Ηλεκτρόδια εναντίον της νόσου του Crohn – Νέες ελπίδες από έλληνες επιστήμονες

O 40χρονος σήμερα κ. Νίκος Ελευθεράκης ζούσε επί σχεδόν δύο δεκαετίες μια ζωή γεμάτη πόνο. Στα 23 έτη του αντιμετώπισε για πρώτη φορά σοβαρό πρόβλημα στη μέση του – εξαιτίας οσφυοϊσχιαλγίας -, το οποίο παρουσίαζε συνεχή επιδείνωση με αποτέλεσμα το 2008 να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης. Παρότι η επέμβαση θεωρήθηκε επιτυχημένη, οι πόνοι ξανάρχισαν και ήταν μάλιστα εντονότεροι και αδιάλειπτοι. Πώς μπορεί να συνέβη αυτό; Ο ασθενής ανέπτυξε ένα σύνδρομο που εμφανίζεται κάποιες φορές σε περιπτώσεις σαν τη δική του – πρόκειται για το επονομαζόμενο «σύνδρομο της αποτυχημένης οσφυϊκής επέμβασης» (γνωστό στα αγγλικά ως «failed back surgery syndrome»). Ο μηχανισμός που προκαλεί το σύνδρομο αυτό δεν είναι σαφής ή διευκρινισμένος, ωστόσο δεν είναι «ένοχο» κάποιο συγκεκριμένο ιατρικό σφάλμα – αντιθέτως οι μετεγχειρητικές εξετάσεις είχαν δείξει, όπως συμβαίνει σε ορισμένα τέτοια περιστατικά, ότι η επέμβαση έγινε με σωστό τρόπο και δεν υπήρχαν εμφανείς επιπλοκές. Η πιθανότερη εξήγηση λοιπόν είναι ότι η χειρουργική επέμβαση – η οποία αποτελεί σε κάποιον βαθμό τραυματική πράξη – ενεργοποιεί σε ένα ποσοστό ασθενών μηχανισμούς μετεγχειρητικού νευροπαθητικού πόνου.

Δεύτερο χτύπημα η νόσος του Crohn

Σε αυτό (δυστυχώς) το ποσοστό ασθενών ανήκε και ο κ. Ελευθεράκης, του οποίου όμως η ταλαιπωρία δεν σταμάτησε εκεί. Το 2013 στην ήδη επώδυνη καθημερινότητά του ήλθε να προστεθεί και η νόσος του Crohn, μία χρόνια φλεγμονώδης διαταραχή που προσβάλλει οποιοδήποτε τμήμα του πεπτικού σωλήνα από το στόμα μέχρι τον πρωκτό – η συγκεκριμένη νόσος «πλήττει» κυρίως το έντερο, ενώ ο μηχανισμός που την προκαλεί είναι άγνωστος. Τα γαστρεντερικά συμπτώματα συνήθως περιλαμβάνουν κοιλιακά άλγη και διαρροϊκές κενώσεις, κάποιες φορές πολύ συχνές, ακόμη και δεκάδες ημερησίως (που μπορεί μάλιστα να είναι αιματηρές σε βαριές περιπτώσεις, όταν η φλεγμονή είναι σοβαρή), πυρετό, απώλεια βάρους, κοιλιακή διάταση, ακόμη και εντερική απόφραξη.  Η νόσος του Crohn μπορεί να προκαλέσει αναιμία, εξανθήματα, αρθρίτιδα, οφθαλμικά προβλήματα και χρόνια κόπωση.

Οι πόνοι του κ. Ελευθεράκη ήταν πλέον ατελείωτοι τόσο στο έντερο όσο και στη σπονδυλική στήλη, ενώ οι 15-20 διαρροϊκές κενώσεις που αντιμετώπιζε καθημερινά εξαιτίας της νόσου του Crohn τον ανάγκασαν ακόμη και στο να διακόψει την εργασία του και να εγκλωβιστεί στο σπίτι του. Οπως ο ίδιος λέει στο ΒΗΜΑ-Science, «η ζωή μου περιστρεφόταν γύρω από τις επισκέψεις σε γιατρούς. Ελαβα πολλά θεραπευτικά σχήματα, ακολούθησα κατάλληλη διατροφή για την Crohn, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Την ίδια στιγμή και σε ό,τι αφορούσε τη μέση μου, μόνιμος «σύντροφός» μου ήταν ο αφόρητος πόνος παρά τα αντιφλεγμονώδη φάρμακα που έπαιρνα «με τις χούφτες» και τις φυσικοθεραπείες».

200 περιστατικά ανά 100.000 πληθυσμού υπολογίζεται ότι είναι ο επιπολασμός (συχνότητα εμφάνισης στον γενικό πληθυσμό) της νόσου του Crohn στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη

 

Με έναν σμπάρο δυο τρυγόνια!

Πριν από περίπου δύο χρόνια μπήκε στην (άκρως επώδυνη ως τότε) ζωή του ασθενούς η επιστημονική ομάδα της Νευροχειρουργικής Κλινικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) στο Νοσοκομείο Ευαγγελισμός και ο διευθυντής της, καθηγητής Νευροχειρουργικής του ΕΚΠΑ κ. Δαμιανός Σακάς. Μετά από τις κατάλληλες εξετάσεις ο ασθενής κρίθηκε υποψήφιος για υποβολή σε ηλεκτρική διέγερση του νωτιαίου μυελού προκειμένου να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα στη σπονδυλική στήλη του. Αρχικώς, σύμφωνα με το πρωτόκολλο, υπεβλήθη σε δοκιμαστική διέγερση, η οποία οδήγησε σε σημαντική μείωση του πόνου του και τελικώς στα τέλη του περασμένου Οκτωβρίου του έγινε εμφύτευση ηλεκτροδίων προηγμένης τεχνολογίας διέγερσης του νωτιαίου μυελού στη θωρακο-οσφυϊκή περιοχή.

Και τότε συνέβη το… επιστημονικό θαύμα: η διέγερση οδήγησε με έναν… θεραπευτικό σμπάρο σε δυο «τρυγόνια». Κοινώς, ο ασθενής απαλλάχθηκε πλήρως τόσο από τους πόνους στη μέση όσο και από τα συμπτώματα της νόσου του Crohn. Ο ίδιος ο κ. Ελευθεράκης μάς περιγράφει ότι «για πρώτη φορά στη ζωή μου μετά από δεκαετίες, τους τελευταίους εννέα μήνες δεν νιώθω πόνο ούτε στη μέση ούτε στο έντερο. Οι ατελείωτες διαρροϊκές κενώσεις σταμάτησαν, δεν έχω εξάντληση, δεν έχω κόπωση, δεν κινδυνεύω συνεχώς από αφυδάτωση. Μπορώ πλέον να κάνω τα πιο απλά για τους άλλους ανθρώπους πράγματα, που για εμένα όμως αποτελούσαν πηγές άγχους, όπως το να πάω μια βόλτα, χωρίς να φοβάμαι ότι θα χρειαστεί να φύγω σαν κυνηγημένος για να επισκεφθώ την τουαλέτα. Είμαι πλέον πιο κοινωνικός, εργάζομαι και πάλι, δεν νιώθω ανήμπορος, είμαι αυτόνομος. Χάρη στους γιατρούς του Ευαγγελισμού παίρνω σιγά-σιγά τη ζωή μου πίσω, νιώθω ότι αρχίζω να την κρατώ και πάλι στα χέρια μου. Αισθάνομαι ότι ξαναγεννήθηκα και τους ευχαριστώ για αυτό από τα βάθη της καρδιάς μου». Οπως μας πληροφορεί ο κ. Ελευθεράκης, συνεχίζει ακόμη και σήμερα να λαμβάνει κατάλληλη θεραπεία για τη νόσο του Crohn, σύμφωνα με τις υποδείξεις των θεραπόντων γαστρεντερολόγων του. «Λαμβάνω κάθε 15 ημέρες έναν βιολογικό παράγοντα. Ωστόσο από τη στιγμή που μου τοποθετήθηκε ο διεγέρτης νιώθω ότι κάτι άλλαξε στο σώμα μου. Ο οργανισμός μου είναι πλέον πιο ήρεμος αφού δεν πονώ ασταμάτητα στη σπονδυλική μου στήλη και έτσι αισθάνομαι ότι ηρεμεί και το έντερό μου. Αυτή η μέθοδος έχει αποδειχθεί σωτήρια για την ψυχολογική και τη σωματική μου κατάσταση, σωτήρια για τη ζωή μου, το μέλλον της οποίας ατενίζω μετά από πολλά χρόνια με αισιοδοξία».

 

2 προς 1 υπέρ των ανδρών είναι η αναλογία εμφάνισης της νόσου στα δύο φύλα.

Παγκόσμια πρωτιά και χωρίς υποτροπή

Η περίπτωση του κ. Ελευθεράκη δεν είναι απλώς μια σπάνια περίπτωση, αλλά η πρώτη παγκοσμίως ασθενούς με νόσο του Crohn στον οποίο τα επώδυνα και άκρως ενοχλητικά συμπτώματα σταμάτησαν πλήρως μέσω της ηλεκτρικής διέγερσης του νωτιαίου μυελού, όπως αναφέρει στο ΒΗΜΑ-Science o κ. Σακάς. «Μέχρι τώρα δεν έχει ανακοινωθεί στη διεθνή βιβλιογραφία άλλη παρόμοια περίπτωση στην οποία τα επώδυνα συμπτώματα – που σχετίζονται με τον έντονο περισταλτισμό (κινητικότητα) και τις βλάβες του εντέρου -, δηλαδή τα έντονα κοιλιακά άλγη και τα πολύ συχνά διαρροϊκά επεισόδια, να τερματισθούν με ηλεκτρική διέγερση του νωτιαίου μυελού. Είναι μάλιστα αξιοσημείωτο ότι το θετικό αυτό αποτέλεσμα διατηρείται τους τελευταίους εννέα μήνες χωρίς καμία υποτροπή».

35-55 έτη είναι η ηλικιακή ομάδα στην οποία διαγιγνώσκεται συχνότερα η νόσος του Crohn.

Ο καθηγητής διευκρινίζει ότι υπάρχει μία μόνο ακόμη σχετική αναφορά παγκοσμίως σχετικά με εφαρμογή ηλεκτρικής διέγερσης του νωτιαίου μυελού σε ασθενή που έπασχε από ελκώδη κολίτιδα, μία επίσης φλεγμονώδη γαστρεντερική διαταραχή, συναφή της νόσου του Crohn. Επρόκειτο για έναν 48χρονο άνδρα που ανέπτυξε μετατραυματικό δυστροφικό πόνο άνω άκρου μετά από κάταγμα στο αριστερό βραχίονα. Ο πόνος δεν ανταποκρίθηκε σε καμία άλλη αγωγή και τελικώς βελτιώθηκε σημαντικά μόνο μετά την τοποθέτηση διεγέρτη νωτιαίου μυελού. «Ατυχώς, ενώ ο δυστροφικός πόνος του βραχίονα βελτιώθηκε, η ελκώδης κολίτιδα – η οποία ήταν σε ύφεση κατά τα τελευταία 5 χρόνια – παρουσίασε μετά την εμφύτευση του διεγέρτη δύο διαδοχικές εξάρσεις. Αυτές θεωρήθηκε ότι σχετίζονταν με την ηλεκτρική διέγερση, και πράγματι σταμάτησαν μετά από την αφαίρεση του διεγέρτη». Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τον κ. Σακά, οι δύο αυτές περιπτώσεις δείχνουν ότι η ηλεκτρική διέγερση μπορεί να επηρεάσει την κινητικότητα του εντέρου και τα συμπτώματα χρόνιων φλεγμονωδών νόσων. «Παράλληλα αποδεικνύουν ότι έχει μεγάλη σημασία η διέγερση να γίνεται στο σωστό επίπεδο με τις κατάλληλες παραμέτρους για να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα».

«Απάντηση» και για τα χρόνια κοιλιακά και σπλαγχνικά άλγη

Είναι γενικώς αποδεκτό ότι ο χρόνιος κοιλιακός πόνος μπορεί να οφείλεται σε διάφορα αίτια, όπως τραύμα, χειρουργική επέμβαση, φλεγμονώδεις παθήσεις ή άλλες δομικές ή λειτουργικές διαταραχές.
Για πολλά χρόνια ο σπλαγχνικός πόνος εθεωρείτο ως διάχυτος, γενικευμένος και ασαφούς ανατομικής προέλευσης, σημειώνει ο κ. Σακάς. «Η πρόοδος όμως στην κατανόηση των νεύρων των σπλαγχνικών οργάνων συνέβαλε στο να γίνει αντιληπτό ότι τα νεύρα των σπλάγχνων είναι οργανωμένα τοπογραφικά σε συγκεκριμένες περιοχές, ονομαζόμενες σπλαγχνοτόμια με τρόπο ανάλογο της οργάνωσης των νεύρων του δέρματος σε δερμοτόμια. Μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις τα σπλαγχνοτόμια είναι συνδεδεμένα με τα δερμοτόμια, με αποτέλεσμα ο σπλαγχνικός πόνος να συνοδεύεται και από δερματικό πόνο».
Με την κατάκτηση αυτής της νέας γνώσης κατέστη εφικτό να αναζητηθεί η τοπογραφική αντιστοιχία των σπλαγχνικών νεύρων στον νωτιαίο μυελό, και μέσω της διέγερσης των κατάλληλων αντίστοιχων περιοχών του νωτιαίου μυελού να ελεγχθεί ο σπλαγχνικός πόνος ή ακόμη και ο συνδεδεμένος με αυτόν δερματικός πόνος. Ετσι γίνεται πλέον χρήση της ηλεκτρικής διέγερσης του νωτιαίου μυελού για έλεγχο του σπλαγχνικού κοιλιακού πόνου και έχουν δημοσιευθεί στοιχεία που αφορούν αρκετούς ασθενείς οι οποίοι έλαβαν την «ηλεκτρο-θεραπεία».

Επιτυχής εφαρμογή για μείωση πόνου

Συγκεκριμένα, όπως περιγράφει ο καθηγητής, η ηλεκτρική διέγερση του νωτιαίου μυελού έχει εφαρμοσθεί επιτυχώς προσφέροντας μεγάλη μείωση του πόνου σε ασθενείς που έπασχαν από κοιλιακό πόνο οφειλόμενο σε διάφορα αίτια όπως η χρόνια παγκρεατίτιδα, από πόνο σπληνεκτομής μετά από τραύμα, από γενικευμένο πόνο οφειλόμενο σε μετεγχειρητικές συμφύσεις μετά από κοιλιακή επέμβαση κ.λπ.

Το περασμένο έτος ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα της εφαρμογής ηλεκτρικής διέγερσης του νωτιαίου μυελού σε 24 ασθενείς τεσσάρων αμερικανικών κέντρων που έπασχαν από φαρμακοανθεκτικό κοιλιακό πόνο και υποβλήθηκαν σε ειδικό τύπο διέγερσης νωτιαίου μυελού (με συχνότητα 10 kHz). Οι 23 από τους 24 ασθενείς εμφάνισαν μεγάλη μείωση του πόνου κατά τη φάση της δοκιμαστικής ηλεκτρικής διέγερσης και αποφάσισαν να υποβληθούν σε τοποθέτηση ενός εσωτερικού νευροδιεγέρτη για έλεγχο του πόνου. Ενα έτος μετά την τοποθέτηση του νευροδιεγέρτη, από το σύνολο των 23 ασθενών οι 18 (78%) παρουσίασαν μείωση του πόνου πάνω από 50% και 15 ασθενείς (64%) εμφάνισαν πλήρη ύφεση του πόνου. Επιπλέον, οι ασθενείς ανέφεραν σημαντική υποχώρηση στο αίσθημα δυσλειτουργίας, βελτίωση στην ποιότητα ζωής τους, στην ποιότητα του ύπνου τους και σε άλλες παραμέτρους της καθημερινότητάς τους.

Ολα αυτά τα στοιχεία αναδεικνύουν, σύμφωνα με τον κ. Σακά, την αξία της ηλεκτρικής διέγερσης του νωτιαίου μυελού σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση του σπλαγχνικού πόνου. «Πρόκειται για μια μέθοδο της οποίας οι δυνατότητες δεν έχουν αξιοποιηθεί επαρκώς παρότι προσφέρει μεγάλη ελπίδα ανακούφισης σε αυτούς που πάσχουν από χρόνιο κοιλιακό πόνο και τις δυσμενείς συνέπειές του».

Πόνοι και μετά τη φλεγμονή

Σε ό,τι αφορά συγκεκριμένα τις επώδυνες κοιλιακές φλεγμονώδεις παθήσεις, όπως η ελκώδης κολίτιδα και η νόσος του Crohn, που χαρακτηρίζονται από περιόδους έξαρσης και περιόδους ύφεσης, αρκετοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι η μέθοδος θα μπορούσε να είναι αποτελεσματική, υπογραμμίζει ο καθηγητής. «Ειδικότερα, στην ελκώδη κολίτιδα και στη νόσο του Crohn, ο πόνος είναι έντονος κατά τη διάρκεια της φλεγμονώδους έξαρσης λόγω ερεθισμού των νεύρων του εντέρου από τις φλεγμονώδεις αλλοιώσεις. Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι συχνά ο πόνος επιμένει ακόμη και όταν η φλεγμονή έχει υποχωρήσει και είναι αισθητός όχι μόνο στην κοιλιά αλλά και σε αντίστοιχες συναφείς περιοχές της επιφάνειας του σώματος. Επίσης, είναι ενδιαφέρον ότι άλλες πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει τη σημασία του σπληνικού και πνευμονογαστρικού νεύρου στην καταπολέμηση της παραγωγής ουσιών φλεγμονής όπως οι κυτταροκίνες και έχουν προτείνει τη χρήση της διέγερσης του πνευμονογαστρικού νεύρου προκειμένου να επιτευχθεί αντιφλεγμονώδης δράση στο έντερο σε νόσους όπως η ελκώδης κολίτιδα και η νόσος του Crohn».

ΟΡΓΑΑΝΩΣΗ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ

Εκκληση σε πάσχοντες με συγκεκριμένα συμπτώματα

H ηλεκτρική διέγερση δεν προτείνεται ως κύρια θεραπεία για τη νόσο του Crohn, παρότι πολλοί ειδικοί ανά τον κόσμο αναγνωρίζουν τη δυναμική της προς αυτή την κατεύθυνση. Με δεδομένο ότι η νόσος του Crohn και η ελκώδης κολίτιδα είναι φλεγμονώδεις νόσοι, οι κύριες θεραπευτικές μέθοδοι που εφαρμόζονται σήμερα επιδιώκουν να μειώσουν τη φλεγμονή μέσω της χορήγησης φαρμάκων όπως τα στεροειδή, οι θειοπουρίνες, η μεθοτρεξάτη και οι αναστολείς του παράγοντα νέκρωσης όγκων (tumor necrosis factor, TNF). Σύμφωνα με τον κ. Σακά, «η ηλεκτρική διέγερση νωτιαίου μυελού μπορεί να επιχειρηθεί σε κατάλληλα επιλεγμένους ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται ικανοποιητικά στη φαρμακευτική θεραπεία. Με βάση τη μέχρι τώρα εμπειρία στις εφαρμογές της ηλεκτρικής διέγερσης σε σπλαγχνικά προβλήματα φαίνεται ότι σε κατάλληλα επιλεγμένες περιπτώσεις η τεχνική θα μπορούσε να βοηθήσει αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση του κοιλιακού άλγους και των διαρροϊκών κενώσεων που οφείλονται στην υπερκινητικότητα του εντέρου». Μάλιστα, προκειμένου να εξαχθούν τα ασφαλέστερα δυνατά συμπεράσματα σχετικά με το τι μπορεί να προσφέρει η ηλεκτρική διέγερση του νωτιαίου μυελού στους ασθενείς με Crohn, ο καθηγητής και η ομάδα του οργανώνουν κλινική μελέτη με τη συμμετοχή γαστρεντερολόγων και άλλων ειδικών. Ο κ. Σακάς εξηγεί ότι «επιθυμούμε να προχωρήσουμε στη συλλογή ασθενών με νόσο του Crohn που έχουν ως κύρια συμπτώματα κοιλιακά άλγη και διαρροϊκές κενώσεις και για αυτόν τον λόγο καλούμε πάσχοντες που θέλουν να συμμετάσχουν στη μελέτη να έλθουν σε επαφή μαζί μας, ώστε να αξιολογηθεί από την ειδική επιστημονική ομάδα μας η πιθανότητα ένταξής τους στη μελέτη».

ΠΛΗΘΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ

Ηλεκτρική διέγερση στις σπλαγχνικές παθήσεις

Και μπορεί η άκρως υποσχόμενη αυτή ελληνική περίπτωση να δίνει ελπίδες για έναν νέο θεραπευτικό δρόμο ενάντια στη νόσο του Crohn – κάτι που χρειάζεται βέβαια να διερευνηθεί περαιτέρω και να αποδειχθεί μέσα από περισσότερα περιστατικά, όπως επισημαίνει ο κ. Σακάς –, ωστόσο η ηλεκτρική διέγερση έχει ήδη δείξει τις θεραπευτικές δυνατότητές της σε διεθνές επίπεδο ενάντια σε πολλές σπλαγχνικές παθήσεις, συμπεριλαμβανομένου του χρόνιου κοιλιακού άλγους. Αυτή η δυναμική της δεν είναι ευρέως γνωστή όπως συμβαίνει με νόσους όπως η επιληψία, το Πάρκινσον, η δυστονία, για τις οποίες η τοποθέτηση ηλεκτροδίων αποτελεί μια γνωστή πλέον θεραπευτική μέθοδο – στη διάδοσή της στη χώρα μας έχει συμβάλει άλλωστε σε μεγάλο βαθμό η Πανεπιστημιακή Νευροχειρουργική Κλινική του Ευαγγελισμού. Ας δούμε με τη βοήθεια του καθηγητή Δαμιανού Σακά τις πλέον καθιερωμένες εφαρμογές της ηλεκτρικής διέγερσης στις σπλαγχνικές παθήσεις:

Φαρμακοανθεκτική στηθάγχη

Η στηθάγχη είναι ο θωρακικός πόνος που προκαλείται από ελαττωμένη αιματική παροχή στο μυοκάρδιο. Το αίμα μεταφέρει στο μυοκάρδιο το οξυγόνο (διά μέσου των στεφανιαίων αγγείων), το οποίο είναι απαραίτητο για τη λειτουργία του. Η ελάττωση της παροχής οξυγόνου στο μυοκάρδιο προκαλεί ισχαιμία, που έχει ως σύμπτωμα τη στηθάγχη. Η εκτεταμένη και σοβαρή ισχαιμία μπορεί να οδηγήσει σε νέκρωση του μυοκαρδίου, όπως συμβαίνει στο έμφραγμα. Η φαρμακοανθεκτική στηθάγχη λοιπόν είναι ένα άκρως σοβαρό ιατρικό πρόβλημα αφού δεν ανταποκρίνεται σε καμία φαρμακευτική αγωγή.

Oι πρώτες επιτυχείς εφαρμογές της ηλεκτρικής διέγερσης νωτιαίου μυελού για τον έλεγχο φαρμακοανθεκτικής στηθάγχης έγιναν περί τα τέλη της δεκαετίας του 1990 και η μέθοδος έχει εφαρμοσθεί πλέον, ιδιαίτερα στις ευρωπαϊκές χώρες, για περισσότερο από είκοσι έτη, αναφέρει ο κ. Σακάς και προσθέτει ότι «σημαντικές μελέτες σε ασθενείς με χρόνια φαρμακοανθεκτική στηθάγχη δείχνουν ότι η ηλεκτρική διέγερση του νωτιαίου μυελού προσφέρει βελτίωση τουλάχιστον ισοδύναμη σε σχέση με τις χειρουργικές ή ενδοαγγειακές τεχνικές ενώ παράλληλα συνδέεται με λιγότερες παρενέργειες και επιπλοκές».

Σύμφωνα με μελέτη σε 100 ασθενείς που δημοσιεύθηκε από την Εθνική Υπηρεσία Ανθεκτικής Στηθάγχης (National Refractory Angina Service) της Βρετανίας στην επιθεώρηση «British Journal of Cardiology», μετά την εφαρμογή ηλεκτρικής διέγερσης του νωτιαίου μυελού, η καρδιολογική εξέταση των ασθενών ήταν σημαντικά βελτιωμένη ενώ και 9 στους 10 ασθενείς που υποβλήθηκαν στη μέθοδο δήλωσαν πολύ ευχαριστημένοι με τη θεραπεία. Η συχνότητα των επιπλοκών ήταν χαμηλή και η μελέτη συνολικά επιβεβαίωσε ότι η ηλεκτρική διέγερση του νωτιαίου μυελού είναι μια αποτελεσματική και ασφαλής μέθοδος για τη θεραπεία της σοβαρής στηθάγχης που δεν ανταποκρίνεται στη φαρμακευτική αγωγή.
Παρά τα καλά αυτά αποτελέσµατα, «η µέθοδος δεν έχει εφαρµοσθεί στον βαθµό που θα έπρεπε, πιθανότατα λόγω της περιορισµένης κατανόησής της από πολλά µέλη της καρδιολογικής κοινότητας και ίσως εξαιτίας επίσης του γεγονότος ότι τεχνικές “επαναγγείωσης” προτιµώνται τα τελευταία χρόνια σε σχέση µε τεχνικές ηλεκτρικής διέγερσης» επισηµαίνει ο καθηγητής του ΕΚΠΑ και συµπληρώνει ότι «εκτιµάται πως στο µέλλον περισσότερη έρευνα σε σχέση µε τις καλύτερες παραµέτρους της ηλεκτρικής διέγερσης θα καταστήσει τη µέθοδο ευρύτερα γνωστή και προτιµητέα».

Αναμονή για την «ηλεκτρισμένη» συνέχεια

Παρότι πολλοί ερευνητές ανά τον κόσμο αρχίζουν να βλέπουν τα πλεονεκτήματα του δρόμου της ηλεκτρικής διέγερσης για την αντιμετώπιση διαφορετικών σπλαγχνικών παθήσεων, η ελληνική πανεπιστημιακή νευροχειρουργική ομάδα του Ευαγγελισμού ήταν εκείνη που πρώτη χάραξε τώρα το καινούργιο… ηλεκτρικό μονοπάτι ενάντια στη νόσο του Crohn, με την επιτυχία της στον έλληνα ασθενή (η περίπτωση του οποίου αναμένεται στο προσεχές διάστημα να δημοσιευθεί και σε επιστημονικό περιοδικό). Ενα μονοπάτι που υπόσχεται αυτό που αξίζει ο κάθε άνθρωπος και το οποίο η επιστήμη προσφέρει πλέον απλόχερα σε ολοένα και περισσότερες περιπτώσεις: μια ζωή χωρίς πόνο, μια ζωή ανθρώπινη. Αναμένουμε την «ηλεκτρισμένη» συνέχεια…

ΤΙ ΔΕΙΧΝΕΙ Η ΜΕΤΑ-ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΡΘΡΩΝ

Δυνατότητα εφαρμογής της μεθόδου και στην αγγειοπάθεια των κάτω άκρων

Η ηλεκτρική διέγερση του νωτιαίου μυελού έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να αποβεί σωτήρια σε ασθενείς που πάσχουν από σοβαρή περιφερική ή διαβητική αγγειοπάθεια των κάτω άκρων με έλκη και η κατάστασή τους χαρακτηρίζεται ως κρίσιμη ισχαιμία μέλους (Critical Limb Ischemia – CLI), με επαπειλούμενο ακρωτηριασμό, η οποία δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί φαρμακευτικά ή να διορθωθεί με χειρουργική επέμβαση.

Πρόσφατα μάλιστα μια ομάδα ερευνητών στη Βρετανία, με τη συμμετοχή ελλήνων επιστημόνων του Τμήματος Στερεοτακτικής και Λειτουργικής Νευροχειρουργικής στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Κολονίας στη Γερμανία (Ευρυδίκη Ασημακίδου, Γεώργιος Μάτης), διεξήγαγε μία μεγάλη συστηματική μετα-ανάλυση δημοσιευμένων άρθρων για το θέμα. Η μετα-ανάλυση αυτή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα υπάρχοντα δεδομένα προσφέρoυν ισχυρές ενδείξεις σχετικά με το ότι η ηλεκτρική διέγερση του νωτιαίου μυελού έχει οφέλη σε ασθενείς που πάσχουν από χειρουργικά μη επανορθώσιμη κρίσιμη ισχαιμία μέλους, όσον αφορά τη διάσωση του μέλους, τη μείωση του πόνου, την κλινική βελτίωση και την ποιότητα ζωής. Μάλιστα, οι ερευνητές τόνισαν ότι πέραν της δικής τους μελέτης υπάρχουν και άλλα ισχυρά δεδομένα που δεν πρέπει να αγνοηθούν. Αντιθέτως πρέπει να επανεκτιμηθούν, λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη ότι τα οφέλη έχουν επιτευχθεί μέχρι σήμερα εφαρμόζοντας μόνο την «παραδοσιακή» ηλεκτρική διέγερση του νωτιαίου μυελού, αλλά στην εποχή μας έχουν αναπτυχθεί νέες εξελιγμένες τεχνολογίες ηλεκτρικής διέγερσης που πιθανότατα θα μπορούσαν να προσφέρουν ακόμη καλύτερα αποτελέσματα στους ασθενείς.

«Η αποτελεσματικότητα της ηλεκτρικής διέγερσης αποδεικνύεται επίσης από το γεγονός ότι στην Ευρωπαϊκή Ενωση η αντιμετώπιση της περιφερικής ισχαιμίας των άκρων αποτελεί πρόσφατα την πλέον συχνή ένδειξη τοποθέτησης διεγέρτη νωτιαίου μυελού» υπογραμμίζει ο κ. Σακάς.