Την επανεμφάνισή τους στους δρόμους της Γαλλίας έκαναν τα «Κίτρινα γιλέκα». Σε πάνω από 150 πόλεις συμμετείχαν το περασμένο Σαββατοκύριακ στις μαζικές διαδηλώσεις κατά των αναγκαστικών μέτρων εμβολιασμού για ορισμένες επαγγελματικές κατηγορίες και το υγειονομικό πάσο. Φορώντας και πάλι κίτρινα γιλέκα, φέρνουν στη μνήμη το κύμα διαμαρτυριών από τον Νοέμβριο του 2018, που προκάλεσε στον πρόεδρο Μακρόν σοβαρή εσωτερικοπολιτική κρίση. Σχεδόν σε 300.000 είχε φτάσει ο αριθμός των διαδηλωτών στο απόγειο των κινητοποιήσεων. Το περασμένο Σαββατοκύριακο ήταν πάνω από 200.000 σύμφωνα με επίσημες πηγές. Σαφής αύξηση σε σχέση με τα δύο προηγούμενα Σαββατοκύριακα πριν από την απόφαση του κοινοβουλίου για την αυστηροποίηση των μέτρων. Παρατηρητές περιγράφουν το νέο κύμα διαμαρτυριών ως εξαιρετικά ετερογενές. Στις τάξεις των διαδηλωτών συναθροίζονται οπαδοί της άκρας Δεξιάς και της Αριστεράς, αλλά και μετριοπαθείς πολίτες. Είτε νέα φοιτήτρια είτε ηλικιωμένος οικογενειάρχης, με μάσκα ή χωρίς, εμβολιασμένος ή όχι, πλούσιος ή φτωχός, οι διαμαρτυρίες εναντίον των μέτρων τροφοδοτούνται από πολλά κοινωνικά στρώματα.
Κοινωνία δύο τάξεων
Liberté, ελευθερία, είναι το αίτημα γραμμένο στα πλακάτ, γιατί σε αυτά τα μέτρα της κυβέρνησης βλέπουν οι διαμαρτυρόμενοι την περιστολή των ελευθεριών τους. Και ίσως με τους υποχρεωτικούς εμβολιασμούς για ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό και για πυροσβέστες, και το υγειονομικό πάσο για την είσοδο σε εστιατόρια και τραίνα, τα μέτρα να έχουν όντως μαζικά αυστηροποιηθεί. Η πλειοψηφία στηρίζει την κυβερνητική πολιτική, αλλά από την άλλη και οι διαδηλώσεις ξυπνούν συμπάθειες. Ποσοστό 35% των ερωτηθέντων σε μία αντιπροσωπευτική δημοσκόπηση δήλωσε ότι στηρίζει το κίνημα και το αντιμετωπίζει με συμπάθεια. Ανάμεσα στα ίδια τα Κίτρινα γιλέκα το ποσοστό αποδοχής ανεβαίνει στα 2/3 των ερωτηθέντων. «Πρόκειται για το γνωστό στη Γαλλία συναίσθημα εγκατάλειψης που αντικρύσαμε και στην κρίση με τα Κίτρινα γιλέκα, στο οποίο βασίζονται οι διαδηλώσεις κατά του υγειονομικού πάσου» εξηγεί ο Ζαν Φιλιπ Ντιμπρίλ από το Ινστιτούτο Δημοσκοπήσεων ifop. Εκείνο που αιφνιδιάζει στα δημοκοπικά στοιχεία είναι ότι ένα 26% των εμβολιασμένων είναι εναντίον του υγειονομικού πάσου και των αυστηρών μέτρων, που επιβάλλει η κυβέρνηση για να αυξήσει τους εμβολιασμούς και να θωρακίσει καλύτερα τη χώρα από το διαφαινόμενο τέταρτο κύμα της πανδημίας.
Ο Βενσάν Τουρνιέ, πολιτικός επιστήμων από το Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών της Γκρενόμπλ, διακρίνει μια τομή στο νέο κίνημα διαμαρτυρίας. Μέχρι τώρα τα μέτρα κατά του κορωνοϊού της κυβέρνησης γίνονταν αποδεκτά από την κοινωνία, συμπεριλαμβανομένων και τον σκληρών μέτρων εγκλεισμού. «Με το νέο υγειονομικό πάσο η κατάσταση άλλαξε», υποστηρίζει. «Πρόκειται για περιορισμό των ατομικών ελευθεριών, αλλά και την καθιέρωση μιας μορφής διακρίσεων. Με τη δημιουργία κοινωνίας δύο τάξεων τίθεται εν αμφιβόλω μια αρχή αστικής κουλτούρας ριζωμένη στην ισότητα» υποστηρίζει ο ειδήμων σε συνέντευξη στην εφημερίδα Le Figaro. Παρά τις μεγάλες κινητοποιήσεις, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η γαλλική κυβέρνηση θα αλλάξει ρότα. Αντ’ αυτού, εκπρόσωποί της προειδοποιούν από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για μετριοπάθεια. Ο υπουργός Υγείας Ολιβιέ Βεράν ανέβασε στο Twitter ένα βίντεο εξαγριωμένων διαδηλωτών στο Μονπελιέ να επιτίθενται σε κινητό φαρμακείο πάνω στο πεζοδρόμιο.
Εν αναμονή του Συνταγματικού Συμβουλίου
Σε σχέση με τη νομοθετική διαδικασία είναι πολύ αργά πια για διαμαρτυρίες. Μετά από ορισμένες τροποποιήσεις που κατάφερε η αντιπολίτευση στη Γερουσία, ο νόμος επικυρώθηκε οριστικά και στις 9 Αυγούστου τίθεται σε εφαρμογή. Υπάρχει, ωστόσο, ακόμη ένα εμπόδιο που ακούει στο όνομα Συνταγματικό Συμβούλιο. Από την ερχόμενη Πέμπτη η αμφιλεγόμενη νομοθετική ρύθμιση μπαίνει στη βάσανο των συνταγματολόγων. Σε περίπτωση που δεν εκφράσουν ενστάσεις, το οποίο και αναμένεται, οι διαδηλώσεις θα καταρρεύσουν από μόνες τους, κάτι που προσβλέπει η κυβέρνηση. Πάντως ο μεγάλος αριθμός των διαδηλωτών ξάφνιασε μεσούντος του θέρους και των διακοπών, αλλά και χωρίς κεντρικό συντονισμό. Και την ώρα που από τους δρόμους της Γαλλίας ηχούν συνθήματα για Ελευθερία και Ισότητα, οι πολιτικοί αντίπαλοι του Εμμανουέλ Μακρόν προσπαθούν να αποκομίσουν πολιτικά οφέλη από το κίνημα. Η καθιερωμένη μετριοπαθής Δεξιά στηρίζει την κυβερνητική πολιτική κατά της πανδημίας, αλλά η Μαρίν Λεπέν και ο Ζακ Λικ Μελανσόν, ηγετικές φυσιογνωμίες της άκρας Δεξιάς και της άκρας Αριστεράς, τάσσονται στο πλευρό των διαδηλωτών και τονίζουν τη σημασία των ατομικών ελευθεριών, ακόμη κι αν γενικότερα είναι υπέρ ενός ισχυρού κράτους. Προφανώς, εννέα μήνες πριν τις γαλλικές προεδρικές εκλογές, το θέμα ενδείκνυται για την κινητοποίηση των δικών τους οπαδών.
Ως ηγετική φυσιογνωμία του κινήματος διαμαρτυρίας θέλει να εμφανίζεται ο Φλοριάν Φιλιπό, πρώην έμπιστος της Μαρίν Λεπέν και εσχάτως επικεφαλής του δικού του πολιτικού κινήματος των Πατριωτών (Les Patriotes). Όπως οι δύο προαναφερθέντες έτσι και ο Φιλιπό θέλει να κατέβει υποψήφιος στις προεδρικές του 2022 κατά του Μακρόν. Ο 39χρονος ονειρεύεται κύματα διαδηλώσεων που θα συμπαρασύρουν ακόμη και γειτονικές χώρες της Γαλλίας. Οι συνθήκες με τις διαδηλώσεις δίνουν στον Φιλιπό κι άλλους υποψηφίους πεδίο για να προσελκύσουν την προσοχή. Σε περίπτωση που το Συνταγματικό Συμβούλιο δώσει στο νόμο το τελικό πράσινο φως, ο Φιλιπό ξέρει πώς θα συνεχίσει: Σκέφτεται να μποϊκοτάρει θεσμούς και καταστήματα που καθιστούν το υγειονομικό πάσο ως προϋπόθεση.
Αντρέας Νολ
Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου
