Την ώρα που η αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων από το Αφγανιστάν έχει ανατρέψει τη γεωπολιτική σκακιέρα Ασίας, Ευρώπης και Αμερικής, μια άλλη απειλή πιο σιωπηλή αλλά αποτελεσματική και πολυδιάστατη διεισδύει σε θεσμούς και κράτη, θέτοντας σε κίνδυνο την παγκόσμια ασφάλεια.
Πρόκειται για το «διακρατικό οργανωμένο έγκλημα», όπως το ονομάζει η εφημερίδα «Le Monde», η οποία σε μια σειρά ρεπορτάζ με τίτλο «Γεωπολιτική της Μαφίας» χαρτογραφεί τις έκνομες δραστηριότητές αυτού του… τέρατος με τα αναρίθμητα πλοκάμια, που κατά πολλούς αναλυτές καταλαμβάνει, μετά την Κίνα και τις Ηνωμένες Πολιτείες, την τρίτη θέση στις λεγόμενες «υπερδυνάμεις».
Οι σχέσεις με την εξουσία
Κοινός παρονομαστής στις ανά τον κόσμο μαφίες, σύμφωνα με την έρευνα της γαλλικής εφημερίδας, είναι η αυξανόμενη αλληλεπίδραση του οργανωμένου εγκλήματος με την κρατική εξουσία. Το γεγονός αυτό καθιστά όλο και πιο δύσκολη, αν όχι αδύνατη, την καταπολέμηση των αδίστακτων κακοποιών που βάφουν με αίμα όποιο διακεκριμένο στέλεχος της δημόσιας ζωής δεν διευκολύνει τις δραστηριότητές τους. Το αξίωμα «ασήμι ή μολύβι» (plata o plomo), δηλαδή «είτε θα σας δωροδοκήσουμε, είτε θα σας σκοτώσουμε», που υιοθέτησε πρώτος ο αδίστακτος κολομβιανός ναρκέμπορος Πάμπλο Εσκομπάρ πριν από τέσσερις δεκαετίες, εξακολουθεί να αποτελεί τη συνηθέστερη πρακτική.
Ενδεικτική είναι η περίπτωση του Μεξικού. Συνολικά 143 πολιτικοί που συνδέονταν με την τελευταία εκλογική διαδικασία μεταξύ 2020 και 2021, συμπεριλαμβανομένων 28 υποψηφίων για διαφορετικά δημόσια αξιώματα, δολοφονήθηκαν από τα εγχώρια καρτέλ, πάγια επιδίωξη των οποίων είναι η διασφάλιση πολιτικής προστασίας για τη διακίνηση ναρκωτικών προς τον μεγαλύτερο καταναλωτή του κόσμου, τις Ηνωμένες Πολιτείες, και άλλες χώρες του εξωτερικού.
Η τεράστια οικονομική δύναμη των συνολικά 15 καρτέλ που λυμαίνονται τη λατινοαμερικανική χώρα διαμορφώνει κυριολεκτικά το πολιτικό τοπίο. Σχεδόν καμία εκλογική αναμέτρηση δεν ξεφεύγει από την επιρροή τους και είναι τόσο μεγάλη η εισχώρησή τους στο κράτος που σε ορισμένες περιοχές – αναφέρει χαρακτηριστικά η «Monde» – γίνεται λόγος για συγκυβέρνησή τους με την κεντρική εξουσία.
Και αν η αρρωστημένη σχέση οργανωμένου εγκλήματος και κράτους σε κάποιες χώρες αποτελεί μάστιγα, υπάρχουν άλλες όπου το «αόρατο» χέρι της μαφίας είναι αυτό που κυβερνά. Οι σαρωτικές αλλαγές που ήρθαν μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού σε ολόκληρο τον πρώην σοβιετικό χώρο έδωσαν πάτημα στις εγκληματικές οργανώσεις να εκμεταλλευτούν την κατάσταση και να γιγαντωθούν. Βασικό μέσο τους; Η διαφθορά των δημόσιων λειτουργών και πολιτικών προσώπων.
Οι μαφίες που γεννήθηκαν σε πρώην απολυταρχικά-κομμουνιστικά καθεστώτα στον Καύκασο και στα Βαλκάνια και άνθησαν στα δικά τους εδάφη από το λαθρεμπόριο όπλων και τσιγάρων σήμερα έχουν κατακτήσει όλο τον κόσμο και έχουν μετατραπεί σε σημαντικούς παίκτες του διεθνούς οργανωμένου εγκλήματος με κύριο καθήκον τη μεταφορά κοκαΐνης από τη Λατινική Αμερική στην Ευρώπη μέσω των ισπανικών, ιταλικών, αλβανικών αλλά και ελληνικών ακτών. Σε πολλές περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα στη Σερβία ή στο Μαυροβούνιο, ο δεσμός τους με τις μυστικές υπηρεσίες είναι εξαιρετικά ισχυρός και η διείσδυσή τους σε θεσμούς τέτοια που ειδικοί αναρωτιούνται εάν οι χώρες αυτές μπορούν να χαρακτηριστούν ως «κράτη της μαφίας».
Η Ντράνγκετα
Στην Ιταλία, γενέτειρα της μαφίας, τη μερίδα του λέοντος κατέχει η Ντράνγκετα της Καλαβρίας που δύσκολα μπαίνει στο στόχαστρο των διωκτικών αρχών – λόγω των οικογενειακών δεσμών ανάμεσα στα μέλη της, υπάρχει μεγαλύτερη μυστικότητα και λιγότεροι «pentiti» («μετανοημένοι» που συνεργάζονται με τις αρχές) σε σχέση με τις υπόλοιπες ιταλικές μαφίες. Η Ντράνγκετα, που δημιούργησε την περιουσία της μέσω λύτρων από απαγωγές που έκανε στον εύρωστο Βορρά της Ιταλίας στις δεκαετίες του ’70 και του ’80 επενδύοντας τα χρήματα αυτά στη διακίνηση των ναρκωτικών, αυτή τη στιγμή ελέγχει το 80% των εισαγωγών ναρκωτικών σε ευρωπαϊκό έδαφος. Εξ ου και θεωρείται πολύ πιο επιδραστική από την Καμόρα στη Νάπολη, την Κόζα Νόστρα στη Σικελία ή την Σάκρα Κορόνα Ουνίτα της Απουλίας.
Στην Ιταλία, γενέτειρα της μαφίας, η Ντράνγκετα αυτή τη στιγμή ελέγχει το 80% των εισαγωγών ναρκωτικών σε ευρωπαϊκό έδαφος
Οι πιο κερδοφόρες δραστηριότητες
Εμπόριο ναρκωτικών, παράνομες πωλήσεις όπλων αλλά και διακίνηση ανθρώπων είναι μερικές από τις πιο κερδοφόρες δραστηριότητές της μαφίας, όπως μαρτυρούν τα στοιχεία που έδωσε το Γραφείο του ΟΗΕ για τα Ναρκωτικά και το Εγκλημα. Εάν το 2010 τα 900 δισεκατομμύρια δολάρια που διακίνησαν αντιπροσωπεύουν το 1,5% του παγκόσμιου ΑΕΠ, το 2015 το αντίστοιχο ποσό εκτοξεύτηκε στα 2 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, στο 3,6% του παγκόσμιου ΑΕΠ αντιστοίχως. Μολονότι δεν υπάρχουν πιο πρόσφατα επίσημα στοιχεία, όλα δείχνουν ότι ο κύκλος εργασιών τους πολλαπλασιάζεται σχεδόν εκθετικά.
Καθώς τα κέρδη αυξάνονται, οι μαφιόζικες οργανώσεις αναζητούν νέους τρόπους για να ξεπλύνουν το μαύρο χρήμα μέσω νομότυπων επενδύσεων. Τα ακίνητα ήταν παραδοσιακά το πιο συνηθισμένο κανάλι διοχέτευσης χρημάτων στην αγορά. Ωστόσο η δημιουργία κρυπτονομισμάτων διευκόλυνε το ξέπλυμα, με πολλές οργανώσεις να επιβάλλουν το bitcoin σε βάρος των μετρητών χρημάτων.
