Ο Σεπτέμβριος, όπως όλα δείχνουν, θα είναι καθοριστικός για το Εθνικό Θέατρο, μια που στο τέλος Σεπτεμβρίου αναμένεται να γίνει γνωστό το όνομα του νέου καλλιτεχνικού διευθυντή. Δύο χρόνια μετά τις πρώτες σχετικές δηλώσεις που είχε κάνει η Λίνα Μενδώνη ως υπουργός Πολιτισμού, όταν ανακοίνωνε το όνομα του Δημήτρη Λιγνάδη, και επτά σχεδόν μήνες μετά την παραίτηση του τελευταίου.
Αλλωστε αυτό το πρώτο μισό του τρέχοντος έτους που υπήρξε καθοριστικό για τον χώρο του θεάτρου, δύσκολα να αφήσει ανεπηρέαστες τις εξελίξεις στο θέμα της διαδοχής. Προς το παρόν είναι η Ερι Κύργια που έχει αναλάβει την καλλιτεχνική διεύθυνση του Εθνικού, χωρίς ωστόσο να διεκδικεί την παραμονή της εκεί.
Η πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την πλήρωση της θέσης δημοσιεύτηκε στις 16 Ιουνίου και η λήξη υποβολής των αιτήσεων ορίστηκε στις 16 Ιουλίου 2021. Συγχρόνως και σύμφωνα με το νέο γνωμοδοτικό πλαίσιο, το υπουργείο Πολιτισμού όρισε πενταμελή ειδική επιτροπή με αντικείμενο την αξιολόγηση και τη γνωμοδότηση. Μέλη της είναι ο Νίκος Αλιβιζάτος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών (πρόεδρος), η Μαριάννα Κάλμπαρη, σκηνοθέτρια, ηθοποιός, καλλιτεχνική διευθύντρια Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν, η Ξένια Καλογεροπούλου, ηθοποιός, συγγραφέας παιδικών θεατρικών έργων, η Εύα Μανιδάκη, αρχιτέκτων-μηχανικός, σκηνογράφος και η Ρένη Πιττακή, ηθοποιός. Δουλειά τους είναι να καταρτίσουν έναν αρχικό κατάλογο με τους φακέλους των υποψηφίων και στη συνέχεια να εξετάσουν το παραδεκτό των αιτήσεων, ώστε να προχωρήσουν στις συνεντεύξεις με έκαστο εξ αυτών. Επόμενο στάδιο είναι η συνεδρίαση της επιτροπής με στόχο να κατατάξει τις υποψηφιότητες, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τη συνολική εικόνα. Από το πρακτικό αυτής της συνεδρίασης που θα διαβιβαστεί στην υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και θα δημοσιευτεί στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως, θα προκύψει και ο νέος επικεφαλής του Εθνικού Θεάτρου, ο πρώτος στη λίστα κατάταξης. Σε περίπτωση όμως απόκλισης από την πλευρά της υπουργού Πολιτισμού, ειδική αιτιολογία θα πρέπει να συνοδεύσει αυτήν της την απόφαση.
Με 26 ονόματα η λίστα
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, λοιπόν, η λίστα των υποψηφίων έφτασε τα 26 ονόματα. Περιλαμβάνονται σκηνοθέτες και ηθοποιοί, με μικρότερη ή μεγαλύτερη πορεία στον χώρο, άνθρωποι που έχουν περάσει και διοικήσει δημόσια καλλιτεχνικά πόστα – ΔΗΠΕΘΕ, Δημοτικό Θέατρο Πειραιά – ή έχουν στήσει σχήματα στο λεγόμενο ελεύθερο θέατρο. Ακόμη, καθηγητές ή διευθυντές δραματικών σχολών. Ανάμεσά τους ο Θοδωρής Αμπαζής, ο Βίκτωρ Αρδίττης, ο Νίκος Διαμαντής, η Βαρβάρα Δούκα, ο Αλμπέρτο Εσκενάζη, ο Γιάννης Καλαντζόπουλος, ο Γιάννης Μαργαρίτης, ο Γιάννης Μόσχος, η Ελλη Παπακωνσταντίνου, αλλά και μια πρόταση κοινής υποψηφιότητας για συλλογική διοίκηση από τους Ακύλλα Καραζήση – Νίκο Χατζόπουλο – Αργυρώ Χιώτη.
Είναι γεγονός ότι τα «αναγκαία προσόντα του υποψηφίου», σύμφωνα με την προκήρυξη, άφησαν εξαιρετικά ανοιχτό το πεδίο για εκδήλωση ενδιαφέροντος. Συγκεκριμένα: «Για τη θέση του Καλλιτεχνικού Διευθυντή επιλέγεται πρόσωπο αναγνωρισµένου κύρους, το οποίο: 1) έχει διακεκριµένη παρουσία στον χώρο του θεάτρου. Ή 2) έχει διακεκριµένη επαγγελµατική ενασχόληση στον χώρο του θεάτρου µε µια από τις ιδιότητες του ηθοποιού, σκηνοθέτη, θεατρικού συγγραφέα, µεταφραστή έργων, θεατρολόγου, κριτικού θεάτρου, σκηνογράφου. ΄Η 3) διαθέτει τουλάχιστον πενταετή επαγγελµατική εµπειρία στην οργάνωση και διεύθυνση θεατρικών παραγωγών. ΄Η 4) διαθέτει εµπειρία στην οργάνωση και λειτουργία δραµατικής σχολής ή στη διδασκαλία της υποκριτικής τέχνης. Πέραν από αυτά ο υποψήφιος θα πρέπει να οµιλεί την ελληνική γλώσσα. Ενώ τίτλοι σπουδών, μεταπτυχιακοί τίτλοι και ξένες γλώσσες λαμβάνονται υπ’ όψιν χωρίς να αποτελούν προαπαιτούμενα».
Τώρα, η πενταμελής επιτροπή μελετά με μεγάλη προσοχή τους φακέλους, που πέραν των βιογραφικών στοιχείων, περιλαμβάνουν το συνολικό πλάνο, τους στόχους, το όραμα κάθε υποψηφίου. Καθοριστικής σημασίας θα αποδειχθούν οι συνεντεύξεις, που αναμένεται να πραγματοποιηθούν μέσα στον προσεχή μήνα. Θα ακολουθήσουν οι συνεδριάσεις της Επιτροπής Αξιολόγησης, έτσι ώστε στο τέλος Σεπτεμβρίου το όνομα του νέου καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου να ανακοινωθεί από την υπουργό Πολιτισμού.
Είναι αλήθεια πως οι τέσσερις γυναίκες που αποτελούν τα μέλη της Επιτροπής, με την εμπειρία και τις γνώσεις τους γύρω από το θέατρο, θα παίξουν πρωταρχικό ρόλο στην όλη διαδικασία. Ενώ ο πρόεδρος, από την δική του οπτική, θα διασφαλίσει, με το κύρος του, την εγκυρότητα της διαδικασίας και των επιλογών της Επιτροπής.
Συμπέρασμα; Οπως κάθε καινούργια διαδικασία, έτσι και αυτή θα δείξει τη δυναμική αλλά και τις αντοχές της. Ηδη από τη λίστα των υποψηφίων γίνεται σαφές ότι δεν μετέχουν κάποιες ισχυρές προσωπικότητες από τον θεατρικό χώρο. Μια «short list», εύκολα θα μπορούσε να διαμορφωθεί καθώς οι σοβαρές υποψηφιότητες ξεχωρίζουν. Ανάμεσα σε αυτές θα κριθεί και εκείνος (ή εκείνοι) που θα επικρατήσουν. Το ερώτημα που παραμένει είναι αν το «φοβικό» κλίμα που έχει διαμορφωθεί υπόγεια στο θέατρο, μετά τις τελευταίες εξελίξεις, θα επηρεάσει το αποτέλεσμα. Κι ακόμα: Αν ο πολιτικός/κομματικός παράγοντας, για τον οποίο τόσα έχουν ειπωθεί – όχι αδίκως -, δύναται πράγματι να εξαιρεθεί ως κριτήριο από μια δημόσια θέση.
Νέες «Ιστορίες καθ’ οδόν» με επετειακή παράσταση για το 1821
Οι «Ιστορίες καθ’ οδόν» επιστρέφουν με τον σκηνοθέτη Τάσο Πυργιέρη ξανά στο τιμόνι. Μαζί με την ομάδα στήνεται μια επετειακή παράσταση για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση.
Να θυμίσουμε ότι πρόκειται για πρωτοβουλία του Εθνικού Θεάτρου που έχει την αφετηρία της στο Θέατρο Express – μια ιδέα του Στάθη Λιβαθινού, σε συνεργασία με τον ΟΑΣΑ.
«Οταν το ανέλαβα», λέει ο σκηνοθέτης αναφερόμενος στο 2019, «δεν ήθελα να κάνω ένα κλασικό έργο μέσα στη μικρή διαμορφωμένη σκηνή ενός λεωφορείου, γιατί θεωρούσα ότι δεν γινόταν. Προτίμησα μια παράσταση-ντοκουμέντο. Μαζί με την Ειρήνη Μουντράκη και τον Γιάννη Παναγόπουλο φτιάξαμε ένα έργο για τις πρώτες προσπάθειες της σύστασης του ελληνικού κράτους, υπό το πρίσμα των ηθοποιών. Δώσαμε 125 παραστάσεις σε 16 δήμους – είχα εκπλαγεί με την αντίδραση του κόσμου».
Τώρα που επέστρεψε, η νέα παραγωγή θα στεγασθεί στο «Σχολείον» της Ειρήνης Παπά – μετά θα περιοδεύσει: «Με θεματολογία από το ΄21, τα κείμενα που συνθέτουν την παράσταση – βασισμένα σε υλικό που μας έφερε η Ειρήνη Μουντράκη – πήραν μορφή μέσα από αυτοσχεδιασμούς. Την τελική σύνθεση έκαναν η Ειρήνη με τον Γιάννη Παναγόπουλο. Επιθυμία μου είναι να φωτίσουμε με εύθυμη διάθεση γνωστές και άγνωστες στιγμές της ελληνικής Ιστορίας» καταλήγει.
