Υστερα από την ισχυρότερη ύφεση εν καιρώ ειρήνης μετά τη Μεγάλη Υφεση του ’29, κατά τη χρονιά της πανδημίας (2020) και ενώ η παγκόσμια οικονομία ετοιμάζεται να αναπτυχθεί εφέτος με τον ταχύτερο ρυθμό των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών, οι φόβοι ότι η εξάπλωση του στελέχους Δέλτα του κορωνοϊού θα επηρεάσει την ανάκαμψη δείχνουν να κορυφώνονται.
Καθώς τα κρούσματα, οι νοσηλείες και οι θάνατοι αυξάνονται, ορισμένοι κάνουν λόγο και για την επερχόμενη «πανδημία των ανεμβολίαστων», ενώ άλλοι σημειώνουν πως τα υψηλά ποσοστά των εμβολιασμών αποτελούν το κλειδί για να μη ληφθούν γενικευμένα περιοριστικά μέτρα, δηλαδή στην παρούσα φάση έχουμε να κάνουμε με έναν αγώνα ταχύτητας μεταξύ των εμβολίων και της μετάλλαξης Δέλτα που θα καθορίσει και τον βαθμό που θα μπορούσαν να «πληγωθούν» οι οικονομίες. Πέντε κορυφαίοι οικονομολόγοι και στρατηγικοί αναλυτές σκιαγραφούν το νέο τοπίο, θεωρώντας πως σε γενικές γραμμές η επιτάχυνση της οικονομικής ανάπτυξης εξακολουθεί να βρίσκεται ακόμη σε ισχύ.
Οι παρεμβάσεις
Το τι αφήνει πίσω της η πανδημία σκιαγραφείται πάντως στις εκτιμήσεις του Geoffrey Okamoto, πρώτου αναπληρωτή διευθύνοντος συμβούλου του ΔΝΤ, ο οποίος υπολόγισε ότι το κόστος της πανδημίας, όπως αποτυπώνεται στη μείωση του δυνητικού παγκόσμιου ΑΕΠ, θα ξεπεράσει τα 15 τρισ. δολ., ενώ από τον Μάρτιο του 2020 οι δημοσιονομικές παρεμβάσεις των κυβερνήσεων έφτασαν τα 16 τρισ. δολ. και οι κεντρικές τράπεζες αύξησαν τους ισολογισμούς κατά 7,5 τρισ. δολ.
Για να αποτυπωθούν καλύτερα και οι συνολικές επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία, να σημειώσουμε και την εκτίμηση της Moody’s πως το παγκόσμιο χρέος που αυξήθηκε τη χρονιά της πανδημίας (2020) κατά 32 τρισ. δολ. θα συνεχίσει να αυξάνει και το 2021. Σύμφωνα με τον Okamoto, η έλευση των εμβολίων και το σταδιακό άνοιγμα των οικονομιών θα πρέπει να οδηγήσουν τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να αλλάξουν στρατηγική και από τον σχεδιασμό της διάσωσης των οικονομιών από την κατάρρευση να προχωρήσουν στην ενίσχυσή τους, με γνώμονα μια ισχυρότερη ανάπτυξη στην μετά την πανδημία εποχή, και όχι να στοχεύουν σε μια πιο αδύναμη εκδοχή του οικονομικού στάτους της προ COVID-19 εποχής.
Η ανάκαμψη από αυτή την κρίση θα πάρει χρόνια για τις περισσότερες χώρες. Η έμπνευση της επόμενης γενιάς για την ανοικοδόμηση ενός λαμπρότερου μέλλοντος είναι η πρωταρχική πρόκληση, ενώ η σύζευξη των αναπτυξιακών μεταρρυθμίσεων με τις δαπάνες ανάκαμψης θα πρέπει να είναι ο στόχος.
Το κλειδί
Ακόμη και αν η μετάλλαξη Δέλτα δεν εκτροχιάσει την ανάκαμψη των οικονομιών, γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρο ότι πιθανότατα θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε μακροπρόθεσμα με τον κορωνοϊό, εκτίμησε ο Neil Shearing, επικεφαλής οικονομολόγος της Capital Economics, σημειώνοντας πως οι εξελίξεις τις τελευταίες εβδομάδες υπενθυμίζουν ότι η πορεία προς την κανονικότητα είναι απίθανο να είναι ομαλή και ότι διαφορετικές χώρες θα προχωρήσουν με διαφορετικές ταχύτητες. Αν και δεν μπορεί να εκτιμήσει κανείς με βεβαιότητα το πόσο μεγάλη απειλή συνιστά η μετάλλαξη Δέλτα, εν τούτοις οι πιθανότητες οι κυβερνήσεις να απαντήσουν δυναμικά σε ένα νέο κύμα με την επιβολή ισχυρών περιοριστικών μέτρων, ικανών να εκτροχιάσουν την ανάκαμψη, είναι περιορισμένες. Τα υψηλά ποσοστά των εμβολιασμών αποτελούν πάντως το κλειδί για να μην παρθούν μέτρα, δηλαδή στην παρούσα φάση έχουμε να κάνουμε με έναν αγώνα ταχύτητας μεταξύ των εμβολίων και της μετάλλαξης Δέλτα.
Ο κύκλος
Σε λίγο περισσότερο από έναν χρόνο η παγκόσμια οικονομία ανέκαμψε από μια από τις χειρότερες υφέσεις που γνώρισε ο κόσμος, με την ανάκαμψη να δείχνει ότι μπορεί να ξεπεράσει την προ πανδημίας τάση, σημείωσε ο Andrew Sheets, επικεφαλής επενδυτικής στρατηγικής στη Morgan Stanley. Αυτός ο κύκλος είναι ασυνήθιστος, απόρροια και της ταχύτητας της πανδημικής ύφεσης. Η ανάκαμψη δείχνει βιώσιμη, ενώ το πιθανότερο είναι να αποδειχθεί πιο ισχυρή αλλά και μικρότερης διάρκειας.
Τέσσερις παράγοντες
Συνολικά 15 μήνες μετά την έλευση της πανδημίας, οι τέσσερις παράγοντες που βοήθησαν τις αγορές και τις οικονομίες να επιβιώσουν και να ακμάσουν οδεύουν σταδιακά στην κορύφωσή τους, επισημαίνει και ο Stefan Rondorf, επικεφαλής στρατηγικής στην Allianz Global Investors.
Πρώτον, έχουμε την κορύφωση της αναπτυξιακής δυναμικής, καθώς οι βασικοί οικονομικοί δείκτες έφτασαν σε ιστορικά υψηλά επίπεδα. Παρότι αναμένεται να συνεχιστεί η ισχυρή ανάπτυξη, πιθανόν θα υπάρξει σταδιακή επιβράδυνση του ρυθμού. Δεύτερον, έχουμε κορύφωση των οικονομικών κινήτρων, με τις δημοσιονομικές παρεμβάσεις να βρίσκονται ήδη σε φθίνουσα πορεία, ενώ ορισμένες κεντρικές τράπεζες προβαίνουν ή εξετάζουν στρατηγικές περιορισμού των αγορών περιουσιακών στοιχείων. Τρίτον, έχουμε κορύφωση του πληθωρισμού που αναμένεται να αποδειχθεί προσωρινός, γεγονός το οποίο θα μπορούσε να προσφέρει στις κεντρικές τράπεζες τα περιθώρια που χρειάζονται για τον σταδιακό τερματισμό των μέτρων υποστήριξης που παρείχαν. Τέταρτον, έχουμε κορύφωση της αισιοδοξίας: Τα χαμηλά επιτόκια-ρεκόρ και η άφθονη ρευστότητα του συστήματος ώθησαν σε ιστορικά υψηλά επίπεδα τη διάθεση ανάληψης κινδύνων από την πλευρά πολλών επενδυτών, αλλά η κορύφωση αυτών των τάσεων ενδέχεται να έχει ολοκληρωθεί.
