Το ζήτημα της Αλγερίας αποτελούσε φλέγον πολιτικό θέμα για τους Γάλλους στα τέλη της δεκαετίας του ’50 και στις αρχές εκείνης του ’60. Η διεκδίκηση της ανεξαρτησίας των Αλγερινών, η ίδρυση του Εθνικού Απελευθερωτικού Κινήματος (FLN) και η μεταφορά του πολέμου στη μητροπολιτική Γαλλία αποτελούσαν μεγάλο πονοκέφαλο για τις κυβερνήσεις της χώρας και ιδιαίτερα για εκείνη του στρατηγού Σαρλ ντε Γκωλ. Εχοντας σχηματίσει μια διαφορετική εικόνα για τον κόσμο και τη γαλλική αποικιοκρατία, ύστερα από την οδυνηρή ήττα στην Ινδοκίνα (Ντιε Μπιεν Φου), ο Ντε Γκωλ, συνειδητοποιώντας πως η εποχή της υποδούλωσης των λαών έχει παρέλθει, ήθελε να παραχωρήσει ανεξαρτησία στην Αλγερία. Αυτό το θέμα με το οποίο έχουν ασχοληθεί αρκετοί γάλλοι αστυνομικοί συγγραφείς, μεταξύ των οποίων ο Μορίς Ατιά, ενδιαφέρει τον Τομά Κανταλούμπ (Παρίσι, 1971), δημοσιογράφο στο επάγγελμα, που έχει εργαστεί σε εφημερίδες, περιοδικά και ιστοσελίδες. Στο μυθιστόρημά του Ρέκβιεμ για μια δημοκρατία ζωντανεύει μια σκοτεινή περίοδο της γαλλικής Ιστορίας, γεμάτη προδοσίες, εγκλήματα, ανατροπές και συγκρούσεις.
Η περίληψη είναι η εξής. Το φθινόπωρο του 1959 κι ενώ η Αλγερία κλιμακώνει τους αγώνες της για ανεξαρτησία, ένας επιφανής δικηγόρος, ο Αμπντεραμάν Μπεντουί, που πρόσκειται στο FLN, δολοφονείται στο Παρίσι μαζί με τη γαλλίδα σύζυγό του και τα παιδιά τους. Η αστυνομία σπεύδει να υποστηρίξει πως πρόκειται για ξεκαθάρισμα λογαριασμών στο εσωτερικό του FLN και αναθέτει την υπόθεση σε έναν νεαρό και άπειρο αστυνομικό, τον Λυκ Μπλανσάρ. Παράλληλα, ο διευθυντής της αστυνομίας του Παρισιού, ο Μορίς Παπόν, μέσω του υφισταμένου του, του Ζαν-Πολ Ντεογκρασιάς, αναθέτει σε έναν πρώην δωσίλογο, τον Σείριο Βολκστρόμ, να εκτελέσει τον δολοφόνο του δικηγόρου, τον Βικτόρ Λεμαίρ, ώστε να κλείσει αυτή η περίεργη υπόθεση.
Ωστόσο, υπάρχει κάποιος που ενδιαφέρεται για την απόδοση δικαιοσύνης και δεν πρόκειται να ησυχάσει αν δεν τιμωρηθεί ο δράστης. Είναι ο Ντε Λα Σαλ, πλούσιος τραπεζίτης, πατέρας της δολοφονημένης Γαλλίδας, ο οποίος αναθέτει σ’ έναν ημιπαράνομο φορτηγατζή – μεταφέρει ναρκωτικά -, τον Αντουάν Καρεγκά, να βρει τον δολοφόνο στους ανθρώπους του υποκόσμου. Αυτοί οι δύο τρέφουν αμοιβαία εκτίμηση ο ένας για τον άλλον, υπήρξαν αντιστασιακοί και πολέμησαν τους Γερμανούς και τους δωσίλογους.
Τα βασικά πρόσωπα της παρούσης ιστορίας δεν είναι πολλά – υπάρχουν και ορισμένα δευτερεύοντα. Ο συγγραφέας τα θεωρεί αναγκαία ώστε να δημιουργήσει την ιδανική πλοκή που αφενός θα δείξει με ενάργεια το ιστορικό πλαίσιο στο οποίο διαδραματίζεται και αφετέρου θα ικανοποιήσει τους απαιτητικούς αναγνώστες, Γάλλους και μη. Διότι ο Τομά Κανταλούμπ είναι άριστος αφηγητής και ξέρει να μας κρατάει σε εγρήγορση, καθώς μιλάει για καλούς και κακούς αστυνομικούς, για έντιμους πολίτες και καθάρματα, αλλά και για κάποιες γυναίκες που ωστόσο δεν επηρεάζουν την εξέλιξη. Αυτό που πρέπει να τονίσουμε είναι πως μαζί με τους φανταστικούς χαρακτήρες που έχει επινοήσει ο συγγραφέας στην πλοκή εμφανίζονται και υπαρκτά πρόσωπα – επίσης ορισμένα γεγονότα είναι πραγματικά. Δεν είναι μόνο ο Παπόν, συνεργάτης του καθεστώτος του Βισύ, υπαίτιος για την εκτόπιση Γάλλων Εβραίων σε ναζιστικά στρατόπεδα – μόλις το 1998 καταδικάστηκε από τη γαλλική Δικαιοσύνη. Είναι ακόμα ο Ζαν-Μαρί Λεπέν, πατέρας της Μαρίν, ο Μισέλ Ντεμπρέ, πρωθυπουργός, κι ο Φρανσουά Μιτεράν, γερουσιαστής τότε.
Ο πιο θετικός ήρωας από όλους είναι ο Λυκ Μπλανσάρ, ένας αμνός ανάμεσα σε λύκους-αστυνομικούς που διαβάζει Φρανσουάζ Σαγκάν, ο συγγραφέας δεν τα ισοπεδώνει όλα. Ασφαλώς, αυτό που μένει είναι η γνώμη του Τομά Κανταλούμπ για εκείνο τον πόλεμο: σημειώνει πως οι Γάλλοι, οι πιο έξυπνοι, είχαν καταλάβει πως η Αλγερία «ήταν μια χαμένη υπόθεση» – η ανεξαρτησία της χώρας επιτεύχθηκε τον Ιούλιο του 1962.
Thomas Cantaloube
Ρέκβιεμ για μια δημοκρατία
Μετάφραση Δημήτρης Δημακόπουλος.
Εκδόσεις Πόλις, 2021,
σελ. 536, τιμή 20 ευρώ
