«Δυόμισι χιλιάδες χρόνια μετά την εγκατάσταση των πρώτων αποίκων στην Προποντίδα και στον Εύξεινο Πόντο, οι παραδοσιακές εστίες στα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και οι ελληνικές κοινότητες της διασποράς πέρα από τα οθωμανικά σύνορα διένυαν μία από τις πιο εντυπωσιακές φάσεις της ιστορίας του βορειοανατολικού Ελληνισμού» γράφει η Μαριάννα Κορομηλά στο βιβλίο της με τίτλο «Οι Ελληνες στη Μαύρη Θάλασσα» (εκδ. Πολιτιστική Εταιρεία «Πανόραμα») και συμπληρώνει: «Η διείσδυση των ευρωπαίων εμπόρων στις μαυροθαλασσίτικες αγορές και ο εξευρωπαϊσμός της ελληνικής αστικής τάξης είχαν ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη της αγροτικής και βιοτεχνικής παραγωγής, τη δημιουργία μεγάλων εμπορικών οίκων και αντιπροσωπειών, ναυτιλιακών γραφείων και τραπεζών. (…) Τον ίδιο εκείνο καιρό οι νεαροί υπάλληλοι που δούλευαν στα εξαγωγικά γραφεία, στις τράπεζες, στα λογιστήρια και στις αποθήκες (…) έφευγαν για να αναλάβουν τα καινούρια υποκαταστήματα και να συνδέσουν τη Γιοζγκάτη με το Μάντσεστερ και την Τεργέστη, την Τραπεζούντα με το Μπατούμι, τη Φιλιππούπολη με το Μπακού και την Καλκούτα…». Πέρασαν λοιπόν και οι Ελληνες από το Μπακού. Τα στατιστικά στοιχεία του 1897 επιβεβαιώνουν την εγκατάσταση 278 συμπατριωτών μας εκεί και 658 συμπατριωτών μας στην Γκαντζά (γνωστή και ως Ελισαβετπόλ), τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του πλούσιου σε κοιτάσματα πετρελαίου και σε φυσικό αέριο Αζερμπαϊτζάν. Το 1907 στο Μπακού ζούσαν περίπου 800 Ελληνες, οι περισσότεροι μετανάστες από τη Μικρά Ασία. Σήμερα δεν έχουν απομείνει πολλά που να θυμίζουν το πέρασμά τους από την πόλη, το πέρασμά τους από τη χώρα με την ταραχώδη ιστορία (με πιο πρόσφατο περιστατικό την ένοπλη σύγκρουση με την Αρμενία στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ) που εκτείνεται ανάμεσα στον Καύκασο και στην Κασπία Θάλασσα. Το Μπακού, η πρωτεύουσά του Αζερμπαϊτζάν και η πιο ανατολική πρωτεύουσα της Ευρώπης, εξελίσσεται σε μια υπερσύγχρονη μεγαλούπολη, με τη σκιά των ουρανοξυστών που χτίζονται σε διάφορες γειτονιές της να πέφτει βαριά πάνω στα παλιά σπίτια, πάνω στο ιστορικό παρελθόν της. Ομως, την ίδια στιγμή παραμένει μια πόλη με μεγάλο ενδιαφέρον για τον επισκέπτη που θα φτάσει ως εκεί και που θα θελήσει να γνωρίσει και να προσπαθήσει να καταλάβει αυτόν τον, τόσο διαφορετικό από τον δικό μας, κόσμο.
Η παντοδύναμη οικογένεια Αλίγεφ
Οταν μιλάμε για το Μπακού και το Αζερμπαϊτζάν δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε στην οικογένεια Αλίγεφ. Κυρίως στον πρόεδρο της χώρας: Ο Ιλχάμ Αλίγεφ, γόνος ισχυρής οικογένειας, έζησε άσωτα κατά τα χρόνια της νιότης του, για να σοβαρευτεί όμως στη συνέχεια και να πάρει το παιχνίδι (ένα παιχνίδι πολλών εκατομμυρίων εξαιτίας των πετρελαίων) στα χέρια του. Αρχικά διετέλεσε πρωθυπουργός της χώρας. Πρόεδρος εξελέγη το 2003 διαδεχόμενος τον πατέρα του, Χεϊντάρ Αλίγεφ. Την εν λόγω θέση διατηρεί ακόμα καθώς έχει κερδίσει όλες τις εκλογές που έγιναν στο μεταξύ – διαδικασίες τη διαφάνεια και την εγκυρότητα των οποίων έχουν πολλάκις αμφισβητήσει και καταγγείλει οι πολιτικοί του αντίπαλοι και οι διεθνείς παρατηρητές. Πολλά έχουν γραφτεί για την πλούσια και προκλητική ζωή του Αλίγεφ (μεταξύ άλλων ο πολιτικός έχει πέσει και θύμα της κινηματογραφικής σάτιρας του Μπόρατ) και της οικογένειάς του. Πρωταγωνίστρια, βεβαίως, του εγχώριου lifestyle είναι η σύζυγός του. Η εκθαμβωτική Μεχριμπάν Αλίγεβα δίνει άφθονο υλικό στον Τύπο με τις αισθητικές επεμβάσεις στις οποίες λέγεται πως υποβάλλει τον εαυτό της, με τις πανάκριβες στυλιστικές της επιλογές, με το φιλανθρωπικό και κοινωνικό έργο της, με τις επιχειρηματικές δραστηριότητές της και με τις πολιτικές βλέψεις της – έχει εκλεγεί βουλευτής και το 2017 έγινε η πρώτη αντιπρόεδρος της χώρας. Μεταξύ άλλων η Μεχριμπάν Αλίγεβα είχε δώσει μάχη για τη διεξαγωγή, το 2012, του μουσικού διαγωνισμού της Eurovision στο Μπακού, για να αποκομίσει μεγάλα οικονομικά οφέλη όχι μόνο για το Αζερμπαϊτζάν αλλά και για την οικογένειά της. Λέγεται επίσης ότι έπεισε τον σύζυγό της να αγοράσουν ένα υπερπολυτελές διαμέρισμα στο περίφιμο κτίριο One Hyde Park στο Knightsbridge του Λονδίνου.
Τα κυριότερα αξιοθέατα
Πάντως, το εντυπωσιακό κτίριο που χτίστηκε στα παράλια της Κασπίας Θάλασσας για να φιλοξενήσει τον διαγωνισμό της Eurovision αποτελεί σήμερα ένα από τα κυριότερα σύγχρονα αξιοθέατα της πόλης, της νέας πόλης που είναι σπαρμένη από φουτουριστικά οικοδομήματα. Ανάμεσά τους περιλαμβάνονται οι Flame Towers, τρεις ουρανοξύστες που έχουν σχήμα φλόγας, το Πολιτιστικό Κέντρο Χεϊντάρ Αλίγεφ (έργο της Ζάχα Χαντίντ), ο Πύργος της Τηλεόρασης, ο πύργος SΟCAR, οι πύργοι Port Baku, το Μουσείο Χαλιών και το εμπορικό κέντρο Park Bulvar. Το Μπακού όμως έχει και παλιά πόλη. Μια ιδιαίτερα ατμοσφαιρική παλιά πόλη, η οποία αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς προστατευόμενο από την UNESCO. Ο πύργος Qiz Qalasi είναι ένα οκταώροφο κτίριο του 12ου αιώνα, που αρχικά αποτελούσε τμήμα της οχύρωσής της. Σήμερα φιλοξενεί μουσείο Ιστορίας. Απέναντί του βρίσκεται το Lezgi Mescidi, το παλαιότερο τζαμί της πόλης, καθώς κτίστηκε το 1169. Το ανάκτορο των Shirvanshahs, ένα ακόμα από τα ιστορικά αξιοθέατα του Μπακού, είναι εξαιρετικά δημοφιλές στους τουρίστες που επισκέπτονται το Αζερμπαϊτζάν. Μια πολύ ενδιαφέρουσα βόλτα σε μερικά από τα πιο χαρακτηριστικά σημεία της πόλης είναι εκείνη ως το Baku Ateshgah, γνωστό ως και ο Ναός της Φωτιάς, που έχει κτιστεί μεταξύ 17ου και 18ου αιώνα. Το «βουνό της φωτιάς» Yanar Dag είναι μία τοποθεσία με φυσικές πηγές αερίου, από τις οποίες βγαίνουν εντυπωσιακές φλόγες που το ύψος τους μπορεί να ξεπεράσει τα τρία μέτρα. Εντυπωσιακά τα γεωφυσικά φαινόμενα στα πέριξ του Μπακού, ακόμα πιο εντυπωσιακή όμως είναι η πόλη, έτσι όπως στους δρόμους της συναντιούνται και συνυπάρχουν το παλιό και το καινούργιο. Εχει πολλές όψεις (όχι πάντα όμορφες και ευχάριστες) η πρωτεύουσα του Αζερμπαϊτζάν και αυτό την κάνει εξαιρετικά ενδιαφέρουσα στα μάτια του φιλοπερίεργου επισκέπτη. Κόσμος «εξωτικός» και αρκετά διαφορετικός από τον δικό μας, ο κόσμος του Αζερμπαϊτζάν, από το Μπακού ως τα πιο απομακρυσμένα και δυσπρόσιτα χωριουδάκια, μας επιφυλάσσει εκπλήξεις και κάνει το ταξίδι ως εκεί, για όσους τουλάχιστον θεωρούν αυτού του είδους τις αποδράσεις διαδικασίες γνώσης και αυτοβελτίωσης, πολύτιμη εμπειρία.
