Τον 5ο π.Χ. αιώνα ο Κομφούκιος, εκφράζοντας τη σοφία αιώνων που προηγήθηκαν, δίδασκε την πίστη στον αυτοκράτορα, μόνη Αρχή που μπορούσε να ενώσει την αχανή χώρα και να αντιμετωπίσει τις καταστροφές που προκαλούσαν φυσικά φαινόμενα. Οι πλημμύρες στους κύριους ποταμούς είχαν ως αποτέλεσμα λιμούς μεγάλης έκτασης και δυστυχία στον λαό. Παράλληλα θεωρούσε χρέος των Κινέζων να απομακρύνουν από την εξουσία όποιον αυτοκράτορα δεν ανταποκρινόταν σε αυτή την επιταγή.
Την ίδια εποχή περίπου οι αρχαίοι Ελληνες δίδαξαν στην ανθρωπότητα τη δημοκρατία.
Σαν να μην έχει αλλάξει τίποτε αιώνες μετά. Η Κίνα μεν αντικατέστησε την αυτοκρατορία με τον κομμουνισμό και η Δύση υιοθέτησε τη δημοκρατία με πολλές παραλλαγές. Σήμερα έχουμε έναν νεοκομφουκιανό κομμουνισμό και στη Δύση μια σειρά από εκδοχές της δημοκρατίας.
Οι ΗΠΑ και η Ευρώπη έχουν μπολιάσει τη δημοκρατία με τις αρχές του Διαφωτισμού, ενώ άλλες χώρες χρησιμοποιούν το πολίτευμα προσχηματικά. Οι κομμουνιστικές χώρες απορρίπτουν τη δημοκρατία, με προεξάρχουσα την ισχυρότερη, μεγαλύτερη σε πληθυσμό και ανάπτυξη χώρα.
Τον Ιούνιο οι επτά πλουσιότερες φιλελεύθερες δημοκρατίες – Καναδάς, ΗΠΑ, Γερμανία, Γαλλία, Αυστραλία, Ιταλία, Ιαπωνία, και με την άτυπη παρoυσία της ΕΕ – υιοθέτησαν το σχέδιο Μπάιντεν «B3W – Build back better world». Το G7 παράγει το 40% του παγκόσμιου ΑΕΠ και εκπροσωπεί μόνο το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού. Το σχέδιο προβλέπει την οικονομική ενίσχυση χωρών του λεγόμενου Τρίτου Κόσμου. Οι δύο άξονες των ενισχύσεων αφορούν την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και τις υποδομές. Προφανώς πρόκειται για μια καθυστερημένη απάντηση στην κινεζική πρωτοβουλία της δημιουργίας του νέου Δρόμου του Μεταξιού.
Υπενθυμίζουμε ότι η Ρωσία, που συμμετείχε στο κλαμπ G8, αποκλείστηκε λόγω της ουκρανικής κρίσης.
Το μήνυμα που μεταφέρει ο Σι Τζινπίνγκ στις χώρες τις οποίες επιθυμεί να επηρεάσει είναι απλό και κατανοητό. Λέει περίπου: «Μην σας απασχολούν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η ουσία είναι να δώσετε στους λαούς σας τη δυνατότητα να ευημερούν και εμείς είμαστε εδώ να βοηθήσουμε οικονομικά με δάνεια, τεχνογνωσία και επενδύσεις».
Σε σχέση με τη δημοκρατία, ο απόλυτος άρχων της «Αυτοκρατορίας του Μέσου» είναι σαφής. Απορρίπτει το πολίτευμα των φιλελεύθερων κοινωνιών και πρεσβεύει την κομμουνιστική διακυβέρνηση. Είναι το μόνο πολίτευμα που συσπειρώνει τη συντριπτική πλειοψηφία της κοινωνίας στο πρόσωπο του ηγεμόνα και στο κόμμα του για τη λύση των προβλημάτων της και την πρόοδο.
Επιστρέφοντας στην αρχή του κειμένου μας, ο καλός αυτοκράτορας του Κομφούκιου αντικαθίσταται από τον ηγεμόνα Σι. Στη διάρκεια της απρόσμενης εκλογής του στην κορυφή της ιεραρχίας, συγκέντρωσε περισσότερες εξουσίες από κάθε άλλον ηγέτη μετά τον Μάο. Και φυσικά είναι υποχρεωμένος να βρίσκεται πάντα ένα βήμα εμπρός, ώστε να μην έχει την τύχη των αυτοκρατόρων που έχασαν την εξουσία τους.
Ολες οι προβλέψεις ειδικών μελετητών και υπηρεσιών θεωρούν δεδομένο ότι η Κίνα θα είναι η πρώτη οικονομική δύναμη του κόσμου την επόμενη δεκαετία. Συνεπώς ο Σι οφείλει να επιταχύνει αυτή την πορεία με κάθε μέσο.
Η Δύση δεν μένει με σταυρωμένα χέρια. Η αρχή έγινε από τον Τραμπ και συνεχίστηκε εντονότερα με τον διάδοχό του. Χαρακτήρισαν την Κίνα κύριο αντίπαλο, προχώρησαν σε κυρώσεις και εμπορικούς αποκλεισμούς. Η Ευρώπη ακολούθησε διστακτικά και διασπασμένη. Η Γερμανία και άλλες χώρες στήριξαν το δόγμα Μπάιντεν, ενώ άλλες όχι.
Την 16/7 πληροφορηθήκαμε ότι η κυβέρνηση του Αφγανιστάν, οι ΗΠΑ, η Ινδία, το Πακιστάν και το Ουζμπεκιστάν συμφώνησαν στην παροχή οικονομικής βοήθειας στο Αφγανιστάν για την ανόρθωσή του. Δεν σταμάτησαν μόνο σε αυτή τη διακήρυξη προθέσεων. Συμφώνησαν και στην πρόθεσή τους να εντείνουν τις ανταλλαγές εμπορευμάτων. Η λέξη «παγκοσμιοποίηση» εξαλείφθηκε από το λεξιλόγιο. Αντικαταστάθηκε με την «περιφερειακή συνδεσιμότητα – regional connectivity». «Ειρήνη και περιφερειακή συνδεσιμότητα είναι αμοιβαία ενισχυόμενες» αναφέρουν στην κοινή τους διακήρυξη. Πρόκειται για ένα σαφές μήνυμα προς την Κίνα, ιδίως όταν εκπέμπεται από χώρες του μεγέθους των σχεδόν εμπόλεμων και με τεράστιο πληθυσμό χωρών. Τη μεγαλύτερη δημοκρατία της Ασίας, την Ινδία, και το Πακιστάν.
Σε πρόσφατο ντοκιμαντέρ η ARTE, ο γνωστός γαλλογερμανικός τηλεοπτικός σταθμός – «The New world of Xi Jiping» -, αναφέρεται διεξοδικά στην πορεία του Σι προς την εξουσία. Το πιο σημαντικό είναι ότι η Κίνα του καλού και αγαθού μεταλλάσσεται σε στρατιωτική δύναμη αντάξια των ΗΠΑ. Το σύνθημα από την εποχή του Ντενγκ «πλουτίστε» θεωρήθηκε ότι δεν ανταποκρίνεται πλέον στις ανάγκες της εποχής για την Κίνα στην πορεία προς την κορυφή. Ο εθνικισμός είναι πια το νέο πρόσωπο της Κίνας και οι απειλές κατά της Ταϊβάν ως αναπόσπαστο κομμάτι της, όπως και το Χονγκ Κονγκ, συμπληρώνονται από τη δημιουργία της πρώτης στρατιωτικής βάσης εκτός Κίνας στο Τζιμπουτί. Η ατμόσφαιρα μυρίζει μπαρούτι.
Γνωρίζουμε από την Ιστορία ότι όταν συμβαίνουν αλλαγές στην ηγεμονική ιεραρχία της παγκόσμιας τάξης, ο πόλεμος είναι αναπόφευκτος. Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα οι ηγέτιδες δυνάμεις μάχονται με τις αναδυόμενες υπερδυνάμεις για τη διατήρηση της θέσης τους ως «ελέφαντες που τσακώνονται και την πληρώνουν τα βατράχια». Ο Πόλεμος του Οπίου εκτόπισε την Κίνα για αιώνες από την κορυφή. Τώρα ήρθε η ώρα της επιστροφής της «Αυτοκρατορίας του Τσι» στην πρώτη θέση.
Ας ευχηθούμε ως «βάτραχοι» ότι, παρά τα φαινόμενα, η Ιστορία δεν θα επαναληφθεί. Και ότι η ραγδαία επιδεινούμενη κλιματική και η υγειονομική κρίση θα οδηγήσουν στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης τα κομμουνιστικά και δημοκρατικά κράτη. Και τα μεν και τα δε έχουν «βλάψει το ίδιο τον πλανήτη». Αλλά και εμείς οι Ευρωπαίοι παράλληλα ας διαφυλάξουμε τη δημοκρατία μας με κάθε μέσο από εξωτερικούς και εσωτερικούς εχθρούς.
*Ο κ. Αντώνης Τριφύλλης είναι μέλος του ΕΣ της διαΝΕΟσις, μέλος της ΣΕ του ΕΛΙΑΜΕΠ, πρώην στέλεχος της ΕΕ.
