Ηταν μια ποπ σταρ με τζαζ ψυχή, ένα τεράστιο ταλέντο που δεν μπόρεσε τελικά να αποφύγει την ένταξη στο κλαμπ των «καταραμένων» προικισμένων μουσικών, με μέλη του τον Τζίμι Χέντριξ, την Τζάνις Τζόπλιν, τον Τζιμ Μόρισον, τον Κερτ Κομπέιν, που όλοι τους άφησαν τον μάταιο τούτο κόσμο στα 27 τους. «Η ζωή σού μαθαίνει πώς να ζεις εφόσον ζήσεις αρκετά για να μάθεις» είχε πει πολύ σοφά ένας συντετριμμένος από την είδηση του θανάτου της Εϊμι Γουάινχαουζ Tόνι Μπένετ, ο θρυλικός και τελευταίος κρούνερ και ίνδαλμα της μουσικού-φαινομένου των 00s, με τον οποίο πρόλαβε να συνεργαστεί προτού πεθάνει από τις επιπλοκές υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ.
Θα έχουμε πάντα τη μουσική της να μας συντροφεύει και να μας κάνει να αναρωτιόμαστε πόσα αριστουργηματικά άλμπουμ θα μπορούσε να μας είχε προσφέρει μετά τα «Frank» και «Back to Black», ενώ εκείνη ίσως και να νιώθει περηφάνια όπου κι αν βρίσκεται με όσα πρόλαβε να καταφέρει στη σύντομη ζωή της. Ισως γιατί, όσο ζούσε, μόνο για τη φήμη ή την υστεροφημία της δεν νοιαζόταν. «Δεν γράφω τραγούδια επειδή θέλω να ακουστεί η φωνή μου ή να γίνω διάσημη» δήλωνε το 2007, «γράφω τραγούδια για όλα όσα με δυσκολεύουν και πρέπει να τα ξεπεράσω αλλά και επειδή νιώθω ότι πρέπει να δημιουργήσω κάτι καλό από κάτι κακό». Πέρα όμως από τα υπέροχα τραγούδια της προκύπτουν και ορισμένες άλλες αφορμές για να τη θυμόμαστε.
Η μπλε Εϊμι
Για παράδειγμα, με αφορμή τη συμπλήρωση δέκα χρόνων από τον αδόκητο χαμό της στις 23 Ιουλίου του 2011, ο φίλος και συνεργάτης της, ο φωτογράφος και σκηνοθέτης βιντεοκλίπ Φιλ Γκρίφιν, παρουσιάζει πορτρέτα της στην έκθεση «Amy in the Light» στην γκαλερί Brownsword Hepworth, που εγκαινιάστηκε ανήμερα της επετείου του θανάτου της. Οι φωτογραφίες, ορισμένες από τις οποίες είναι ειδικά επεξεργασμένες, παρουσιάζονται για πρώτη φορά και είναι τραβηγμένες την εποχή που γεννιόταν το άλμπουμ «Back to Black» το 2006. O Γκρίφιν, ο οποίος έχει συνεργαστεί με καλλιτέχνες όπως ο Jay-Z και οι Black Grape, ήταν δημιουργικός σύμβουλος της Γουάινχαουζ εκείνη την περίοδο και οι φωτογραφίες της έκθεσης τραβήχτηκαν όταν συνεργάζονταν για τη δημιουργία μουσικών βίντεο όπως τα «Back to Black», «You Κnow I’m No Good», «Rehab». Ο Γκρίφιν είναι εκείνος που είχε φωτογραφίσει την Εïμι μέσα σε μια μπανιέρα, εικόνα που χρησιμοποιήθηκε ως εξώφυλλο στο βινύλιο της αμερικανικής έκδοσης του άλμπουμ και είχε τραβηχτεί στη διάρκεια των γυρισμάτων ενός βιντεοκλίπ.
«Οταν πρωτοσκέφτηκα να επανεξετάσω τη δουλειά μου με την Εϊμι για να σηματοδοτήσει αυτά τα δέκα ζωής δίχως εκείνη, αισθάνθηκα δέος. Η σχέση μου μαζί της ήταν τρυφερή, όχι «ροκ», ούτε δραματική ή χαοτική. Ηταν μια απλή σχέση, πάντα ένιωθα προστατευτικός απέναντί της, πάντα αισθανόμουν ότι βρίσκομαι κοντά της, ακόμα και όταν βρισκόμουν μακριά» έλεγε ο φωτογράφος όταν ανακοινώθηκε η διοργάνωση της έκθεσης. Οι φωτογραφίες είναι πολύ στυλιζαρισμένες αλλά και πολύ προσωπικές και εστιάζουν σε ορισμένα από τα πολύ γνωστά χαρακτηριστικά της, όπως το χτένισμα-κυψέλη, τα τεράστια σκουλαρίκια και το δυναμικό προφίλ της, στοιχεία που θα φέρουν για πάντα τη σφραγίδα του copyright «Amy».
Ωστόσο, ορισμένες από τις φωτογραφίες είναι βουτηγμένες σε ένα απόκοσμο μπλε ή κόκκινο, μια εικαστική παρέμβαση του καλλιτέχνη που θέλει να τους προσδώσει και άλλα επίπεδα ερμηνείας, πέρα από τη λατρευτική πλέον διάσταση στις εικόνες της Γουάινχαουζ. «Αυτά τα νέα έργα, καθένα ελαφρώς διαφορετικό από το επόμενο, μου επιτρέπουν να βλέπω την Εϊμι σαν να είναι παρούσα και απούσα την ίδια στιγμή. Μου θυμίζουν ότι μολονότι τη χάσαμε πολύ νωρίς, την έχουμε κοντά μας με πολλούς άλλους τρόπους. Αυτός ο νέος τρόπος να φανταστώ την εικόνα της μου έχει επιτρέψει να ανασύρω ορισμένες αναμνήσεις, να ξαναδώ και να ξαναθαυμάσω όλα τα χρώματα που ήταν η Εϊμι σε όλους μας» δήλωνε ο Γκρίφιν στον γαλλικό Τύπο. Γιατί όμως μπλε και κόκκινο; «Σκέφτηκα τον συμβολισμό της μπλε ώρας… Η ώρα μεταξύ ημέρας και νύχτας, όταν η φωτεινότητα του ουρανού προσελκύει καλλιτέχνες και φωτογράφους από το στούντιό τους να δουν τις τελευταίες λάμψεις φωτός. Είναι σχεδόν ένας αποχαιρετισμός στον φόβο και στη θλίψη, μια αναγνώριση και αποδοχή ότι η στιγμή μεταξύ ζωής και θανάτου είναι πραγματική για όλους μας. Σε άλλα έργα επέλεξα να χρησιμοποιήσω το κόκκινο, ένα έντονο χρώμα γιατί είναι φορτισμένο με συναισθήματα που κυμαίνονται από την παθιασμένη και έντονη αγάπη μέχρι τον θυμό και τη βία – με αυτόν τον τρόπο το χρώμα θεωρείται ότι αντιπροσωπεύει τόσο τον έρωτα όσο και τον διάβολο». Oσο για τον τίτλο, «Amy in the Light», πρόκειται για ένα λογοπαίγνιο που σχετίζεται με κάποια άλλη δουλειά του Γκρίφιν, καθώς το 2017 είχε παρουσιάσει μια σειρά φωτογραφιών με τον τίτλο «Knight of Light», με χορευτές ντυμένους ως ιππότες οι οποίοι ενσάρκωναν το Ιππικό μιας άλλης εποχής. «Η Εϊμι ήταν μια ρομαντική παλιομοδίτισσα, χρειαζόταν αυτούς τους ιππότες στη ζωή της αλλά δεν τους συνάντησε ποτέ. Είναι παρόντες σε αυτή την έκθεση για να την προστατέψουν στη μετά θάνατον ζωή» σύμφωνα με τον Γκρίφιν.
Ενα κομμάτι από την Εϊμι
Πάντως, η επέτειος του θανάτου της Γουάινχαουζ επιλέχθηκε και για την προβολή του ντοκιμαντέρ «Reclaiming Amy» στο BBC Two, στο οποίο οι φίλοι και η οικογένειά της μοιράζονται τη δική τους οπτική για την περίπλοκη και βασανισμένη ιστορία της. Την αφηγείται η μητέρα της, Τζάνις Γουάινχαουζ-Κόλινς, η οποία σε αντίθεση με τον πατέρα της, μιλάει σπάνια για την κόρη της, αν εξαιρέσει βέβαια κανείς ότι κυκλοφόρησε το βιβλίο «Loving Amy: A Mother’s Story» το 2014. Σύμφωνα με το BBC, η διαγνωσμένη από το 2003 με σκλήρυνση κατά πλάκας Τζάνις, θέλησε να κάνει αυτό το ντοκιμαντέρ προτού η αρρώστια της στερήσει τις αναμνήσεις από την κόρη της. Οπως λέει σε κάποιο σημείο της ταινίας: «Κοιτάζω πίσω και τώρα μόνο συνειδητοποιώ πόσα λίγα καταλάβαμε. Ηταν επιρρεπής στον εθισμό και δεν μπορούσε να σταματήσει τον εαυτό της. Είναι ένα πολύ σκληρό θηρίο. Νιώθω ότι ο κόσμος δεν γνωρίζει την αληθινή Εϊμι, αυτή που μεγάλωσα εγώ, και ανυπομονώ να προσφέρω την ευκαιρία να καταλάβει τις ρίζες της και να τη γνωρίσει καλύτερα». Εννοείται ότι αυτό το ντοκιμαντέρ αποτελεί μια απάντηση σε εκείνο του Ασίφ Καπάντια, το «Amy», το οποίο όταν είχε κυκλοφορήσει το 2015 είχε προκαλέσει την οργή της οικογένειας. Μάλιστα, στο νέο ντοκιμαντέρ ο πατέρας της, Μιτς, ισχυρίζεται ότι είχε πάθει νευρικό κλονισμό μετά την κυκλοφορία του καθώς διαφαινόταν ως ο βασικός υπεύθυνος, ο οποίος αν μη τι άλλο δεν σεβάστηκε τη σωματική και ψυχική υγεία της κόρης του και την υποχρέωνε να ανεβαίνει στη σκηνή όταν οι δυνάμεις της δεν της το επέτρεπαν. Κανείς δεν μπορεί να κρίνει εξ αποστάσεως και να πει με σιγουριά τι έφταιξε και έγινε θρύψαλα τελικά ο εύθραυστος ψυχισμός της Εϊμι. Aρκούμαστε σε κάτι που είχε κάποτε πει: «Αν πέθαινα αύριο, θα ήμουν ένα χαρούμενο κορίτσι».
INFO
«Amy in the Light»: Γκαλερί Brownsword Hepworth, Λονδίνο, έως τις 14 Σεπτεμβρίου.
