Aναβλήθηκαν ήδη μία φορά και μέχρι τελευταία στιγμή οι φήμες οργίαζαν για το αν θα προχωρούσε η διεξαγωγή τους. Οι 32οι Ολυμπιακοί Αγώνες στο Τόκιο προορίζονταν για το 2020 και μολονότι ένα μεγάλο μέρος της ιαπωνικής κοινής γνώμης δεν συμφωνεί με τη διοργάνωσή τους εν μέσω πανδημίας, η οποία εξακολουθεί να είναι παρούσα, η πόλη θα φιλοξενήσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες για δεύτερη φορά στην ιστορία της. Η πρώτη ήταν το 1964, μια ανάληψη ευθύνης που είχε συνδεθεί με την εθνική ανασυγκρότηση μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η χώρα θέλει η ανάταση να είναι ανάλογη και εφέτος, μια συμβολική νέα εκκίνηση μετά την οικολογική καταστροφή στη Φουκουσίμα το 2011, αλλά και ένα μήνυμα απαντοχής απέναντι στον ιό και στην πανδημία. Οσο λοιπόν ο κόσμος θα παρακολουθεί, από τους δέκτες του κυρίως, τη διεξαγωγή των 33 αθλημάτων από τις 24 Ιουλίου έως τις 9 Αυγούστου, ανάμεσα στα οποία και πέντε ειδικά για αυτή τη διοργάνωση (καράτε, skateboard, σέρφινγκ, αθλητική αναρρίχηση και μπέιζμπολ/σόφτμπολ), στο Τόκιο αλλά και στον υπόλοιπο πλανήτη θα παρουσιάζονται έργα και εκθέσεις που θα συνοδεύουν τους Αγώνες.
Το Ολυμπιακό Ιδρυμα για τον Πολιτισμό και την Κληρονομιά (Olympic Foundation for Culture and Heritage, OFCH) της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής θα παρουσιάσει ένα εικαστικό πρόγραμμα στην Ολυμπιακή Αγορά, η οποία εγκαινιάζεται με αφορμή τους Ολυμπιακούς Αγώνες (έως τις 15 Αυγούστου). Οπως σωστά το φαντάζεστε, πρόκειται για ένα πρότζεκτ εμπνευσμένο από τους δημόσιους χώρους συνάθροισης όπως η Αρχαία Αγορά και βρίσκεται στο ιστορικό προάστιο του Τόκιο, Νιχονμπάσι. Εκεί παρουσιάζονται εγκαταστάσεις από ιάπωνες εικαστικούς, όπως η φωτογράφος Ρίνκο Καουαούτσι, αλλά και εκθέσεις με έργα από έξι «ολυμπιακούς και παραολυμπιακούς resident artists». Ανάμεσα στα έργα που θα ξεχωρίσουν είναι η ανάθεση στον γάλλο εικαστικό Ξαβιέ Βεϊλάν, ο οποίος εκπροσώπησε τη Γαλλία στην 57η Μπιενάλε Βενετίας το 2017. Πρόκειται για μια εγκατάσταση με τίτλο «The Audience», όπου αναπαριστώνται πέντε άτομα διαφορετικών ηλικιών, φύλων και εθνικοτήτων, και θα παραμείνει στον χώρο και μετά το πέρας της διοργάνωσης.
Ενα άλλο έργο είναι η πολυμεσική εγκατάσταση από το Multimedia Entertainment Studio «Moment Factory» με έδρα το Μόντρεαλ, το Παρίσι και το Τόκιο, ενώ στον χώρο φιλοξενείται και μια έκθεση με θησαυρούς από τη μόνιμη συλλογή του Ολυμπιακού Μουσείου στη Λωζάννη της Ελβετίας. Η Αγορά θα λειτουργήσει ως «ένα hub για την καλλιέργεια, την εξερεύνηση και την προώθηση των ολυμπιακών αξιών. Σε αυτή τη χρονική συγκυρία που δεν έχει προηγούμενο, η Ολυμπιακή Αγορά είναι ένα σύμβολο της αποφασιστικότητας, της ικανότητας να ξεπερνιούνται οι προκλήσεις μέσα από διεθνείς συνεργασίες, αλλά και της δύναμης που εκπορεύεται από την τέχνη και τον αθλητισμό ώστε να μας βοηθούν να επιβιώσουμε σε εποχές κρίσης» δήλωνε η διευθύντρια του OFCH Αντζέλιτα Τέο.
Κοσμική ενέργεια και ουρανοξύστες
Η ιδέα ήταν να δημιουργηθεί η μεγαλύτερη εγκατάσταση πάνω σε «καμβά» σε δημόσιο χώρο. Στο επίκεντρο λοιπόν του «Tokyo Tokyo Festival», μιας μεγάλης διοργάνωσης τέχνης και πολιτισμού που θα συνοδεύει τους Ολυμπιακούς Αγώνες στην ιαπωνική πρωτεύουσα, θα αναρτηθούν δύο τεράστια έργα συνολικού εμβαδού 7.000 τ.μ. σε δύο γειτονικούς ουρανοξύστες στην περιοχή Μαρουνούτσι. Πρόκειται για το οικονομικό κέντρο της ιαπωνικής πρωτεύουσας και βρίσκεται ανάμεσα στο τεράστιο πάρκο κοντά στο Αυτοκρατορικό Παλάτι και στον σιδηροδρομικό σταθμό του Τόκιο, τον μεγαλύτερο της Ιαπωνίας και ένα εμβληματικό κτίριο της πόλης. Πάνω λοιπόν στους γυάλινους τοίχους του κτιρίου Marunouchi και του γειτονικού του Shin-Marunouchi, o γραφίστας και χαράκτης Ταντανόρι Γιόκου και η εικαστικός κόρη του Μίμι Γιόκου, πρώην συνεργάτιδα του Ισέι Μιγιάκε, δημιουργούν από ένα τεράστιο έργο που συνθέτει το «Tokyo Large Mural».
Η επιλογή πατέρα και κόρης δεν έγινε τυχαία. Ο ισχυρός δεσμός των καλλιτεχνών που θα επιλέγονταν ήταν το ζητούμενο σε αυτή την ανάθεση και επιπλέον ο Ταντανόρι Γιόκου, ο οποίος θα παρουσιάζει δουλειά του σε μια μεγάλη ατομική έκθεση στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Τόκιο (από 17 Ιουλίου), υπήρξε μέλος της σχεδιαστικής ομάδας των Θερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 1964. Υπηρετώντας λοιπόν το κόνσεπτ της ανάθεσης «Universe cosmo power», το οποίο επικεντρώνεται στους αμέτρητους οργανισμούς που συγκροτούν το αχανές Σύμπαν και συνεχίζουν να μεγαλώνουν στο διηνεκές, δημιούργησαν από ένα έργο που αντανακλά την ενέργεια από τη μεταβολή μεγέθους σε διάφορες μορφές ζωής. Ο μεν ανατρέχοντας στη φαντασία και η δε στη λυρική αποτύπωση του καθημερινού.
Mangakas στη Λωζάννη
Τα ιαπωνικά κόµικς manga είναι γνωστά σε όλον τον κόσµο και προήλθαν επί της ουσίας από το Ukiyo-e (εικόνες του επιπλέοντος κόσµου), µια σχολή και ένα ανανεωµένο ιδίωµα της τέχνης που εκφράστηκε κυρίως µέσα από τη χαρακτική αλλά επηρέασε και τη γραφή ή την τυπογραφία, και που εν προκειµένω σε ανάµειξη µε τη δυτική τεχνοτροπία ζωγραφικής έδωσε αυτές τις «τυχαίες (ή παράξενες) εικόνες» (όπως είναι η µετάφραση του manga από τα ιαπωνικά). Οπως καταλαβαίνει κανείς, πολιτιστικές εκδηλώσεις επί ιαπωνικού εδάφους χωρίς εκτενή αφιερώµατα στα manga δεν νοούνται, ιδίως στο πλαίσιο µιας µεγάλης αθλητικής διοργάνωσης όπως οι Ολυµπιακοί Αγώνες. Κι αυτό γιατί επιπλέον το manga είναι ο πρεσβευτής της ιαπωνικής κουλτούρας σε όλον τον κόσµο, ιδίως χάρη σε σειρές anime όπως οι «UFO Robot Grendizer», «Saint Seiya» ή «Sailor Moοn». Εξάλλου και οι µασκότ των Ολυµπιακών και των Παραολυµπιακών Αγώνων, οι Miraitowa (Μιραϊτόουα) και Someity (Σοµέιτι), θυµίζουν σούπερ ήρωες βγαλµένους µέσα από τις σελίδες ιαπωνικού κόµικ µε τις µπλε και φούξια καρό στολές τους αντίστοιχα.
Παγκοσµίου φήµης καλλιτέχνες manga συµµετέχουν λοιπόν στην έκθεση «What if Tokyo» στο πλαίσιο του «Tokyo Tokyo Festival», η οποία θα διεξαχθεί µέσα στο καλοκαίρι σε διαφορετικά µέρη της πόλης προκειµένου να προωθήσει τη δηµιουργικότητα των γιαπωνέζων καλλιτεχνών manga σε ένα διεθνές κοινό και να αναδείξει το Τόκιο όπως το αναπαριστά καθένας από αυτούς µε τον δικό του διαφορετικό τρόπο. Πρόκειται για µια διοργάνωση της Μητροπολιτικής Κυβέρνησης του Τόκιο, του Συµβουλίου Τεχνών του Τόκιο και του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης της πόλης.
Επί ευρωπαϊκού εδάφους, στο Ολυµπιακό Μουσείο της Λωζάννης διοργανώνεται η τιµητική έκθεση «Sport X Manga» (έως τις 21 Νοεµβρίου), η οποία απευθύνεται σε ένα ευρύ κοινό και αποσκοπεί στο να δείξει πώς συνδέεται αυτό το είδος κόµικ µε τον αθλητισµό µέσα από το έργο των «mangakas», όπως αποκαλούνται. Και αυτό γιατί από τον Β΄ Παγκόσµιο Πόλεµο, το manga βρισκόταν σε µόνιµο διάλογο µε τα αθλήµατα και την ιαπωνική κοινωνία, µια συνοµιλία που είναι άρρηκτα συνδεδεµένη µε την ανασυγκρότηση της χώρας. Αυτή τη σχέση αποπειράται να επισηµάνει η έκθεση, καθώς παράλληλα αποτίνει φόρο τιµής στον «Captain Tsubasa», µια σειρά κόµικς του Γιοΐτσι Τακαχάσι µε πρωταγωνιστή τον ποδοσφαιριστή Τσουµπάσα, η οποία χρονολογείται από το 1981. Πρόκειται για µια έκθεση που διοργανώνεται σε συνεργασία µε το Διεθνές Φεστιβάλ Kόµικς της Ανγκουλέµ της Γαλλίας, που είναι και το πιο σηµαντικό της Ευρώπης, οπότε καθόλου τυχαία την επιµελείται ένας από τους πρώην καλλιτεχνικούς διευθυντές του, ο Στεφάν Μποζάν.
Το sports manga έκανε την εµφάνισή του µετά τον Β΄ Παγκόσµιο Πόλεµο και έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην προώθηση του αθλητισµού στην Ιαπωνία, ιδιαίτερα όσον αφορά την αποδοχή της δυτικής προσέγγισης. Ηταν ένα φαινόµενο που επηρέασε ιδιαίτερα τους νέους, οι οποίοι ανέπτυξαν µια παθιασµένη σχέση µε τα manga. Σχεδόν όλοι οι δηµιουργοί manga έχουν βασίσει έργα τους στον κόσµο των σπορ. Κάπως έτσι γεννήθηκαν ορισµένοι από τους ήρωες των βιβλίων κόµικς. Μάλιστα, στο manga επιστηµονικής φαντασίας «Akira» του Κατσουχίρο Οτόµο, το οποίο είχε δηµιουργήσει τη δεκαετία του ’80, είχε «προβλεφθεί» η διεξαγωγή των Ολυµπιακών Αγώνων στο Τόκιο το 2020!
