Η επιδημία του κορωνοϊού έχει δημιουργήσει μια παγκόσμια υγειονομική κρίση, για την αντιμετώπιση της οποίας αναπτύχθηκαν κατάλληλα εμβόλια. Μέχρι σήμερα, έχουν ειπωθεί και γραφτεί τόσα πολλά σχετικά με αυτά τα εμβόλια, και έχουν ακουστεί όλες οι πιθανές και απίθανες θεωρίες. Ολα αυτά έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν σύγχυση στους πολίτες, οι οποίοι σε ένα σημαντικό ποσοστό αδυνατούν να διαμορφώσουν μια ασφαλή άποψη. Σήμερα αντιμετωπίζουμε το παράδοξο φαινόμενο ο κρατικός μηχανισμός να προσφέρει εύκολα και ανέξοδα τη δυνατότητα εμβολιασμού για τον ιό SARS-CoV-2 και κάποιοι να μην πείθονται για την αναγκαιότητά του. Ενα κομμάτι του πληθυσμού το οποίο δεν έχει μπει σοβαρά στο κάδρο των εμβολιασμών είναι εκείνο των εγκύων γυναικών. Οι έγκυες δέχονται τις σχετικές πληροφορίες όπως και ο υπόλοιπος πληθυσμός από τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας και το διαδίκτυο. Εχουν όμως και το πλεονέκτημα να έρχονται σε τακτική επαφή με τους γιατρούς οι οποίοι παρακολουθούν την εγκυμοσύνη τους, οι οποίοι θεωρητικά είναι σε θέση να τους δώσουν επιστημονικά τεκμηριωμένες πληροφορίες. Είναι λογικό οι γυναίκες αυτές να διατυπώνουν ερωτήματα, όπως εάν είναι ασφαλές το εμβόλιο για τις ίδιες και για το έμβρυο, ποια είναι τα οφέλη από τον εμβολιασμό, σε ποιο τρίμηνο της κύησης πρέπει να εμβολιαστούν, εάν μπορούν να θηλάσουν μετά τον εμβολιασμό και τέλος ποιο εμβόλιο μπορούν να κάνουν.
Η αλήθεια είναι ότι οι έγκυες αποκλείστηκαν από τις αρχικές δοκιμές των εμβολίων και αυτό έγινε όχι γιατί υπήρχε υποψία πιθανών επιπλοκών των εμβολίων στην κύηση, αλλά καθαρά για την αποφυγή τυχόν νομικών εμπλοκών των φαρμακευτικών εταιρειών. Καμία εταιρεία δεν θα ήθελε να κατηγορηθεί για κάποια συγγενή ανωμαλία ή επιπλοκή της κύησης, οι οποίες σε ένα ποσοστό ούτως ή άλλως συμβαίνουν, τις οποίες οι γονείς θα τις απέδιδαν στο εμβόλιο. Για αυτόν τον λόγο τα δεδομένα που έχουμε σχετικά με τον εμβολιασμό των εγκύων είναι λίγα. Ως συνέπεια για να αποφασίσει μία έγκυος εάν θα εμβολιασθεί ή όχι, θα πρέπει να σταθμίσει τους τελείως θεωρητικούς κινδύνους από το εμβόλιο, σε σύγκριση με τους καλά τεκμηριωμένους κινδύνους που ενέχει η λοίμωξη τόσο για την ίδια όσο και για το έμβρυο. Αυτό που πρέπει να γνωρίζουν οι έγκυες είναι ότι αν και ο απόλυτος κίνδυνος είναι μικρός, οι ίδιες, σε σχέση με αντίστοιχης ηλικίας μη έγκυες γυναίκες, έχουν περίπου τριπλάσιο κίνδυνο να νοσηλευτούν σε μονάδα εντατικής θεραπείας, τριπλάσιο κίνδυνο να διασωληνωθούν και περίπου 70% αυξημένο κίνδυνο θανάτου. Σύμφωνα δε με πολύ πρόσφατες μελέτες οι έγκυες που θα νοσήσουν από κορωνοϊό έχουν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο για προεκλαμψία, μια πολύ σοβαρή επιπλοκή της κύησης και γενικότερα για θρομβωτικά επεισόδια. Δεν θα πρέπει επίσης να παραβλέπεται ο μικρός αλλά υπαρκτός κίνδυνος μετάδοσης του ιού στο έμβρυο και στο νεογνό. Η χορήγηση των mRNA εμβολίων στην κύηση φαίνεται να είναι εξαιρετικά ασφαλής, όπως δείχνουν τα στοιχεία από βάση δεδομένων των ΗΠΑ με περίπου 150.000 εμβολιασθείσες εγκύους. Οι παρενέργειες των εμβολίων είναι παρόμοιες με αυτές του γενικού πληθυσμού. Η ασφάλεια σχετικά με το έμβρυο επίσης φαίνεται εξαιρετική τόσο από μελέτες σε ζώα όσο και από τις εγκύους που έχουν μέχρι τώρα εμβολιαστεί. Παλαιότερες μελέτες σχετικά με αντίστοιχα εμβόλια για τον ιό ΖΙΚΑ, έδειξαν ότι τα mRNA εμβόλια είναι ασφαλή, δεν περνούν τον πλακούντα, ενώ παράλληλα προστατεύουν από πλακουντιακές βλάβες. Ο εμβολιασμός μπορεί να γίνει σε οποιοδήποτε τρίμηνο, τα εμβόλια δε, τα οποία συνιστώνται είναι μόνο τα mRNA εμβόλια για τα οποία υπάρχουν δεδομένα. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι τα υπόλοιπα εμβόλια είναι επικίνδυνα. Οι έγκυες μετά τον εμβολιασμό μπορούν να θηλάζουν, όπως επίσης και θηλάζουσες γυναίκες μπορούν να εμβολιάζονται με οποιοδήποτε εμβόλιο. Η ανίχνευση αντισωμάτων έναντι του ιού SARS-CoV-2, στο μητρικό γάλα μετά τον εμβολιασμό, θεωρητικά ενδέχεται να προσφέρει μερική ανοσοποίηση και για το νεογνό. Πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα, ότι αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης από το ιό διατρέχουν εργαζόμενες στον τομέα της υγείας, εκπαιδευτικοί, κοινωνικοί λειτουργοί και γενικά όσες γυναίκες έρχονται σε επαφή με πολύ κόσμο στην εργασία τους. Αντίστοιχα αυξημένο κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών μετά τη μόλυνση διατρέχουν γυναίκες παχύσαρκες, με υποκείμενα νοσήματα ή με επιπλοκές της κύησης όπως υπερτασικές διαταραχές ή διαβήτη κυήσεως.
Σε κάθε περίπτωση όλες οι ερωτήσεις των γυναικών πρέπει να απαντώνται με προσοχή και τυχόν αμφιβολίες τους πρέπει να ξεδιαλύνονται, προσφέροντάς τους κάθε διαθέσιμη επιστημονική πληροφορία. Το όφελος από τον εμβολιασμό είναι η προστασία από λοίμωξη από κορωνοϊό και η αποφυγή σοβαρών επιπλοκών από τη νόσο. Επίσης η αποφυγή μετάδοσης της λοίμωξης προς τους άλλους, αλλά και το νεογνό. Ο εμβολιασμός των εγκύων και των θηλαζουσών γυναικών είναι μία πράξη ευθύνης των ίδιων προς τον εαυτό τους, το έμβρυο και το νεογνό τους, όπως επίσης και προς το κοινωνικό σύνολο. Για τον λόγο αυτόν, θα πρέπει να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια από τους επαγγελματίες υγείας αλλά και από το κράτος για την επιστημονικά τεκμηριωμένη ενημέρωσή τους.
Ο κ. Γεώργιος Δασκαλάκης είναι καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας-Εμβρυομητρικής και Περιγεννητικής
Ιατρικής ΕΚΠΑ, αντιπρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Περιγεννητικής Ιατρικής.
