο εξαιρετικό αφήγημα 1919-1929: Η εποχή των μάγων. Η μεγάλη δεκαετία της φιλοσοφίας (Πατάκης) ο Βόλφραμ Αϊλενμπέργκερ, γράφοντας για τους Βίτγκενσταϊν, Μπένγιαμιν, Κασίρερ και Χάιντεγκερ, αποδεικνύει ότι η εκλαΐκευση, η καλώς εννοούμενη, είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση. Από τις εκδόσεις Αρσενίδη θα κυκλοφορήσει και το βιβλίο του Κριστιάν ντε Ντιβ (Βραβείο Νομπέλ, 1974) με τίτλο Γενετική του προπατορικού αμαρτήματος: Ο αντίκτυπος της φυσικής επιλογής στο μέλλον της ανθρωπότητας.
Τρία σημαντικά κείμενα στον χώρο του φιλολογικού δοκιμίου θα κυκλοφορήσουν από τις εκδόσεις Περισπωμένη: Το Μια συζήτηση περί τέχνης / Λεξιτεχνία, δύο δοκίμια της Βιρτζίνια Γουλφ, περί λογοτεχνικού κυβισμού και της τέχνης των λέξεων, το Περί Υψηλού του Φρίντριχ Σίλερ και το Παραδοσιακή γλώσσα και τεχνική γλώσσα του Μάρτιν Χάιντεγκερ.
Θα διαβάσουμε επίσης ομιλίες της Κικής Δημουλά σε συνέδρια και εκδηλώσεις στο βιβλίο Εκλήθην ομιλήτρια (Ικαρος) και προσεγγίσεις σε κείμενα και λογοτέχνες στους τόμους Σκόρπια – Κείμενα για συγγραφείς και βιβλία (Μεταίχμιο) του Γιώργου Συμπάρδη και Για την ποιητική γραφή – Δοκιμίων σύνοψις (Υψιλον) του Γιώργου Βέη.
Την οικουμενική κρίση του πολιτισμού μας πραγματεύεται ο Γιάννης Κιουρτσάκης στο Οταν όλα κρέμονται από μια κλωστή (Πατάκης) και ο Πέτρος Τατσόπουλος καταπιάνεται με τη διείσδυση της θρησκείας στον κόσμο στο Το όπιο του λαού (Μεταίχμιο), ενώ ο Ιρβιν Γιάλομ και η Μέριλιν Γιάλομ γράφουν για το Ζήτημα θανάτου και ζωής – Αγάπη, απώλεια και τι μετράει στο τέλος (Αγρα). Πολύ ενδιαφέρουσα η μελέτη για τις εικαστικές τέχνες Τελευταίος πίνακας ή το πορτραίτο του Θεού (Σαιξπηρικόν) της Ελέν Σιξού.
Με ελληνικά θέματα καταπιάνονται η μελέτη του Ρόμπερτ Μπάρκερ Οι ελληνικοί θεοί πέρα από την Ελλάδα: Ονόματα, χαρακτήρες, μεταμορφώσεις (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης) και η Τραγωδία, οι αρχαίοι Ελληνες και εμείς (Πατάκης) του Σάιμον Κρίτσλεϊ.
Στον χώρο της φιλοσοφίας ξεχωρίζουν οι Διαλέξεις στην ιστορία της πολιτικής φιλοσοφίας του Τζον Ρολς (Κριτική) και το Κάπου στο ανολοκλήρωτο (Πόλις), συζητήσεις του Βλαντίμιρ Γιανκελεβίτς με την Μπεατρίς Μπερλοβίτς, ενώ στο πεδίο της γεωγραφίας αναμένονται Η δύναμη της γεωγραφίας (Διόπτρα) του Τιμ Μάρσαλ, η συνέχεια του μπεστ σέλερ Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας.
Στον χώρο της Ιστορίας ξεχωρίζει η πολυαναμενόμενη Ελληνική Επανάσταση του Μαρκ Μαζάουερ (Αλεξάνδρεια), όπως και το πολυσυζητημένο Κεφάλαιο και ιδεολογία του Τομά Πικετί (Πατάκης). Την τριάδα των μεγάλων ονομάτων κλείνει ο Ιαν Κέρσοου με τη Ναζιστική δικτατορία (Πατάκης). Με ενδιαφέρον αναμένονται επίσης τα Ενα σκοτεινό δωμάτιο 1967-1974 του Αλέξη Παπαχελά (Μεταίχμιο), Η επιστροφή του κόσμου του Μάρκο Πόλο του Ρόμπερτ Κ. Κάπλαν (Μελάνι), Ο Ενδοξότερος Αγώνας: Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 του Αριστείδη Χατζή (Παπαδόπουλος), Η ήττα του Μουσολίνι στο ύψωμα 731 του Τζον Καρ, (Ψυχογιός), Αθώοι μάρτυρες. Μαρτυρίες παιδιών από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο της Μέριλιν Γιάλομ (Αγρα).
Ελληνικό μυθιστόρημα
Καταξιωμένοι λογοτέχνες και δημοφιλείς αφηγητές, μυθιστοριογράφοι και πιστοί εργάτες της μικρής φόρμας δίνουν το «παρών» στην εκδοτική παραγωγή του εφετινού φθινοπώρου.
Η γραφή και οι τρόποι της βρίσκονται στην καρδιά του νέου μυθιστορήματος Ορατή σαν αόρατη (Καστανιώτης) της Ζυράννας Ζατέλη. Μια σημαντική επιστροφή στο μυθιστόρημα, μαζί με την επιστροφή της Μαρίας Μήτσορα με την Κυρία Τασία και τον Γουλιέλμο Καταβάθος (Πατάκης), μια ιστορία αναμέτρησης με φαντάσματα του παρελθόντος.
Σε άλλους τόπους και χρόνους μάς ταξιδεύουν η Σοφία Νικολαΐδου με το μυθιστόρημα VOR – Πέρα από τον νόμο (Μεταίχμιο), για μια εγκληματική οργάνωση που ξεκίνησε από τα γκουλάγκ της Σοβιετικής Ενωσης επί Στάλιν, ο Κυριάκος Μαργαρίτης με το Εννέα (Ικαρος), στα χρόνια της ΕΟΚΑ και της δράσης της στην Κύπρο της αποικιοκρατίας, ο Ισίδωρος Ζουργός με το Περί της εαυτού ψυχής (Πατάκης), στο Βυζάντιο των Κομνηνών, και η Καρολίνα Μέρμηγκα με το Δέκατος χρόνος (Αλεξάνδρεια) στον δέκατο χρόνο της Τρωικής Εκστρατείας.
Τη ζωή ενός παιδιού της δεκαετίας του 1960 στην Αθήνα τού σήμερα αφηγείται στο Ο Τζίμης στην Κυψέλη ο Χρήστος Χωμενίδης και ο Αύγουστος Κορτώ ένα αιματοκύλισμα σε ένα σχολείο στο ακριτικό Χρυσοδένδρι στο Μισό παιδί, από τις εκδόσεις Πατάκη. Με μυθιστόρημα, επίσης, επιστρέφει ο Σπύρος Γιανναράς, Ραμμένη φτέρνα (Αγρα), και πρωτοεμφανίζεται ο Sam Albatros (ψευδ.), Ελαττωματικό αγόρι (Εστία).
Περί έρωτος, ευφορικού ή αδιέξοδου, το ανέκδοτο μυθιστόρημα του Νίκου Μπακόλα Για τον έρωτα και μόνο (Σοκόλης), μεταθανάτια έκδοση από τα κατάλοιπά του, το νέο μυθιστόρημα της Ελιάνας Χουρμουζιάδου Μια τελευταία επιστολή αγάπης (Πατάκης) και το Μπλε ήλιος (Μεταίχμιο) του Διονύση Μαρίνου.
Διηγήματα και νουβέλες
Τα διηγήματα της Ελλης Αλεξίου συγκεντρώνονται στον τόμο Τα διηγήματα (1923-1983) (Καστανιώτης), ενώ η επανέκδοση των απάντων του Ηλία Χ. Παπαδημητρακόπουλου συνεχίζεται με τα Θερμά θαλάσσια λουτρά (Κίχλη). Στο διήγημα παραμένουν πιστοί ο Αχιλλέας Κυριακίδης, με το Ελγκαρ (Πατάκης), είκοσι τέσσερα αστραπιαία μικροδιηγήματα μεγάλης έντασης, ο Ηλίας Παπαμόσχος με το Η καταγωγή της λύπης (Πατάκης), ο Θοδωρής Γκόνης με Το μαύρο φόρεμα του κόρακα (Αγρα) και ο Δημήτρης Κανελλόπουλος Στα χρόνια του Κόκκινου Κόμη (Καστανιώτης), ενώ με διηγήματα επιστρέφουν ο Κώστας Κατσουλάρης, Αφαίας και Τελαμώνος (Μεταίχμιο) και ο Γιάννης Καισαρίδης Ωρες αιώρες (Κέδρος).
Από τις Βάκχες του Ευριπίδη εμπνέεται ο Μισέλ Φάις στη νέα του νουβέλα Caput mortuum (1392) Φάρσα αφανισμού (Πατάκης). Στην ίδια κατηγορία περιμένουμε τις Μικρές αυτοκρατορίες (Πόλις) του Χρήστου Αστερίου, το Ησυχα να πας (Κίχλη) της Ούρσουλας Φωσκόλου, τον Κήπο των ψυχών (Εστία) του Βασίλη Τσιαμπούση, το Ανάπτυγμα βατράχου (Στερέωμα) της Ρούλας Γεωργακοπούλου και το υβριδικό (ποίηση και πεζά) Θαύματα στου Πολύφημου. Σονέτα για την πολυκατοικία μου – Σβήστε τους φάρους για τον Ιβάν Ισμαήλοβιτς (Κίχλη) της νεαρής Παυλίνας Μάρβιν.
Βιογραφίες, από την Κάλλας έως τη Μέρκελ
Οι βιογραφίες και τα προσωπικά κείμενα αρχίζουν να αποκτούν φανατικό κοινό και στην Ελλάδα, που θα απολαύσει εφέτος το αποκαλυπτικό Casta Diva: Η κρυφή ζωή της Μαρίας Κάλλας (Παπαδόπουλος) της Λίντσι Σπενς, τη βιογραφία της Κέιτ Κερκπάτρικ Πώς η Σιμόν έγινε η Μποβουάρ: Μια ολόκληρη ζωή (Μεταίχμιο), τις συζητήσεις του πρόωρα χαμένου φωτορεπόρτερ Γιάννη Μπεχράκη με τον Γιώργο Αρχιμανδρίτη, Γιάννης Μπεχράκης: Με τα μάτια της ψυχής (Πατάκης) και τη βιογραφία της σιδηράς κυρίας Ανγκελα Μέρκελ, Κati Marton, Η Καγκελάριος (Ψυχογιός).
Η εξομολογητική μαρτυρία Με τον Νίκο Καρούζο – Ημερολόγιο (Loggia), της τελευταίας συντρόφου του, ζωγράφου Εύας Μπέη, μπορεί να διαβαστεί παράλληλα με τις συζητήσεις Δημητρίου Σούτσου 36 – Μια συνομιλία του Νίκου Καρούζου με τον Γιάννη Ζουγανέλη (13 Ιουνίου 1986) (Ικαρος), ενώ αναμένονται και δύο μουσικές βιογραφίες: Θανάσης Παπακωνσταντίνου: «…να βρω ξανά του νήματος την άκρη» (Πατάκης) του Λέοντος Ναρ και Χειμερινοί Κολυμβητές, Μια εικαστική περιήγηση του Κώστα Σιδέρη στα τραγούδια του Αργύρη Μπακιρτζή (Petites-Maisons) του Κώστα Σιδέρη.
