Εχοντας διανύσει μία τριακονταετία σχεδόν, από το 1993, όταν εκδόθηκε η πρώτη ποιητική συλλογή του Σύμβολα, μέχρι σήμερα, με μια παραγωγή που αθροίζει πλέον 25 βιβλία, ο Γιώργος Βέλτσος διανύει το στάδιο της εντατικής νεότητας, σε πείσμα των ληξίαρχων της όποιας ιστορίας – και της λογοτεχνικής. Στα 33 αυτοτελή ποιήματα της συλλογής του Η Ανάληψις της Παρθένου, τα 24 άτιτλα και τα 9 τιτλοφορημένα (τα 3 αναδημοσιευμένα από το περυσινό βιβλίο του Ημερολόγιο ενός αθέατου εγκλεισμού), συνεχίζει να αναπτύσσει τον βαθιά δραματικό πυρήνα των προηγούμενων βιβλίων του. Η άμεση βιωματικότητα, ο εξομολογητικός τόνος, η συναισθηματική και η ελεγειακή διάθεση χωνεύονται στο υπέδαφος των ποιημάτων, καθώς ριζώνουν και βλασταίνουν με την οξυδερκή στοχαστικότητα, τη στωική ειρωνεία, τον έντονο αυτοσαρκασμό. Στο «Παράρτημα» του βιβλίου προστίθεται το 16 σελίδων, χωρισμένο σε δύο μέρη, ποίημα «Λογοτεχνία. Ενας δικανικός». Σε αυτό ο Βέλτσος, μετατονίζοντας το ύφος του, αλλά διατηρώντας το ίδιο ποιητικό ήθος, ασκείται στον τρόπο της παρωδίας, εκείνης των συμβάσεων της σύγχρονης ποίησης, χάρη στην αξιοποίηση ιδίως των ειρωνικών δυνατοτήτων της ομοιοκαταληξίας και του αναπαιστικού μέτρου.
Παραμένοντας στο προσκήνιο της δημοσιότητας, μέσω των ποιημάτων του και των κειμένων του δηκτικού σχολιασμού της πολιτικοκοινωνικής επικαιρότητας, ο Βέλτσος βιώνει την αυτοεξορία του. Αυτήν μεταπλάθει σε ποίηση και μας την αφηγείται λοξά με τα σχόλιά του, καθώς ο λόγος του είναι εντελώς ασύμβατος – και γι’ αυτό είναι ζωτικός, αν κριθεί με μέτρο τις λιμνάζουσες συμβάσεις τόσο της ποιητικής κοινής όσο και του λόγου της πολιτισμικής δημοσιογραφίας. Δεν πρόκειται για νοσηρό εθισμό, αλλά για ενεργητική αντίπραξη. Γι’ αυτό συνδέω τις δύο κατηγορίες κειμένων του, επειδή τα ποιήματά του γράφονται πάνω στα χνάρια των μη ποιητικών, ονοματισμένων έτσι κατά συνθήκη, κειμένων του, καθώς όλα, ποιητικά και μη, γεννιούνται επώδυνα από την ίδια μήτρα βαθιά βιωμένου, αισθηματικά δονούμενου, εμπύρετου και υγιούς στοχασμού. Ενός στοχασμού που επιδεινώνεται από τη γύρω πραγματικότητα και ζωογονείται από αναγνώσματα, ποιητικά και άλλα, από αυτά που πολύ θα ήθελε να είχε γράψει ή είναι γραμμένα, θαρρείς, από τον ίδιο.
Αναγνωρίσιμο στίγμα
Ειδικότερα στα ποιήματά του η επίγνωση της ανθρώπινης μηδαμινότητας και η ψευδαίσθηση να κερδηθεί, έστω για λίγο, ο χρόνος με όπλο την ποίηση και τη λεκτική καταφυγή στις μορφές μιας εκπεσμένης θεολογίας δεν επιφέρουν την αγκύλωση στον ιδιωτικό βίο και στην περίκλειστη σκέψη του. Αντιθέτως, όσα αποφέρει η ιδιωτεία του ανθρώπου, η μνήμη της εξορίας του από την Εδέμ της Λογοτεχνίας, αυτά είναι που ωθούν τον ποιητή να εκτεθεί στην πολιτικοκοινωνική αρένα. Ετσι, τα ποιήματα του Βέλτσου είναι εν συνόλω και κυρίως εν συνθέσει εσωστρεφή και εξωστρεφή, υπαρξιακά και κοινωνικά, ελεγειακά και οργισμένα, λυρικά και κυνικά.
Ο Βέλτσος γράφει πεισματικά τη δική του ποίηση, διακριτά πλέον αναγνωρίσιμη για το στίγμα της. Αν παραμένει ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα πρόσωπα στο περιβάλλον του πολιτισμικού γίγνεσθαι της μεταπολίτευσης, απαιτεί πλέον, αλλά επί ματαίω, να ανα-γνωριστεί διά της ποιήσεώς του. Επί ματαίω επειδή οι λιγοστοί από τους περισσότερους στον τόπο μας γράφουν το ναρκισσιστικό πορτρέτο τους, για να το διαβάζουν οι ίδιοι και οι «φίλοι» τους, και οι υπόλοιποι διαβάζουν (το) Facebook (τους).
Η παρηγορία των ανθρώπων και των έργων της τέχνης, που τα κόκαλά τους σπέρνονται μέσα στα δικά του ποιήματα μήπως και βλαστήσουν (Ελιοτ), απαλύνει τη σκληρότητα της ιδιωτικής και της δημόσιας πραγματικότητας. Αλλά τις απαντήσεις στα ίδια, τα διαρκή ερωτήματα τη δίνει και την παραμυθία την προσφέρει η Ποίηση, ερήμην μας και μετά από εμάς.
Ο κ. Ευριπίδης Γαραντούδης είναι καθηγητής νεοελληνικής φιλολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Γιώργος Βέλτσος
Η Ανάληψις της Παρθένου.
Ποιήματα
Εκδόσεις Πατάκη, 2021, σελ. 104, τιμή 9 ευρώ
