«Εκτός από το Αιγαίο, μας ενώνουν πάρα πολλά». Αυτή η φράση του Μίκη Θεοδωράκη συμπυκνώνει τις απόψεις του γύρω από τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Ο σπουδαιότερος Έλληνας μουσικοσυνθέτης είχε αφιερώσει μεγάλο μέρος μεγάλο μέρος της ζωής του προς την κατεύθυνση της αναθεώρησης των τεταμένων σχέσεων της Ελλάδας με τα γειτονικά κράτη και ιδιαίτερα με την Τουρκία.
Αυτός είναι και ο λόγος που τον Σεπτέμβρη του 1986 ο Μίκης Θεοδωράκης αναλαμβάνει την πρωτοβουλία για την δημιουργία της Επιτροπής Ελληνοτουρκικής Φιλίας.
Συνεργάζεται με διακεκριμένους πνευματικούς ανθρώπους όπως ο Αζίζ Νεσίν, ο Γιασέρ Κεμάλ και ο Ζουλφού Λιβανελί, για να φέρει κοντά τους διανοούμενους, καλλιτέχνες και πολιτικούς από τις δύο πλευρές του Αιγαίου. Στην ελληνική Επιτροπή καλεί να συμμετέχουν εκπρόσωποι όλων των κομμάτων της χώρας.
Ο Θεοδωράκης δίνει πολλές συναυλίες στην Τουρκία, που τις παρακολουθούν κυρίως νέοι με συνθήματα υπέρ της φιλίας μεταξύ των δύο λαών.
Αργότερα παίζει και πάλι το ρόλο του άτυπου πρεσβευτή ειρήνης, μεταφέροντας μηνύματα των Ελλήνων πρωθυπουργών, του Ανδρέα Παπανδρέου και του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη προς την τουρκική κυβέρνηση.
Ο Μίκης Θεοδωράκης με τον Τούρκο συγγραφέα Γιασέρ Κεμάλ / Πηγή εικόνας: mikisguide.gr
Πώς φτάσαμε στην ίδρυση της Επιτροπής Ελληνοτουρκικής Φιλίας
«Τελείως συμπτωματικά βρέθηκα στη Τουρκία διότι ο Λιβανελί είχε ακούσει σ’ ένα στούντιο τον κύκλο τραγουδούν ‘Μήπως ζούμε σε άλλη χώρα’. Αξιοποίησε τα τραγούδια, τα μετέφρασε στα τουρκικά, τα τραγούδησε και σε μερικούς μήνες (δηλαδή από την Άνοιξη μέχρι τον Οκτώβρη του ’86) ο δίσκος είχε πουλήσει 200.000 αντίτυπα» είχε πει αναφορικά με τη συνεργασία του με τον Λιβανελί.
«Αυτό το γεγονός τους έκανε να με καλέσουν στην Πόλη όπου η Εταιρεία δίσκων οργάνωσε πρες-κόνφερανς για την επίδοση του χρυσού δίσκου σε μένα και στον Λιβανελί. Έτσι ήρθαμε σε επαφή με μερικούς επιφανείς Τούρκους όπως ήταν ο Αζίζ Νεσίν, ο Γιασέρ Κεμάλ και άλλοι. Με την ευκαιρία αυτή έθεσα επί τάπητος το Θέμα της ελληνοτουρκικής φιλίας. Αποφασίσαμε να εξαγγείλουμε τη σύσταση της Επιτροπής Ελληνοτουρκικής Φιλίας διοργανώνοντας συνέντευξη Τύπου. Η αίθουσα ήταν κατάμεστη όχι μόνο από Τούρκους δημοσιογράφους, απ ‘ όλα τα μέρη της Τουρκίας, αλλά και από πολλά ξένα πρακτορεία».
«Ακολούθησε η πρώτη συναυλία μου στην Πόλη που μόνο με τις συναυλίες που έκανα στο Καραϊσκάκη μπορούσε να συγκριθεί. Για τους Τούρκους δημοκράτες ήταν η πρώτη ευκαιρία να δείξουν την αντίθεσή τους στο στρατιωτικό καθεστώς και την αγάπη τους προς τη δημοκρατία και την ελευθερία».
«Το πρόσωπο της Τουρκίας το καθορίζουν άνθρωποι σαν τον Λιβανελί»
Μάλιστα, ο Μίκης Θεοδωράκης προλόγισε το βιβλίο του Ζουλφού Λιβανελί με τίτλο «Ο Μεγάλος Ευνούχος της Κωνσταντινούπολης». Στα πλαίσια συνέντευξης το 2000 στον Ριζοσπάστη είχε πει πως «δεν είμαστε ούτε πολιτικοί, ούτε πρωθυπουργοί, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι είμαστε λιγότερο υπεύθυνοι».
Παράλληλα είχε σημειώσει πως «ένας αληθινός πατριώτης σέβεται τον πατριωτισμό, τη χώρα του άλλου. Γιατί όταν μιλάμε για την Τουρκία να εννοούμε ένα στρατιωτικό κατεστημένο; Το πρόσωπο της Τουρκίας δεν το καθορίζουν αυτοί, αλλά άνθρωποι σαν τον Λιβανελί, ο λαός, παρ’ όλο που δεν είναι στην εξουσία. Άσχετα αν ορισμένοι δείχνουν το πιο επιθετικό πρόσωπο της Τουρκίας, γιατί αυτό τους βολεύει. Όπως το «Δίκτυο 21″, οι υπερεθνικιστές που παραμορφώνουν τα πράγματα. Παίζουν ένα παιχνίδι οι αντιδραστικοί κύκλοι Τουρκίας και Ελλάδας. Εμείς αποδείξαμε πως δυο άνθρωποι από τις δυο πλευρές του Αιγαίου μπορούμε να συνεργαστούμε αρμονικά. Αποδείξαμε με τη στάση και το έργο μας ότι η ελληνοτουρκική φιλία δεν είναι ουτοπία».
Λιβανελί για Θεοδωράκη: «Ο πόνος είναι τόσο βαθύς»
Μάλιστα, σήμερα ο Ζουλφού Λιβανελί αποχαιρέτησε τον σπουδαίο Μίκη Θεοδωράκη μέσα από τον λογαριασμό του στο Twitter μόλις ανακοινώθηκε ο θάνατός του.
«Τι συνέβη από το 1983 όταν σε μία συναυλία στην Αθήνα εισέβαλε με το επιβλητικό σώμα του στο καμαρίνι μου; Την πρώτη φορά που ήρθε στην Κωνσταντινούπολη για την τελετή Golden Record για το άλμπουμ Güneş Topla Benim İçin» (Μάζεψε τον ήλιο για μένα), ήταν στο εστιατόριο Urcan στο Σάριγερ εκείνο το βράδυ. Καθώς πίναμε ρακί, αποφασίσαμε να ιδρύσουμε την Ενωση Ελληνοτουρκικής Φιλίας…εκατοντάδες συναυλίες, η αξέχαστη νύκτα που είχαμε στην Εφεσσο με τον Χατζηδάκη, τον Θεοδωράκη και τριάντα χιλιάδες θεατές, ταξίδια, διακοπές, αρρώστιες…Ολα αυτά περνούν από το μυαλό μου»…
Με σειρά αναρτήσεων στο Twitter, ο Ομέρ Ζουλφού Λιβανελί γράφει για την διαδρομή του Μίκη Θεοδωράκη από την αντίσταση στη γερμανική κατοχή, τον εμφύλιο, την δικτατορία.
«…αυτός που πολέμησε κατά των Βρετανών, μαζί με τους αδελφούς του στον Εμφύλιο, έπειτα κατά της χούντας των συνταγματαρχών στα 40 του και στην συνέχεια αυτός που δεν δίστασε να ορθώσει το ανάστημά του οπουδήποτε θεωρούσε ότι υπήρχε καταπίεση ή παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με λίγα λόγια, απέναντι σε κάθε είδος καταπίεσης και πολέμων σε όλη του τη ζωή»…
«…Εχασα έναν από τους καλύτερους φίλους μου στην ζωή και την τέχνη. Ο Μίκης Θεοδωράκης που αντιπροσωπεύει την καθαρότητα του ανθρώπινου πνεύματος, περασμένη μέσα από πόνο, πολέμους, εξορία, αγάπη και προδοσία. Ο πόνος είναι τόσο βαθύς! ».
