Ελπίδες για μικρή αύξηση όλων των συντάξεων – από 2,5% έως 3% – φέρνει η ισχύουσα νομοθεσία από το 2023. Ωστόσο το δημογραφικό πρόβλημα, το οποίο πιέζει ασφυκτικά το ασφαλιστικό σύστημα, απειλεί να ακυρώσει τις όποιες αναπροσαρμογές.
Η αύξηση των ποσοστών αναπλήρωσης των κύριων ανταποδοτικών συντάξεων – για όσους έχουν πάνω από 30 έτη ασφάλισης – οδηγεί και σε λογιστικές αυξήσεις για κοντά 150.000 παλιούς συνταξιούχους, δηλαδή εκείνους που είχαν βγει στη σύνταξη προ της 13ης Μαΐου 2016.
Ετσι θα μειωθεί η αρνητική προσωπική διαφορά μεταξύ της επανυπολογισθείσας σύνταξης και της καταβαλλομένης. Αυτό σημαίνει πως από την 1η Ιανουαρίου του 2023, οπότε προβλέπεται το ξεπάγωμα των ονομαστικών αποδοχών των συνταξιούχων, η αρνητική προσωπική διαφορά θα αποσβεσθεί πιο γρήγορα, οδηγώντας επίσης πιο γρήγορα σε πραγματικές αυξήσεις στις κύριες συντάξεις και των παλιών συνταξιούχων.
Τι ορίζει ο νόμος για την αύξηση
Οπως ορίζεται με τα ισχύοντα (νόμος Βρούτση), από 1-1-2023 οι αυξήσεις στις συντάξεις θα είναι σε ποσοστό 50% κατά τη μεταβολή του ΑΕΠ και κατά 50% από τη μεταβολή του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (τιμάριθμος). Αυτό σημαίνει ότι αν το ΑΕΠ αυξηθεί 4% και ο ΔΤΚ αυξηθεί 2,5%, τότε η αύξηση στις συντάξεις θα είναι γύρω στο 3%-3,2%.
Ειδικότερα, προβλέπεται (Νόμος 4670/2020) ότι «το συνολικό ποσό της σύνταξης αυξάνεται από την 1-1-2023 κατ’ έτος, με κοινή απόφαση των υπουργών Οικονομικών και Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων με βάση συντελεστή που προκύπτει από το άθροισμα του ετήσιου ποσοστού μεταβολής του ΑΕΠ συν το ποσοστό μεταβολής του μέσου ετήσιου γενικού Δείκτη Τιμών Καταναλωτή του προηγούμενου έτους, διαιρούμενου διά του δύο (2) και δεν υπερβαίνει το ποσοστό μεταβολής του μέσου ετήσιου γενικού Δείκτη Τιμών Καταναλωτή».
Αυτό σημαίνει ότι από 1-1-2023 ξεπαγώνει η αναπροσαρμογή των συντάξεων η οποία είχε ανασταλεί με νόμο του 2017 που υπέγραψε κατόπιν πιέσεων της τρόικας η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, επεκτείνοντας το πάγωμα των συντάξεων για ένα ακόμη έτος, ήτοι και για το 2022, ενώ είχε αποδεχτεί αρχικά πάγωμα ως και το 2021.
Αν δεν υπήρχε η απόφαση αυτή, οι συντάξεις θα είχαν αυξήσεις από 1-1-2022. Με την παράταση οι αυξήσεις θα έρθουν το 2023, εκτός φυσικά εάν τα δημοσιονομικάδεδομένατο επιτρέψουν.
Η μεγάλη πληγή του δημογραφικού
Ωστόσο, η μεγάλη πληγή του Δημογραφικού απειλεί να ακυρώσει ακόμη και τις μικρές νομοθετημένες αυξήσεις συντάξεων από το 2023. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Παναγιώτης Τσακλόγλου – σε συνέντευξή του στα «ΝΕΑ» – έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για τις επιπτώσεις στο ασφαλιστικό σύστημα από το δημογραφικό πρόβλημα, παρατηρώντας ότι «αν διατηρήσουμε το σημερινό σύστημα συντάξεων κοινωνικής ασφάλισης (αποκλειστικά διανεμητικού χαρακτήρα), θα πρέπει ένας ολοένα και μικρότερος πληθυσμός εργαζομένων να πληρώνει για τις συντάξεις ολοένα και περισσότερων συνταξιούχων».
Είναι γεγονός ότι η δημογραφική γήρανση αποτελεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο για το ασφαλιστικό σύστημα των περισσότερων δυτικών οικονομιών – τουλάχιστον αυτών που βασίζονται κυρίως σε διανεμητικά συστήματα.
Ως προς τη χώρα μας, τα διαθέσιμα στοιχεία δεν αφήνουν περιθώρια εφησυχασμού. Σήμερα, η αναλογία εργαζομένων προς συνταξιούχους είναι 1,7 προς 1, ενώ πριν από μερικές δεκαετίες, όταν αναπτυσσόταν το ασφαλιστικό μας σύστημα, ήταν της τάξης του 4 ή 5 προς 1.
Η ηλικιακή μας πυραμίδα είναι αντεστραμμένη εις βάρος των νέων και οι δημογραφικές προβολές δείχνουν ότι επίκειται επιδείνωση της κατάστασης. Ζούμε περισσότερο και γεννάμε λιγότερο.
Σύμφωνα με ταστοιχεία της Eurostat, το 2030 αναμένεται να είμαστε η πιο γερασμένη ευρωπαϊκή χώρα, ξεπερνώντας την Ιταλία. Η δημογραφική γήρανση πιέζει τα διανεμητικά συστήματα, καθώς διαρκώς περισσότεροι συνταξιούχοι μοιράζονται τις εισφορές διαρκώς λιγότερων ασφαλισμένων, και τα οδηγεί, αναπόδραστα, σε χαμηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης.
