Από τις αγαπημένες ασχολίες να βγάζουμε στη σέντρα τους επώνυμους όταν οι απόψεις τους φαλτσάρουν. Το μήνυμα του προτύπου έχει φτάσει στις μέρες μας εντελώς παραφρασμένο.

Το πρότυπο – σε οποιονδήποτε τομέα – είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για έναν και μόνο λόγο. Οχι για να ταυτιστείς μαζί του αλλά για να κινητοποιηθείς. Το πρότυπο εμπνέει και εμπνέει μόνο εκεί που είναι δυνατό, στα επιτεύγματα, στον κόπο, στο ταλέντο. Το να επηρεάζεσαι από το τι ψηφίζει ένας αγαπημένος σου καλλιτέχνης ή να ενστερνίζεσαι τις «επιστημονικές» θεωρίες ενός αθλητή που θαυμάζεις είναι παιδικές αρρώστιες.

Είναι το ίδιο που συμβαίνει με τον ηρωισμό. Ο ηρωισμός δεν μας προτρέπει να πάμε να σκοτωθούμε αλλά ακριβώς το αντίθετο, να αγαπήσουμε τη ζωή και να προσπαθήσουμε να φτιάξουμε τις συνθήκες για να μη χρειαστεί ποτέ να πεθάνουμε για κάτι. Να ακυρώνει την ανάγκη ύπαρξής του. Αγάπη προς τη ζωή είναι και όχι ροπή προς τον θάνατο.

Στους μεγάλους καλλιτέχνες που αγάπησα χρωστάω πέρα από το έργο τους και το πόσο με φρόντισαν στους σκοτεινούς σπασμούς μου, το ότι με ντόπαραν να προσπαθήσω να γράψω κι εγώ.

Οι μεγάλοι αθλητές με έσπρωξαν να γίνω κι εγώ καλύτερος σε όποιον τομέα με ενδιέφερε, να καταλάβω πως ο κόπος και οι θυσίες είναι ο δρόμος και όχι κάποιο κερδισμένο λαχείο, η τύχη.

Το να παίρνεις στα σοβαρά και να γίνεται δημόσιος διάλογος για τις απόψεις ενός αθλητή για το εμβόλιο είναι σαν να κατακρίνουμε έναν ενδοκρινολόγο για το ότι έγραψε ένα αδιάφορο θεατρικό έργο.

Υπάρχουν βέβαια και οι εξαιρέσεις, οι οποίες όμως κερδίζονται σε άλλον στίβο, στον στίβο των απόψεων, της δομημένης σκέψης. Το κάθε επίτευγμα έχει τον δικό του χώρο. Ενας καλλιτέχνης ή ένας αθλητής μπορεί να είναι ταυτόχρονα και ένα ιδιαίτερα φωτεινό μυαλό και ένας υπέροχος άνθρωπος, αλλά αυτό δεν είναι κάτι που πρέπει να θεωρείται κερδισμένο μόνο και μόνο από τις νίκες του στον τομέα του. Πρέπει να τα κερδίσει στα ανάλογα γήπεδα που δεν έχουν να κάνουν με τη δεξιότητα και το ταλέντο του εκεί που διαπρέπει.

Το να απαιτείς την προσοχή και τον σεβασμό – και ενίοτε την υποταγή – των άλλων σε όλους τους τομείς επειδή ξεχωρίζεις σε έναν, είναι εκείνο που οδήγησε (και δεν θεωρώ ακραία την αντιστοίχιση) και στις κακοποιητικές συμπεριφορές που αποκαλύφθηκαν πρόσφατα στον χώρο του θεάτρου.

Η αλήθεια είναι πως πάντα ζητούσαμε πολλά από τους άλλους, περισσότερα από όσα ζητάμε από τον εαυτό μας. Και αποκαθηλώνονται εύκολα στα μάτια μας γιατί αγνοούμε κάτι πολύ βασικό, ότι ο σπουδαίος δημιουργός την ώρα της κορυφαίας δημιουργίας του έχει πιάσει ένα εννέα ή ένα δέκα. Δεν μπορεί όμως να ζει μόνιμα στο εννέα και στο δέκα. Η ζωή όλων μας είναι γεμάτη από δυαράκια και τριαράκια. Ολων ανεξαιρέτως. Το θέμα είναι να μπορείς να διακρίνεις πότε είσαι στο τριαράκι σου και τότε να επιλέγεις τη σιωπή.