Ο Παγκόσμιος οργανισμός υγείας προχώρησε πρόσφατα σε νέα ταξινόμηση των μεταλλαγμένων στελεχών καθώς και στον ορισμό μιας νέας κατηγορίας. H βιβλιογραφία ανασκοπείται από τους Καθηγητές της Ιατρικής του ΕΚΠΑ Δημήτριο Παρασκευή (Αναπληρωτής Καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής) και Θάνο Δημόπουλο (Πρύτανης ΕΚΠΑ).

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο οργανισμό υγείας (ΠΟΥ), τα στελέχη του SARS-CoV-2 είχαν ταξινομηθεί σε δύο κατηγορίες όπως αναφέρεται παρακάτω:

Variant of Interest (VOI) – στελέχη ενδιαφέροντος: ένα στέλεχος με μεταλλάξεις οι οποίες έχει εκτιμηθεί ή είναι γνωστό ότι επηρεάζουν ιδιότητες του ιού όπως η μολυσματικότητα, η σοβαρότητα της νόσου, η διαφυγή από υπάρχουσα ανοσία, ή η μειωμένη αποτελεσματικότητα σε διαθέσιμες διαγνωστικές δοκιμασίες, ή θεραπευτικά μέτρα. Τα στελέχη VOI σχετίζονται με εκτεταμένη διασπορά στην κοινότητα ή πολλαπλές συρροές σε διαφορετικά κράτη με αυξανόμενο σχετικό επιπολασμό και απόλυτο αριθμό κρουσμάτων, ή άλλα επιδημιολογικά χαρακτηριστικά που υποδεικνύουν κίνδυνο για τη δημόσια υγεία.

Περιλαμβάνει τα στελέχη Λάμδα και Μι.

Variant of Concern (VOC) – στελέχη αυξημένου ενδιαφέροντος: ένα στέλεχος VOI που i) σχετίζεται με αυξημένη μολυσματικότητα ή αλλαγή στην επιδημιολογική εικόνα του COIVD-19, ii) αυξημένη λοιμοτοξικότητα, ή μειωμένη αποτελεσματικότητα στα μέτρα δημόσιας υγείας, διαθέσιμες διαγνωστικές δοκιμασίες, εμβόλια ή θεραπευτικά μέτρα. Περιλαμβάνει τα στελέχη Άλφα, Βήτα, Γράμμα και Δέλτα

Η νέα ονοματολογία περιλαμβάνει την κατηγορία:

Variants Under Monitoring (VUM) – στελέχη υπό επιτήρηση: Στελέχη με μεταλλάξεις με υποψία ότι μπορεί να αποτελέσουν μελλοντική απειλή, και χωρίς τεκμηρίωση ότι διαθέτουν τροποποιημένες φαινοτυπικές ιδιότητες, απαιτώντας περαιτέρω επιτήρηση και αξιολόγηση εν αναμονή περαιτέρω τεκμηρίωσης των ιδιοτήτων τους.

Tα περισσότερα στελέχη VOI έχουν συμπεριληφθεί στη νέα αυτή κατηγορία

Περιλαμβάνει τα στελέχη: B.1.427 και B.1.429 (πρώην VOI), R.1, B.1.466.2, B.1.1.318, B.1.1.519, C.36.3, B.1.214.2, B.1.1.523, B.1.619, B.1.620, C.1.2, B.1.617.1 (πρώην VOI), B.1.526 (πρώην VOI), B.1.525 (πρώην VOI)

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο οργανισμός CDC ακολουθεί διαφορετική ταξινόμηση.

Η ταυτοποίηση του νέου στελέχους R.1 στις ΗΠΑ

Το νέο στέλεχος COVID-19 με ονομασία R.1 που ταυτοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Ιαπωνία έκανε την εμφάνιση του, επίσης, σε μονάδα φροντίδας ηλικιωμένων στο Κεντάκι των ΗΠΑ, την άνοιξη του 2021. Στην έκθεση CDC, αναφέρεται ότι 26 φιλοξενούμενοι και 20 εργαζόμενοι στη μονάδα φροντίδας βρέθηκαν θετικοί στον COVID-19, ενώ το σύνολο των φιλοξενούμενων και των εργαζομένων ήταν 83 και 116, αντίστοιχα.

Η γενετική διερεύνηση των περιστατικών στη μονάδα ανέδειξε την ύπαρξη μεταλλάξεων στον ιό που ήταν συμβατές με το στέλεχος R.1. Περίπου το 90% των φιλοξενούμενων και το 52% του προσωπικού της μονάδας είχαν εμβολιαστεί πλήρως έναντι του COVID-19. Λόγω του υψηλού ποσοστού εμβολιασμού, η διασπορά του ιού προκάλεσε ανησυχία για πιθανή μειωμένη προστασία έναντι του R.1.

Παρόλα αυτά στη συγκεκριμένη μονάδα, όπως ανέφερε το CDC, το εμβόλιο παρείχε ικανοποιητική προστασία έναντι σοβαρής νόσου. Το εμβόλιο παρείχε 86,5% προστασία έναντι συμπτωματικής νόσου μεταξύ των φιλοξενούμενων και 87,1% για τους εργαζόμενους.

«Σε σύγκριση με τα μη εμβολιασμένα άτομα, τα εμβολιασμένα άτομα είχαν μειωμένο κίνδυνο για μόλυνση από SARS-CoV-2 και συμπτωματική νόσο», ανέφερε το CDC. Ο εμβολιασμός των φιλοξενούμενων και των εργαζομένων σε μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων «είναι απαραίτητος για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης συμπτωματικού COVID-19, καθώς και η συνεχής εστίαση στις πρακτικές πρόληψης και ελέγχου των λοιμώξεων», ανέφερε το CDC.

Από τότε που αναφέρθηκε στο Κεντάκι, το R.1 έχει ταυτοποιηθεί σε περισσότερα από 10.000 περιστατικά στις ΗΠΑ, βάση του αριθμού των αλληλουχιών στη βάση δεδομένων GISAID SARS-CoV-2.

Το CDC δεν έχει ταξινομήσει το R.1 ως στέλεχος ενδιαφέροντος, αλλά σημείωσε ότι περιέχει «αρκετές σημαντικές μεταλλάξεις» και «έχει στοιχεία για αυξημένη μολυσματικότητα του ιού».