Η έρευνα Flash του Ευρωβαρόμετρου που θα αναλύσουμε παρακάτω διεξήχθη στα τέλη Μαΐου 2021 δείχνει ότι το 75% των ερωτηθέντων ευρωπαίων συμφωνεί ότι τα εμβόλια κατά του COVID-19 είναι ο μόνος τρόπος για να τερματιστεί η πανδημία. Το αντίστοιχο ποσοστό για την Ελλάδα είναι 70% .

Η οριακή πλειοψηφία όσων εκφράζουν άποψη είναι ικανοποιημένοι με τον τρόπο που η ΕΕ χειρίστηκε τη στρατηγική εμβολιασμού (47% ικανοποιημένοι, 45% δυσαρεστημένοι). Στην Ελλάδα οι απόψεις για τον τρόπο που η Ευρωπαϊκή Ένωση χειρίστηκε τη στρατηγική του εμβολιασμού είναι υψηλότερες (53% ικανοποιημένοι, 42% δυσαρεστημένοι).

Θα αναλύσουμε στη συνέχεια τα αποτελέσματα της Ελλάδας και θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε σε ερωτήματα όπως:
– Ποιοι είναι αυτοί που αρνούνται το εμβόλιο; Ποιο είναι το προφίλ αυτών των ατόμων;
– Τι ποσοστό του πληθυσμού αντιπροσωπεύουν; Είναι εφικτό να φτάσουμε στο ποθητό ποσοστό για να αποκτήσουμε την λεγόμενη ανοσία της αγέλης προϋπόθεση για να ξαναζήσουμε την κανονικότητα; Τέλος πώς κρίνουμε την πολιτική της κυβέρνησης;

1. Αποδοχή του εμβολίου

Για να καταγράψουμε την προθυμία των πολιτών της ΕΕ να εμβολιαστούν κατά του COVID-19, οι ερωτηθέντες προσκλήθηκαν να απαντήσουν στο ερώτημα πότε θα ήθελαν να εμβολιαστούν. Η πλειονότητα των ερωτηθέντων έχει ήδη εμβολιαστεί ή θα ήθελαν να εμβολιαστούν το συντομότερο δυνατό (69%). Το ποσοστό αυτό για την Ελλάδα είναι 59%.

Μια πολύ μικρότερη ομάδα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως πιο διστακτική στο να εμβολιαστεί – το 10% θα ήθελε να εμβολιαστεί «κάποια στιγμή το 2021». Το ποσοστό αυτό για την Ελλάδα είναι 14%. Το ποσοστό των Ευρωπαίων που μπορεί να εμβολιαστεί αργότερα είναι 6%. Το αντίστοιχο ποσοστό στην Ελλάδα είναι 11%. Περίπου ένας στους δέκα ερωτηθέντες (9%) δεν θα εμβολιαζόταν ποτέ κατά του COVID-19. Στην Ελλάδα αυτό το ποσοστό είναι 11%.

Το διάγραμμα που ακολουθεί δείχνει αυτή την κατανομή. Είναι άξιο παρατήρησης ότι τα 13 κράτη με τα υψηλότερα ποσοστά των δύσπιστων στον εμβολιασμό (είτε δεν θα εμβολιαστούν ποτέ είτε θα το κάνουν αργότερα) είναι τα 11 πρώην κομμουνιστικά κράτη, η Ελλάδα και η Κύπρος.

2. Οι δημογραφικές πτυχές

Η δημογραφική ανάλυση των δεδομένων έχει ενδιαφέρον. Ποιες είναι οι κατηγορίες των πολιτών που αντιστέκονται περισσότερο στον εμβολιασμό;

Καταρχάς υπάρχει μια διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών. Ένα ποσοστό 13,5% των γυναικών θέλει να εμβολιαστεί αργότερα όταν το αντίστοιχο των ανδρών είναι 8,6%.

Ηλικιακά παρατηρούμε ότι οι νέοι (15-24 ετών) σε ποσοστό 13,9% δεν θα εμβολιαστούν. Η εξήγηση ίσως είναι ότι την εποχή που έγινε η έρευνα δεν υπήρχε η προοπτική να εμβολιαστούν οι νέοι κάτω των 18 ετών.

Αντίθετα παρατηρούμε ένα υψηλό ποσοστό 13,8% στην ηλιακή ομάδα 40-54 ετών.
Η έρευνα κατέδειξε ότι το μορφωτικό επίπεδο των ατόμων επηρεάζει την απόφασή τους για τον εμβολιασμό. Έτσι τα άτομα που έχουν τελειώσει μόνο τη στοιχειώδη εκπαίδευση δηλώνουν σε ποσοστό 20,5% πως δεν θα εμβολιαστούν ποτέ ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για όσους έχουν πτυχίο Πανεπιστημίου είναι 9,7%.

Υψηλά ποσοστά άρνησης παρατηρούμε επίσης στους αυτοαπασχολούμενους (14%) καθώς και στους άνεργους (12,6%).

Το αξιοπερίεργο και μη αναμενόμενο από αυτή την έρευνα είναι η ισχυρή άρνηση που παρατηρούμε στις πολύτεκνες οικογένειες όπου ένα ποσοστό 26% δηλώνει ότι δεν θα εμβολιαστεί ποτέ. Θα πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί σε αυτό το συμπέρασμα γιατί το δείγμα είναι μικρό.

3. Ποιοι είναι οι λόγοι που οι αρνητές δεν θέλουν να εμβολιαστούν.

Πολλοί λόγοι συντρέχουν. Ένα ποσοστό των αρνητών (53%) πιστεύει ότι δεν χρειάζεται γιατί σε λίγο δεν θα υπάρχει η πανδημία. Το ίδιο περίπου ποσοστό (53%) πιστεύει ότι ο κίνδυνος δεν είναι μεγάλος ή ότι μεγαλοποιούμε τον κίνδυνο (67%). Ένα υψηλό ποσοστό (86%) επικαλείται τις παρενέργειες ή ότι το εμβόλιο δεν έχει δοκιμαστεί επαρκώς (91%). Υπάρχει και ένας σκληρός πυρήνας που είναι εναντίον των εμβολίων (40%).

Τα στοιχεία αυτά είναι ενδιαφέροντα για μια ενημερωτική εκστρατεία ώστε να στοχεύσει τους συγκεκριμένους πληθυσμούς είτε εξηγώντας είτε καθησυχάζοντας τους αρνητές.

4. Πόσο εύκολο είναι να επιτύχουμε την ανοσία της αγέλης;

Αν θεωρήσουμε ότι ο πληθυσμός που μπορεί να εμβολιαστεί (μεγαλύτεροι από 15 ετών) είναι 9 000 000 και αν θεωρήσουμε ότι 500 000 είναι απόδημοι, τότε ο δυνητικός πληθυσμός που μπορεί να εμβολιαστεί είναι 8 500 000. Σύμφωνα με την έρευνα αυτοί που δηλώνουν ότι θα εμβολιαστούν φέτος είναι 6 100 000. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου έχουν εμβολιαστεί με τουλάχιστον μία δόση (δηλαδή αργά ή γρήγορα θα κάνουν και τη δεύτερη δόση) 5 800 000. Πλησιάζουμε δηλαδή το ανώτατο σημείο και για αυτό θα παρατηρούμε όλο και λιγότερα άτομα να προσέρχονται στα εμβολιαστικά κέντρα.

Πρέπει τα 700 000 άτομα που διστάζουν να πειστούν (το 70% αυτών που θέλουν να εμβολιαστούν αργότερα) να εμβολιαστούν για να πλησιάσουμε στο ποσοστό που θα μας δώσει την ανοσία της αγέλης. Δηλαδή αν πεισθούν οι μισοί από αυτούς που λένε ότι θα εμβολιαστούν αργότερα θα έχουμε την ποθητή ανοσία της αγέλης. Πρέπει να πειστούν ότι τα εμβόλια δεν έχουν παρενέργειες, ότι έχουν δοκιμαστεί επαρκώς (4,3 δισεκατομμύρια δόσεις έχουν διοχετευτεί ανά τον κόσμο). Φαίνεται και είναι εφικτό αλλά δεν έχει ακόμη κερδηθεί.

5. Πώς εκτιμούν την πολιτική της Κυβέρνησης στο θέμα του εμβολιασμού.

Η πλειοψηφία των Ελλήνων (57%) δηλώνουν πως είναι ευχαριστημένοι με την στρατηγική της Κυβέρνησης για τον εμβολιασμό. Το αντίστοιχο ποσοστό σε Ευρωπαϊκό επίπεδο είναι 46%. Οι δυσαρεστημένοι στην Ελλάδα είναι 40% ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι είναι 49%. Η κατάταξη της Ελληνικής Κυβέρνησης είναι στις 10 πρώτες θέσεις.

Το αξιοπερίεργο είναι ότι ακόμα και οι ομάδες με τους περισσότερους αρνητές (στοιχειώδης εκπαίδευση, άνεργοι) είναι ευχαριστημένοι με την κυβερνητική στρατηγική. Οι πεπεισμένοι αντιεμβολιαστές μόνο είναι δυσαρεστημένοι ίσως για τους δικούς τους λόγους.

Το ποσοστό των αντιεμβολιαστών στην Ελλάδα είναι αρκετά υψηλό σε σχέση με την Ευρωπαϊκό μέσο όρο. Για κάποιο περίεργο λόγο, τα πρώην κομμουνιστικά κράτη έχουν υψηλό ποσοστό αντιεμβολιαστών. Η Ελλάδα είναι πιο πολύ κοντά σε αυτήν την ομάδα των κρατών παρά στiς χώρες της ΕΥΡΩΖΩΝΗΣ.

Τα Δημογραφικά στοιχεία δείχνουν ότι η ομάδα με τους περισσότερους αντιεμβολιαστές ουσιαστικά είναι αυτή που έχει ολοκληρώσει μόνο την στοιχειώδη εκπαίδευση.

Εκτός από τους πεπεισμένους αντιεμβολιαστές, υπάρχει μια σημαντική ομάδα που φοβάται και περιμένει να δει τι θα γίνει δηλαδή να σταματήσει η πανδημία ή να σιγουρευτούν ότι οι παρενέργειες είναι ουσιαστικά ανύπαρκτες

Η Κυβερνητική στρατηγική έχει συνεπώς γίνει αποδεχτή στην Ελλάδα σε μεγαλύτερο βαθμό από τα άλλα κράτη μέλη της ΕΕ. Αυτό είναι ένα θετικό βήμα για μια πιο αποτελεσματική εκστρατεία ενημέρωσης.

*Ο κ. Αντώνης Παπακώστας είναι πρώην υπεύθυνος της Ε. Επιτροπής για το Ευρωβαρόμετρο