Μακραίωνη και πολυκύμαντη υπήρξε η ιστορική διαδρομή της Ναυπάκτου, της γραφικής ρουμελιώτικης πόλης, που φημίζεται για το παραδοσιακό χρώμα και τη ρομαντική ατμόσφαιρά της.
Πόλη των Οζολών ή Εσπερίων Λοκρών κατά την αρχαιότητα, σημαντικό πολιτικό και στρατιωτικό κέντρο της Αιτωλικής Συμπολιτείας, η Ναύπακτος γνώρισε την κυριαρχία των Ρωμαίων, αποτέλεσε έδρα μητρόπολης αλλά και τμήμα του Δεσποτάτου της Ηπείρου κατά τους Βυζαντινούς Χρόνους, πέρασε στην εξουσία των Ενετών (τότε έλαβε την ονομασία Λεπάντο), έπεσε στα χέρια των Τούρκων.
Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου αποτέλεσε, ασφαλώς, το σημαντικότερο ορόσημο της νεότερης ιστορίας της Ναυπάκτου. Στις 7 Οκτωβρίου 1571 οι ναυτικές δυνάμεις του πάπα Πίου Ε’, των Ισπανών και των Ενετών συγκρούστηκαν με τον τουρκικό στόλο και τους αρχιπειρατές που τον ακολουθούσαν.
Η συντριβή του τουρκικού στόλου στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου (πρόκειται για την τελευταία ναυτική σύγκρουση που διεξήχθη με κωπήλατα σκάφη) σηματοδότησε την απαρχή της κατάρρευσης του τουρκικού ναυτικού.
Στο κάστρο της Ναυπάκτου, με τις διαδοχικές κατασκευαστικές φάσεις από την αρχαιότητα έως την Τουρκοκρατία, στο μεσαιωνικό λιμάνι, με τον ανδριάντα του διάσημου ισπανού πεζογράφου Μιγκέλ ντε Θερβάντες (έλαβε μέρος στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου), στον πύργο Μπότσαρη, έδρα του εκάστοτε διοικητή της πόλης, και στα λοιπά διατηρητέα κτίρια αποτυπώνεται η πολυτάραχη διαδρομή της Ναυπάκτου ανά τους αιώνες.
