Το καλοκαίρι του 2001, όπως μας πληροφορεί πρόσφατο δημοσίευμα του «Guardian», διεξήχθη μια δημοσκόπηση στις ΗΠΑ, όπου στο ερώτημα «τι φοβούνται περισσότερο οι Αμερικανοί» οι πιο πολλοί απάντησαν: «Τα φίδια». Μία εβδομάδα μετά την τρομοκρατική επίθεση στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου και στο Πεντάγωνο, σε παρόμοια δημοσκόπηση, σχεδόν οι μισοί από τους ερωτηθέντες απάντησαν πως φοβούνταν ότι και οι ίδιοι κινδύνευαν να καταστούν θύματα μιας νέας τρομοκρατικής επίθεσης. Η ευφορία που είχε προκύψει από τους εορτασμούς της προηγούμενης χρονιάς για το millennium εξαφανίστηκε σε μια νύχτα. Για τον δυτικό κόσμο ο 21ος αιώνας άρχιζε με μια ασύλληπτη τραγωδία. Και οι εντυπώσεις, για πολύ μεγάλο διάστημα, ήταν πως οι τρομοκράτες είχαν επιτύχει τον στόχο τους.
Σαν πλάνα από ταινία καταστροφής
Παρακολουθήσαμε άφωνοι την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους της Νέας Υόρκης που κατέρρευσαν σαν χάρτινοι και ήταν λες και βλέπαμε πλάνα από χολιγουντιανή ταινία καταστροφής και επιστημονικής φαντασίας. Νομίζω πάντως ότι το σοκ για όσους είχαν δει τους Πύργους από κοντά και είχαν ανεβεί στον 110ο όροφο ενός απ’ αυτούς θα ήταν μεγαλύτερο.
Είχα ανεβεί το φθινόπωρο του 1983 στον Νότιο Πύργο. Καθώς τον έβλεπα στην οθόνη της τηλεόρασης δεκαοκτώ χρόνια αργότερα να καταρρέει, σκεφτόμουν πώς θα ένιωθα αν βρισκόμουν κι εγώ ανάμεσα στους 2.977 που είχαν βρει τόσο φριχτό θάνατο. Γι’ αυτό και με είχε κυριεύσει αγανάκτηση όταν αργότερα διάβαζα τις αθλιότητες μερικών δικών μας, που από τυφλό αντιαμερικανισμό ούτε λίγο ούτε πολύ ερμήνευαν την τραγωδία σαν τιμωρητική ενέργεια εναντίον της Αμερικής και περιαυτολογούσαν χωρίς ίχνος συμπόνιας ή με υποκριτική «συμπάθεια» για τα θύματα.
40.000 γαλόνια κηροζίνης!
Επρεπε να περάσει καιρός για να εξηγήσουν οι επιστήμονες πώς είναι δυνατόν να καταρρεύσουν ουρανοξύστες που οικοδομήθηκαν ώστε να αντέχουν την πίεση του ανέμου ακόμη κι αν «τρέχει» με 200 μίλια την ώρα, ενώ η φωτιά σε οποιονδήποτε όροφο να μπορεί να σβηστεί χωρίς να επηρεάσει το υπόλοιπο κτίσμα. Τα αεροπλάνα όμως ήταν φορτωμένα με 20.000 γαλόνια κηροζίνης γιατί θα πραγματοποιούσαν πολύωρα ταξίδια. Τη φωτιά που θα προκαλούσαν τόσα καύσιμα δεν θα μπορούσε να την αντέξει ο ατσάλινος σκελετός των ουρανοξυστών. Το σχέδιο των τρομοκρατών ήταν πολύ καλά μελετημένο.
Οι συνέπειες της τραγωδίας, αναδρομικά αν τις εξετάσει κανείς, ήταν κι αυτές καταστροφικές: Τριακόσιες πενήντα χιλιάδες άνθρωποι στην Πολιτεία της Νέας Υόρκης έχασαν τη δουλειά τους, η ύφεση χτύπησε την παγκόσμια οικονομία, κι όχι μόνο τις ΗΠΑ όπου το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 1%, και 10.000 άνθρωποι στη Νέα Υόρκη εμφάνισαν καρκίνο εξαιτίας του καπνού και της σκόνης που εισέπνευσαν κι άλλοι τόσοι (οι συγγενείς των θυμάτων) εξακολουθούν να ζουν μέσα στη δυστυχία – ενώ δεν είναι λίγοι όσοι κατέληξαν στα ψυχιατρεία.
Τρομοκρατία και παγκόσμια επιτήρηση
Η απάντηση της πληγωμένης αυτοκρατορίας θα ήταν, όπως αναμενόταν, τρομερή. Λέγεται σήμερα από πολλούς ότι ο πλανήτης μας τελεί υπό επιτήρηση και ότι η αλόγιστη ανάπτυξη της τεχνολογίας θέτει σε σοβαρό κίνδυνο την ιδιωτική ζωή, αλλά η ανάπτυξη αυτή δεν είναι διόλου ανεξάρτητη από τον λεγόμενο πόλεμο εναντίον της τρομοκρατίας. Και για να είναι αποτελεσματική η επιτήρηση αυτή, ένας μόνο τρόπος υπάρχει: η πλήρης ψηφιακή καταγραφή και οργάνωση των πληροφοριών και του συνόλου της ανθρώπινης γνώσης.
Στις 4 Σεπτεμβρίου 2001 εγκρίθηκε η πατέντα του αλγορίθμου PageRank της Google. Ως τότε η πλατφόρμα της εταιρείας δεχόταν 30 εκατομμύρια επισκέψεις ημερησίως. Το 2019 ο αριθμός τους είχε φτάσει τα 5,6 δισεκατομμύρια και η λέξη «Google» πέρασε στα λεξικά όλων των χωρών ως ρήμα. Το ποιες άλλες πατέντες έχουν δημιουργηθεί και πόσες αποτελούν επτασφράγιστα μυστικά είναι μια άλλη ιστορία. Αλλά ως τον Σεπτέμβριο του 2001, όταν ταξίδευες, δεν σου φωτογράφιζαν την κόρη του ματιού, ούτε και σου έπαιρναν το δακτυλικό αποτύπωμα του δείκτη σου. Αυτό συμβαίνει πλέον σε πολλές χώρες. Για να ταξιδέψεις στην Ινδία, μάλιστα, σου παίρνουν το αποτύπωμα και των πέντε δακτύλων της δεξιάς σου παλάμης.
Η άνοδος της Ακροδεξιάς δεν οφείλεται μόνο στο μεταναστευτικό κύμα που σαρώνει τις κοινωνίες του Πρώτου Κόσμου. Δεν είναι μόνο η ανησυχία ότι οι μετανάστες παίρνουν τις δουλειές από τους γηγενείς, αλλά και ο φόβος ότι ανάμεσα στους «εισβολείς» υπάρχουν και τρομοκράτες. Ως την 11η Σεπτεμβρίου η λέξη «ισλαμοφοβία» ήταν πολύ σπάνια. Τώρα την έχουν ψωμοτύρι όχι μόνον οι διανοούμενοι αλλά και ο γενικός πληθυσμός.
«Το μέλλον είναι ήδη εδώ» είπε πριν από χρόνια ο εκπρόσωπος του κυβερνοπάνκ Γουίλιαμ Γκίμπσον. Οταν στις αρχές της δεκαετίας του ’80 εισήγαγε τον όρο «κυβερνοχώρος», δεν υπήρχαν προσωπικοί υπολογιστές και Διαδίκτυο, ούτε καν μηχανήματα fax. Η ζωή μας έκτοτε έχει γίνει ευκολότερη, αλλά το αν έγινε και καλύτερη είναι μια άλλη ιστορία.
Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου στο Μανχάταν
Το 1832 έλληνες μετανάστες έχτισαν μια μικρή εκκλησία στο Μανχάταν απέναντι ακριβώς από το σημείο όπου υψώθηκαν στη δεκαετία του 1970 οι Δίδυμοι Πύργοι. Εκεί συμμετείχα το 1984 στην πιο κατανυκτική περιφορά του Επιταφίου που θυμάμαι.
Στην επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου η εκκλησία καταστράφηκε και στη θέση της χτίστηκε μια άλλη, τρεις φορές μεγαλύτερη, σχεδιασμένη από τον Σαντιάγο Καλατράβα. Το εξωτερικό του ναού θα έχει αποπερατωθεί στα τέλη του Νοεμβρίου. Μία μέρα πριν από τη δημοσίευση του παρόντος θα έχει τελεστεί εκεί ξανά η θεία λειτουργία χοροστατούντος του Αρχιεπισκόπου Βορείου και Νοτίου Αμερικής. Από τις φωτογραφίες που είδα ο ναός δείχνει εντυπωσιακά ωραίος. Θα τον προτιμούσα όπως ήταν παλιά, όμως αυτό μπορεί να είναι ρομαντική εμμονή. Οι καιροί αλλάζουν.
