Τις τελευταίες εβδομάδες η Λιθουανία αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα που θυμίζει Εβρο την περσινή Καθαρή Δευτέρα: η γειτονική Λευκορωσία έχει ανοίξει τα σύνορα και στέλνει μετανάστες από το Ιράκ και την Αφρική προς την ΕΕ. Η πρωθυπουργός Ινγκρίντα Σιμονίτε επισκέφθηκε την Αθήνα την περασμένη εβδομάδα για να συναντήσει τον Κυριάκο Μητσοτάκη αναζητώντας, όπως εξηγεί σε αποκλειστική της συνέντευξη στο «Βήμα», ελληνικό know-how για την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης στα λιθουανικά σύνορα.
Η Ελλάδα έχει αρκετό know-how για να προτείνει τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνουμε ώστε να χειριστούμε σωστά το Μεταναστευτικό, λέει η Ινγκρίντα Σιμονίτε
Ποιος είναι ο λόγος της επίσκεψής σας στην Ελλάδα;
«Για να συζητήσω την κατάσταση και πιθανές λύσεις, δεδομένου ότι η Ελλάδα έχει εμπειρία από εισροές μεταναστών. Αυτό βιώνουμε σήμερα στη Λιθουανία και πιστεύω ότι η Ελλάδα έχει αρκετό know-how για να προτείνει τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνουμε ώστε να χειριστούμε σωστά την κατάσταση. Βεβαίως η διαχείριση είναι μόνο ένα μέρος του ζητήματος, το άλλο είναι η διευθέτηση όσων συμβαίνουν πίσω από τα σύνορά μας. Αλλά εντός της χώρας μας υπάρχουν διάφορα θέματα για τα οποία η εμπειρία της Ελλάδας είναι πολύ σημαντική».
Ηδη χτίζετε τείχος στα σύνορα Λιθουανίας-Λευκορωσίας. Τι άλλα μέτρα παίρνετε;
«Εχουμε αυξήσει τη φυσική παρουσία μας στα σύνορα, δίπλα στα ήδη υπάρχοντα συστήματα παρακολούθησης. Τα συστήματα παρακολούθησης όμως δεν αποτελούν φράγμα, είναι απλώς ένα καλό εργαλείο για να βλέπουμε τι συμβαίνει και να αντιδρούμε γρήγορα. Οι μετανάστες που εισέρχονται θέλουν να γίνουν αντιληπτοί για να καταθέσουν αίτημα για άσυλο, το οποίο στις περισσότερες περιπτώσεις δεν έχει βάση. Ενισχύσαμε λοιπόν τη φύλαξη των συνόρων με ανθρώπους ενώ χτίζουμε και το απτό εμπόδιο, το τείχος. Επίσης επαναφέραμε τους ελέγχους στα σύνορά μας με την Πολωνία γιατί θέλουμε να βεβαιωθούμε ότι δεν θα γίνουμε χώρα-τράνζιτ για όσους θέλουν να περάσουν στη Γερμανία, στη Σουηδία ή αλλού, καθώς οι περισσότεροι δεν θέλουν να παραμείνουν στη Λιθουανία. Συνήθως τα διαβατήρια με τα οποία πηγαίνουν στη Λευκορωσία τα αφήνουν εκεί και τους αποστέλλονται στον τελικό προορισμό τους. Θέλουμε να δείξουμε ότι δεν θα αποτελέσουμε μέρος της διαδρομής αυτών των ροών, γι’ αυτό επαναφέραμε τους ελέγχους στα εσωτερικά μας σύνορα με την ΕΕ. Τέλος, τροποποιήσαμε τη νομοθεσία μας για το άσυλο, σε μεγάλο βαθμό με βάση την εμπειρία της Ελλάδας, ώστε να επισπεύσουμε τη διαδικασία γιατί έχουν εικοσαπλασιαστεί οι ροές. Προς το παρόν οι αριθμοί δεν είναι τέτοιοι που να κατακλύζουν τη Λιθουανία, αλλά το πρόβλημα είναι ο ρυθμός της αύξησης. Εφέτος έχουν εισέλθει σχεδόν 2.000 άτομα αλλά, αν εξετάσουμε τη δυναμική, οι 1.500 ήρθαν από τις αρχές Ιουνίου και μετά. Τον Ιούνιο, ο αριθμός ήταν διπλάσιος από το σύνολο Ιανουαρίου-Μαΐου. Τις δύο πρώτες εβδομάδες του Ιουλίου είναι ήδη διπλάσιος από τον Ιούνιο. Δεδομένου ότι πλέον σήμερα υπάρχει τακτική αεροπορική σύνδεση από τη Βαγδάτη και την Κωνσταντινούπολη στο Μινσκ, ο αριθμός των ανθρώπων που μπορεί να φθάσουν ως «τουρίστες» στο Μινσκ και από εκεί στα λιθουανικά σύνορα είναι δυνητικά πολύ υψηλός».
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης με την πρωθυπουργό της Λιθουανίας στο Μέγαρο Μαξίμου
Στην Τουρκία, πήγαιναν χωρίς βίζα και με φθηνές πτήσεις προς Κωνσταντινούπολη άνθρωποι από την Αφρική με στόχο να περάσουν στην Ελλάδα.
«Ο πρόεδρος της Λευκορωσίας Αλεξάντερ Λουκασένκο, αφού πραγματοποίησε αεροπειρατεία σε αεροπλάνο από την Αθήνα στο Βίλνιους, απείλησε ανοιχτά ότι θα πλημμυρίσει την ΕΕ με ναρκωτικά και μετανάστες, και το βλέπουμε να συμβαίνει. Στο παρελθόν, είχαμε περιορισμένες επαφές με το Μινσκ σε τεχνικό επίπεδο, όπως συνεργασία ανάμεσα στους συνοριοφύλακες. Αν περνούσε κάποιος παράνομα σε εμάς, επικοινωνούσαν με τους λευκορώσους συναδέλφους τους και η Λευκορωσία συνήθως τον δεχόταν πίσω. Η Λευκορωσία είναι επικίνδυνη για την κοινωνία των πολιτών, τους δημοσιογράφους και τους αντιφρονούντες αλλά όχι για όσους πηγαίνουν εκεί ως «τουρίστες». Η συνεργασία αυτή είναι η πρώτη που σταμάτησε, το Μινσκ άρχισε να λέει ότι δεν πέρασε κανένας στη Λιθουανία. Στη συνέχεια εισήγαγε ένα πρόγραμμα «τουρισμού για εμβόλια» με 73 χώρες, για τις οποίες απλοποίησε τη βίζα – είναι παράδοξο, αφού δεν έχει εμβολιάσει τους Λευκορώσους, πώς του περισσεύουν εμβόλια; Διαφημίζει το Μινσκ σαν «τουριστικό προορισμό» στο Ιράκ. Είδαμε επίσης Αφρικανούς που «σπούδαζαν» στη Λευκορωσία – κυρίως από το Κονγκό και το Καμερούν – και ξαφνικά αποφάσισαν να εγκαταλείψουν τις σπουδές τους και να περάσουν στη Λιθουανία χωρίς διαβατήριο».
Δέχεστε πολλούς πολιτικούς πρόσφυγες από τη Λευκορωσία, όπως την αρχηγό της αντιπολίτευσης Σβετλάνα Τσιχανόφσκαγια.
«Κανένας δεν μπορεί να πει ότι η Λιθουανία δεν καταλαβαίνει τον ανθρώπινο πόνο. Κατά την 20ετία και πλέον που ο Λουκασένκο βασανίζει τους Λευκορώσους, κατά περιόδους απελευθέρωνε πολιτικούς κρατουμένους με αντάλλαγμα παραχωρήσεις από την ΕΕ. Πολλοί από αυτούς εμφανίζονταν κάποια στιγμή στη Λιθουανία. Μετά τον περσινό Αύγουστο, πολλοί Λευκορώσοι εγκατέλειψαν τη χώρα κι εμείς τους ανοίξαμε τα σύνορά μας εν μέσω πανδημίας. Ξέρουμε ότι σήμερα πληρώνουμε το τίμημα επειδή υποστηρίζουμε τo δικαίωμα των Λευκορώσων να αποφασίζουν για τη χώρα τους».
Τι απέγινε ο δημοσιογράφος Ρομάν Προτάσεβιτς που απήχθη από την πτήση Αθήνα-Βίλνιους;
«Βασανίστηκε με τις μεθόδους της KGB, σωματικά, πνευματικά και ψυχολογικά. Σήμερα βρίσκεται σε κατ’ οίκον περιορισμό για να δείξει ο Λουκασένκο στους αντιπάλους του ότι αν υποχωρήσετε, ίσως σας αφήσουμε ελεύθερους· αν όχι, θα σας βασανίσουμε. Υπάρχουν Λευκορώσοι ενεργοί στην κοινωνία των πολιτών με τους οποίους δεν μπορούμε να επικοινωνήσουμε, έχουν «εξαφανιστεί»».
Ο Λουκασένκο έχει την υποστήριξη της Ρωσίας στις ενέργειές του στα σύνορα;
«Σίγουρα έχει το know-how. Υπήρξαν παρόμοια τεχνάσματα του Κρεμλίνου κατά της Νορβηγίας ή της Φινλανδίας πριν από μερικά χρόνια, με «ποδηλάτες» από τη Μέση Ανατολή που διέσχιζαν τη Ρωσία και έφθαναν στα σκανδιναβικά σύνορα. Εμείς θα θέλαμε να ξεχάσουμε τη Ρωσία αλλά η γεωγραφική μας θέση, η Ιστορία μας και ο ιμπεριαλιστικός τόνος του Κρεμλίνου μάς δημιουργούν ανασφάλεια. Η Λιθουανία είναι πιο ασφαλής από ποτέ εντός του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, αλλά η περιοχή έξω από τα ευρωπαϊκά σύνορα γίνεται όλο και πιο ασταθής».
Είναι εύκολο για μια γυναίκα να γίνει πρωθυπουργός στη Λιθουανία;
«Οι γυναίκες συμμετέχουν σε μεγάλο ποσοστό στην αγορά εργασίας αλλά όσον αφορά τις ευκαιρίες «τιμωρούνται» λόγω μητρότητας. Αν εξετάσουμε τις καριέρες γυναικών με παιδιά ή χωρίς, υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ τους στις περισσότερες περιπτώσεις. Δυστυχώς στη Λιθουανία σήμερα απασχολούμαστε περισσότερο με το τι είναι οικογένεια παρά με το να βοηθήσουμε τις οικογένειες ώστε οι μητέρες να συνεχίζουν απρόσκοπτα την καριέρα τους. Συζητάμε αν πρέπει να αλλάξουμε το Σύνταγμα για να προσδιορίσουμε ότι γάμος είναι μόνο μεταξύ γυναίκας και άντρα, αντί να λύσουμε πρακτικά ζητήματα, όπως παιδικούς σταθμούς».
