Στο εξωτερικό είναι κανόνας και μια συνηθισμένη πρακτική: δεκάδες χιλιάδες λομπίστες δραστηριοποιούνται σε κομβικές θέσεις για να αντλήσουν οικονομικούς πόρους και επιρροή. Στις Βρυξέλλες, «πρωτεύουσα» της ΕΕ, πρόκειται για παγιωμένη πρακτική και είναι γνώριμη η εικόνα των στελεχών που κάνουν λόμπινγκ (lobbying) και αντιπροσωπεύουν επιχειρήσεις, τράπεζες, μη κυβερνητικές οργανώσεις, δήμους, κοινότητες κ.ά. Το lobbying, που αξιοποιείται για να επηρεαστούν πολιτικές και κυβερνητικές αποφάσεις στην ΕΕ, είναι κυρίαρχο και σε παλαιότερη έκθεση της Διεθνούς Διαφάνειας σημειωνόταν ότι η πρακτική του lobbying, δηλαδή η απόπειρα ομάδων συμφερόντων του ιδιωτικού τομέα να επηρεάσουν δημόσια πρόσωπα, είναι ευρέως διαδεδομένη και αποτελεσματική.
Ρυθμιστικό πλαίσιο
Σε αυτό το κλίμα η Ελλάδα κάνει τα πρώτα ουσιαστικά βήματα για να θεσπίσει ένα ρυθμιστικό πλαίσιο που κατά τον υπουργό Εσωτερικών Μάκη Βορίδη θα θέσει τις υγιείς βάσεις για την ανάπτυξη του lobbying στη χώρα μας μέσα από δύο σημαντικούς άξονες: αφενός τη διασφάλιση της ακεραιότητας σε κάθε στάδιο της διαδικασίας και αφετέρου τη θωράκιση της διαφάνειας στην άσκηση επιρροής. Το νομοσχέδιο του υπουργείου, μετά την ολοκληρωθείσα φάση της δημόσιας διαβούλευσης, αναμένεται να συζητηθεί και να ψηφιστεί το επόμενο διάστημα από το Κοινοβούλιο. Δέχεται πάντως κριτική για ατολμία και ελλείμματα από φορείς, όπως το Vouliwatch, ενώ υπάρχουν ενστάσεις από τo ελληνικό τμήμα της Διεθνούς Διαφάνειας.
Σύμφωνα με τον κ. Βορίδη, η συγκεκριμένη νομοθετική πρωτοβουλία συνιστά ένα πρώτο αλλά κρίσιμο βήμα στην κατεύθυνση ρύθμισης του νομικού πλαισίου με στόχο την αναχαίτιση φαινομένων αδιαφάνειας, διαφθοράς και αθέμιτων πρακτικών. Ο ίδιος στις συνομιλίες του τονίζει ότι η αναγκαιότητα θέσπισης ενός ολοκληρωμένου νομικού πλαισίου υπέρ της νόμιμης άσκησης επιρροής έχει επισημανθεί από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ομάδα Κρατών για τη Διαφθορά (GRECO).
Κανόνες
Με το νομοσχέδιο θα θεσπιστούν κανόνες στην επικοινωνία και επαφή των θεσμικών φορέων της πολιτείας με εκπροσώπους διαφόρων ομάδων συμφερόντων και επιδιώκεται για πρώτη φορά η δημιουργία ενός συστήματος καταγραφής, δημοσιότητας, φύλαξης, διαχείρισης και αξιοποίησης των δώρων που προσφέρονται στον εκάστοτε Πρόεδρο της Δημοκρατίας και σε μέλη της κυβέρνησης, σύμφωνα με τις διεθνείς και ευρωπαϊκές βέλτιστες πρακτικές. Υπάρχει επίσης ως βασική αρχή η γενική απαγόρευση αποδοχής δώρων, φιλοξενίας καθώς και άλλων ωφελημάτων τόσο για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας όσο και για τα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου.
Μητρώο Διαφάνειας
Παράλληλα, θα υπάρχει μια ηλεκτρονική βάση δεδομένων που θα ονομάζεται «Μητρώο Διαφάνειας» και σε αυτό θα εγγράφεται ο «εκπρόσωπος συμφερόντων», είτε πρόκειται για φυσικό ή νομικό πρόσωπο που θα επιχειρεί να επηρεάσει, έναντι αμοιβής, παράγοντες του Δημοσίου για να λάβουν απόφαση προς όφελος του πελάτη τους, μέσω νόμου, Προεδρικού Διατάγματος, υπουργικής απόφασης κ.ά. Επίσης, στο Μητρώο δύναται να εγγραφούν και σωματεία, επαγγελματικές ενώσεις, επιμελητήρια, ΜΚΟ, σύλλογοι κ.λπ. που θέλουν να ασκήσουν επιρροή. Το ενδιαφέρον επίσης είναι ότι για 18 μήνες μετά τη λήξη της θητείας τους οι υπάλληλοι των θεσμικών φορέων της πολιτείας δεν μπορούν να ασκούν δραστηριότητες επιρροής προς τον φορέα στον οποίο συμμετείχαν προηγουμένως.
Βασικοί άξονες του νομοσχεδίου
***Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και τα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου οφείλουν να μην αποδέχονται δώρα, παροχές ή άλλα ωφελήματα που τους δίνονται λόγω της θεσμικής ιδιότητάς τους στο πλαίσιο άσκησης των καθηκόντων τους. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο για λόγους ευγένειας, αβρότητας ή εθιμοτυπίας. Επίσης δεν θα πρέπει να δέχονται φιλοξενία, παρά μόνο για λόγους αβροφροσύνης ή σύμφωνα με τη διπλωματική πρακτική.
***Στην κυριότητα του Δημοσίου ανήκουν τα αντικείμενα που προσφέρονται εφόσον η αξία τους υπερβαίνει τα 200 ευρώ και περιέρχονται είτε στην Προεδρία της Δημοκρατίας ή στην Προεδρία της Κυβερνήσεως για τη διοίκηση και διαχείρισή τους.
***Τα δώρα αξίας μικρότερης των 200 ευρώ αλλά και τα αναλώσιμα αγαθά μπορούν να περιέλθουν στην κυριότητα του Προέδρου της Δημοκρατίας ή του μέλους του Υπουργικού Συμβουλίου εκτός εάν δηλώσουν ότι επιθυμούν να περιέλθουν στην κυριότητα του Δημοσίου.
***Σχετικά με τα δώρα που έχουν ιδιαίτερη εθνική, ιστορική ή πολιτιστική αξία, αυτά ανήκουν στην κυριότητα του Δημοσίου και, ανεξάρτητα της αξίας τους, μεταβιβάζονται στην Προεδρία της Δημοκρατίας ή στην Προεδρία της Κυβέρνησης.
***Τα δώρα καταγράφονται αναλυτικά, όπως τα στοιχεία των δωρητών, η αξία τους, ο λόγος που έγινε η δωρεά κ.λπ. σε ηλεκτρονικό βιβλίο που θα τηρείται στην Προεδρία της Δημοκρατίας και στην Προεδρία της Κυβερνήσεως.
***Κάθε Ιανουάριο θα δημοσιοποιείται, ηλεκτρονικά, κατάλογος με τα δώρα του προηγούμενου έτους.
