Πολιτική «καρότου και μαστιγίου» στο μέτωπο του εμβολιασμού

Σε μια περίοδο… μεταλλάξεων στην καθημερινότητά μας οι προσπάθειες κυβέρνησης και ειδικών να προασπίσουν τη δημόσια υγεία αλλά και να απορροφήσουν τους κοινωνικούς κραδασμούς που προκαλούν τα μέτρα απορρίπτοντας την υιοθέτηση ενός σκληρότερου μοντέλου φαίνεται να προκαλούν ένα ντόμινο σύγχυσης και δυσφορίας σε εμβολιασμένους και μη.

Οι πρόσφατες παλινωδίες για την είσοδο των ανηλίκων στους κλειστούς χώρους εστίασης αποτελούν ενδεικτικό παράδειγμα: Αρχικά, κυκλοφόρησε ένα ΦΕΚ όπου απαγόρευε την είσοδο σε μη εμβολιασμένους μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου, προκαλώντας τις αντιδράσεις του κλάδου αλλά και μερίδας γονέων.

Η κατάσταση ρυθμίστηκε με ένα ακόμη ΦΕΚ που προβλέπει ότι εφεξής οι ανήλικοι άνω των 12 ετών, που δεν έχουν κάνει το εμβόλιο και δεν έχουν νοσήσει από κορωνοϊό, θα μπορούν να μπαίνουν σε χώρους εστίασης και ψυχαγωγίας επιδεικνύοντας αρνητικό αποτέλεσμα rapid test των τελευταίων 48 ωρών.

Διορθώσεις σε παραλείψεις

Παράλληλα όμως απορίες προκαλούν και οι διφορούμενες κυβερνητικές εξηγήσεις, με τον μεν υπουργό Ανάπτυξης, Αδωνι Γεωργιάδη, να κάνει λόγο την περασμένη Τρίτη για ένα «κυβερνητικό draft» που βγήκε εκ παραδρομής στο φως της δημοσιότητας, όταν μόλις 40 λεπτά πριν ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Οικονόμου είχε παραδεχτεί ότι έγινε διόρθωση σε ορισμένες παραλείψεις.

Και αν σε ένα μεταβαλλόμενο επιδημιολογικά περιβάλλον δικαιολογούνται εν μέρει και οι συχνά μεταβαλλόμενες αποφάσεις σε ό,τι αφορά τα μέτρα, η αμφίσημη πολιτική του «καρότου και του μαστιγίου» φαίνεται εν τέλει να πολώνει την κοινωνία, δεδομένου ότι προς το παρόν δεν φαίνεται να οδηγεί σε αύξηση των εμβολιασμών.

Οπως έχουν καταγράψει οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις τα κοινωνικά αιτήματα, μερίδα των εμβολιασμένων επιμένουν για σκληρότερη αντιμετώπιση των πολιτών που αρνούνται να υποβληθούν σε εμβολιασμό αναζητώντας ένα ασφαλέστερο πλαίσιο, οι δε «αρνητές» εξαπολύουν κατηγορίες για αυταρχικές πολιτικές.

Η κατάσταση δε περιπλέκεται ακόμη περισσότερο από τη στιγμή που άρχισε να ξετυλίγεται το… κουβάρι των πλαστών πιστοποιητικών, «βυθίζοντας» την κοινωνία σε μια νέα αβεβαιότητα. Υπό τις νέες αυτές προκλήσεις – που αναδύονται σε παγκόσμιο επίπεδο – τα στελέχη των ψηφιακών συστημάτων αναζητούν συνεχώς δικλίδες ασφαλείας, ενισχύοντας τα τείχη προστασίας στη διαδικασία έκδοσης πιστοποιητικών.

Δημόσια υγεία και οικονομία

«Είναι μια πρωτόγνωρη κατάσταση. Δεν είναι εύκολο να παίρνεις αποφάσεις που επηρεάζουν τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων, αλλά και όταν οι αποφάσεις αυτές επηρεάζονται και μεταβάλλονται από την πανδημία. Οι τροποποιήσεις δεν είναι κάτι μεμπτό. Θα πρέπει όμως να αποφασίσει η κυβέρνηση τι δρόμο θα ακολουθήσει: Αν δηλαδή θα κινείται με γνώμονα τον περιορισμό της πανδημίας ως πρωταρχική στόχευσή της, δίνοντας βάρος σε πιο αυστηρά μέτρα ή αν θα δώσει προτεραιότητα στο θέμα της λειτουργίας της κοινωνίας και της οικονομίας με πιο ανοιχτούς όρους, παρά τις αρνητικές επιπτώσεις στον έλεγχο της πανδημίας» σημειώνει στο «Βήμα» ο ομότιμος καθηγητής Ιατρικής, ΕΚΠΑ, διευθυντής του Ινστιτούτου Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής (ΙΚΠΙ), Γιάννης Τούντας.

Ο ίδιος κάνει λόγο για ένα κρίσιμο δίλημμα, αναλύοντας τη δική του θεώρηση, σύμφωνα με την οποία η προάσπιση της δημόσιας υγείας με κάθε δυνατό τρόπο θα επιτρέψει να επιτευχθεί πιο άμεσα ο στόχος της οικονομικής ανάπτυξης και της αποκατάστασης της κοινωνικής ζωής.

«Θα έπρεπε να επεκταθεί ο υποχρεωτικός εμβολιασμός σε περισσότερες κατηγορίες εργαζομένων, να αντικατασταθούν τα self tests όπου χρησιμοποιούνται (όπως στα σχολεία), καθώς δεν είναι αξιόπιστα εξαιτίας των ψευδώς αρνητικών αποτελεσμάτων, να προχωρήσουν οι εμβολιασμοί των παιδιών άνω των 12 ετών – με την πολιτεία να είναι έτοιμη όταν δοθεί η ευρωπαϊκή οδηγία για τον εμβολιασμό και των παιδιών άνω των 5 ετών -, αλλά και να γίνουν προγράμματα ειδικής αγωγής για να πειστούν οι μη εμβολιασμένοι» προσθέτει ο κ. Τούντας, επιμένοντας παράλληλα για την ανάγκη αυστηροποίησης της χρήσης μάσκας σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους συνάθροισης.

Ερχονται δύο μήνες δοκιμασίας

Σε κάθε περίπτωση πάντως και ενώ τους προηγούμενους μήνες η συζήτηση αναλωνόταν στη δημιουργία ενός ισχυρού «τείχους ανοσίας» – το ύψος του οποίου ομολογουμένως αυξάνεται συνεχώς από την επιστημονική κοινότητα -, με τα κέντρα λήψης αποφάσεων να επενδύουν στα περιοριστικά μέτρα ασκώντας πίεση για αύξηση των εμβολιασμών, το «crash test» της πρώτης εβδομάδας εφαρμογής τους δεν φέρνει ικανοποίηση.

Ο καλός καιρός σε συνδυασμό με τη χαμηλή τιμή των rapid tests που αναγκαστικά διεξάγουν οι μη εμβολιασμένοι πολίτες δεν φαίνεται προς το παρόν να… μαστιγώνουν την αρνητική τους στάση. Αντιθέτως, ασκείται κριτική για  «μαλακή» μεταχείρισή τους. Οι υπερασπιστές της πολιτικής γραμμής από την άλλη εκτιμούν ότι η συσσώρευση της οικονομικής επιβάρυνσής τους σε συνδυασμό με την κακοκαιρία που θα επικρατήσει τους επόμενους μήνες θα δώσει ώθηση στην εκστρατεία «Ελευθερία».

Οι περιορισμοί στην κινητικότητα

«Δεν θεωρώ ότι είναι σκληρή η πολιτική που ασκείται. Αντίθετα, τους έχει επιτραπεί σε μεγάλο βαθμό να επηρεάζουν αρνητικά την έκβαση της πανδημίας. Για παράδειγμα, οι περιορισμοί στην κινητικότητα του πληθυσμού θα έπρεπε να έχουν εφαρμοστεί εδώ και καιρό. Ενδεικτικά αναφέρω ότι οι φραγμοί στα ταξίδια με αεροπλάνα και πλοία θα έπρεπε να ισχύουν και για τις διανομαρχιακές μετακινήσεις. Από την άλλη πάλι οι εμβολιασμένοι αισθάνονται ότι θα έπρεπε να έχει γίνει κάτι περισσότερο για τη δική τους προστασία, επιβραβεύοντας παράλληλα τη στάση τους» λέει ο κ. Τούντας.

Χάνεται το στοίχημα του 1 εκατ. εμβολιασμών τον Σεπτέμβριο

Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η πρόσκαιρη σταθεροποίηση των επιδημιολογικών δεικτών δεν θα πρέπει να οδηγεί σε εφησυχασμό. Ιδίως δε όταν συνυπολογιστεί ότι το στοίχημα του 1 εκατ. νέων εμβολιασμών εντός του Σεπτεμβρίου χάνεται κάθε 24ωρο που περνάει. Πιο αναλυτικά και παρότι τα σχολεία έχουν ανοίξει και η καθημερινότητα «δύο ταχυτήτων» μετράει ήδη επτά ημέρες εφαρμογής, ο αριθμός των νέων εμβολιασμών σε καθημερινή βάση δεν ξεπερνά τις 20.000 – ορισμένες ημέρες ο αριθμός είναι χαμηλότερος και άλλες ελαφρά υψηλότερος. Ομως με τους ρυθμούς αυτούς γίνεται σαφές ότι ο στόχος να εμβολιαστούν (με τουλάχιστον μία δόση) περί τα 7-7,5 εκατ. πολιτών μετατίθεται (στην καλύτερη των περιπτώσεων) για τον ερχόμενο Νοέμβριο.

Η πτώση της θερμοκρασίας θα ευνοήσει τις μεταδόσεις

Ο επίκουρος καθηγητής Επιδημιολογίας και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Γκίκας Μαγιορκίνης προειδοποιεί ότι περί τα τέλη Σεπτεμβρίου με αρχές Οκτωβρίου η αναμενόμενη πτώση της θερμοκρασίας θα ευνοήσει τις μεταδόσεις. Την ίδια ώρα, τουλάχιστον το 25% των πολιτών άνω των 80 ετών παραμένουν ανεμβολίαστοι, όπως και το 23% των 60-64 ετών, αυξάνοντας τις πιθανότητες ενός αυξημένου κύματος νοσηλειών τους επόμενους μήνες – όταν αναμένεται να ενταθεί η κυκλοφορία της μετάλλαξης Δέλτα.

Στο κόκκινο τέσσερις νομοί στη Β. Ελλάδα

Η Βόρεια Ελλάδα λειτουργεί ως προπομπός εκείνων που έρχονται. Μόλις την περασμένη Τετάρτη με κόκκινο χρωματίστηκαν τέσσερις περιοχές του επιδημιολογικού χάρτη και συγκεκριμένα η Πέλλα, η Ημαθία, η Καβάλα και η Πιερία. Παράλληλα όμως στο μικροσκόπιο των επιδημιολόγων βρίσκεται και η Θεσσαλονίκη, δεδομένου ότι δεν έχει αποτυπωθεί προς το παρόν εικόνα συγκράτησης του 4ου κύματος – κάτι που ισχύει για την Αθήνα.
Το γεγονός δε ότι τα ποσοστά πλήρως εμβολιασμένων στους τέσσερις νομούς κυμαίνονται από 40% ως 47% αυξάνει το επίπεδο αγωνίας της επιστημονικής κοινότητας. Και αυτό διότι οι αναλύσεις σε πραγματικό χρόνο αποδεικνύουν ότι τα χαμηλά «τείχη ανοσίας», αφήνουν ανεμπόδιστο τον εισβολέα να πολιορκήσει τους πλέον ευάλωτους.
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ο αριθμός των κρουσμάτων άνω των 55 ετών ήταν μεγαλύτερος στην Πιερία, όπου η εμβολιαστική κάλυψη είναι μόλις 40%, σε σχέση με την Αργολίδα, όπου το 53% των πολιτών έχουν εμβολιαστεί.
Αντίστοιχα, στη Δυτική Αττική, με ποσοστό εμβολιασμού 40%, καταγράφεται σημαντικός αριθμός νέων κρουσμάτων σε ηλικίες άνω των 55 ετών, σε σύγκριση με τις άλλες περιοχές του Λεκανοπεδίου.
Μελετώντας δε κανείς τον επιδημιολογικό χάρτη, διαπιστώνει ότι βραδυφλεγείς επιδημιολογικές… βόμβες αποτελούν μεταξύ άλλων η Ευρυτανία, όπου οι πλήρως εμβολιασμένοι δεν αγγίζουν το 35%, και η Ηλεία με το αντίστοιχο ποσοστό να βρίσκεται καθηλωμένο στο 43%.
Είναι σημαντικό δε να σημειωθεί ότι την ίδια ημέρα που ανακοινώθηκε ο νέος επιδημιολογικός χάρτης, εκπέμποντας προειδοποιητικά μηνύματα για τη Βόρεια Ελλάδα, στο πλαίσιο διαδικτυακής εκδήλωσης του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης (ΙΣΘ) ο καθηγητής Λοιμωξιολογίας, Σωτήρης Τσιόδρας, δεν παρέλειψε να αναφερθεί στα προβληματικά δεδομένα. «Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί, πρέπει να υπάρχει μια επαγρύπνηση, γιατί πολύ εύκολα μπορεί να πιεστεί το σύστημα υγείας στην Κεντρική Μακεδονία. Το ζήσαμε και πέρυσι στην αγαπημένη μας Θεσσαλονίκη» είπε με νόημα.

«Ανοίγει» αύριο η τρίτη δόση

Αίσθηση προκάλεσε η πρόσφατη δήλωση του καθηγητή Λοιμωξιολογίας Νίκου Σύψα ότι είναι τελεσίδικο πως σε έναν μήνα θα γίνει επαναξιολόγηση των πρωτοκόλλων στα σχολεία περιγράφοντας μια ασταμάτητη (λόγω της χαμηλής εμβολιαστικής κάλυψης) εξάπλωση του ιού έως τα Χριστούγεννα. Πρόσθεσε δε ότι έως τότε θα έχουν νοσήσει όλα τα ανεμβολίαστα παιδιά.
Υπό τις εξελίξεις αυτές, η εκστρατεία «Ελευθερία» επικεντρώνεται μέσω της τρίτης δόσης στην (εκ νέου) προάσπιση των πλέον ευάλωτων, καθώς αύριο θα ανακοινωθεί (εκτός απροόπτου) το «άνοιγμα» της αναμνηστικής δόσης σε υγειονομικούς και πολίτες άνω των 60 ετών.
Παράλληλα, έως τα τέλη του μήνα δρομολογείται να ενταχθούν στο εμβολιαστικό πρόγραμμα εκτός από τους παιδιάτρους και εκατοντάδες ιδιώτες γιατροί (παθολόγοι και γενικοί γιατροί) που για πρώτη φορά θα προμηθευτούν mRNA εμβόλια – και συγκεκριμένα αυτό της Pfizer. Ετσι, πλέον η επιχείρηση «πειθούς» περνάει σε μια ύστατη προσπάθεια, στη δοκιμασμένη σχέση ασθενούς και ειδικού ώστε να καμφθούν οι αντιστάσεις (τουλάχιστον) των επιφυλακτικών.