Την περίοδο της πανδημίας οι ψηφιακές τεχνολογίες έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην απρόσκοπτη λειτουργία των επιχειρήσεων. Αρα μπορούν να προσφέρουν σημαντική επιχειρηματική αξία και τη δυνατότητα να μετασχηματίσουν επιχειρήσεις και ολόκληρους κλάδους. Για την επίτευξή τους προτείνονται μέτρα που αφορούν το ηλεκτρονικό εμπόριο, την τηλεργασία, την τηλεκπαίδευση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό.
Ηλεκτρονικό εμπόριο. Το ηλεκτρονικό εμπόριο είχε μεγάλη ανάπτυξη, αλλά με ζητήματα, λόγω της εκθετικής αύξησής του. Το πρόβλημα στην επικοινωνία πελάτη – λιανεμπόρου μπορεί να βελτιωθεί μέσω σύγχρονης ή ασύγχρονης επικοινωνίας αξιοποιώντας τις τεχνολογίες και τα κοινωνικά δίκτυα. Τα προβλήματα διεκπεραίωσης παραγγελιών και διαθεσιμότητας προϊόντων μπορούν να αντιμετωπιστούν με σύγχρονες πρακτικές και αυτοματισμούς στα logistics και με καλύτερη «ορατότητα» των αποθεμάτων μέσω της ενοποίησης των συστημάτων ERP με τα ηλεκτρονικά καταστήματα και έξυπνων προβλεπτικών μοντέλων αξιοποιώντας πολλαπλά δεδομένα.
Τηλεργασία. Πολλές επιχειρήσεις την περίοδο του lockdown υιοθέτησαν την τηλεργασία σε ευρεία κλίμακα. Ομως σε καθεστώς τηλεργασίας τίθενται ζητήματα της διοίκησης εξ αποστάσεως, όπως ο τρόπος που η διοίκηση επιβλέπει αποτελεσματικά τους εργαζομένους, αξιολογεί την απόδοσή τους και αμείβει δίκαια την εργασία τους. Επίσης θα πρέπει να αντιμετωπιστούν ζητήματα παραγωγικότητας, όπως η εκτέλεση των καθηκόντων τους με σωστό και αποδοτικό τρόπο, η διασφάλιση της ορθότητας και ασφάλειας των επικοινωνιών και συναλλαγών και η διατήρηση της ποιότητας και ποσότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών. Τέλος υπάρχει κίνδυνος διατάραξης της ισορροπίας μεταξύ της εργασίας των εργαζομένων και του προσωπικού χρόνου, καθώς και ο σεβασμός των εργασιακών δικαιωμάτων, όπως το ωράριο εκτέλεσης των καθηκόντων, η ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων, η ιδιωτικότητα των επικοινωνιών, η απομόνωση από συναδέλφους και η έλλειψη ευκαιριών προαγωγής λόγω φυσικής απουσίας.
Τηλεκπαίδευση. Η ανάγκη για μεταφορά της εκπαίδευσης από την παραδοσιακή στην ψηφιακή τάξη εντός στενών χρονικών περιθωρίων οδήγησε πολλούς οργανισμούς να συνεχίσουν πολύ γρήγορα τη διδασκαλία, με αποτέλεσμα την ανάδειξη νέας μορφής διδασκαλίας, την «επείγουσα απομακρυσμένη μάθηση», με αρκετές προκλήσεις. Η νέα μορφή εκπαίδευσης, κυρίως η σύγχρονη μάθηση, χρειάζεται να ενσωματώσει τις αρχές εκπαιδευτικού σχεδιασμού βάσει της ψηφιακής μάθησης με στόχο τη βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων. Αρα θα πρέπει να διαμορφωθεί ένα πλαίσιο αξιολόγησης της μάθησης, το οποίο θα στηρίζεται σε μια ενιαία μορφή υλοποίησης ανά εκπαιδευτικό επίπεδο, ώστε να μπορούν να εξαχθούν συμπεράσματα για την αποτελεσματικότητά της και τρόποι βελτίωσης.
Ψηφιακός μετασχηματισμός. Οι μεγάλες οργανωμένες επιχειρήσεις απέδειξαν στην πανδημία ότι μπορούν να υποστηρίξουν και να ενισχύσουν την ανταγωνιστική στρατηγική με τις ψηφιακές τεχνολογίες. Θα πρέπει όμως να αντιμετωπίσουν την πρόσκληση των ολοκληρωμένων πρωτοβουλιών ψηφιακού μετασχηματισμού που αφορούν την αναβάθμιση της εμπειρίας των πελατών, την αναδιοργάνωση των επιχειρηματικών διαδικασιών και της αλλαγής του επιχειρηματικού μοντέλου. Αυτό απαιτεί τη συσχέτιση του ψηφιακού μετασχηματισμού με την επιχειρηματική στρατηγική, νέες οργανωσιακές δομές για καινοτομία και μετασχηματισμό και την ψηφιακή αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού. Οσον αφορά τις μικρο-μεσαίες επιχειρήσεις, θα πρέπει αντίστοιχα να ακολουθήσουν έξυπνες πρακτικές, όπως ο συνδυασμός ψηφιακών τεχνολογιών/συστημάτων, η αναβάθμιση της ψηφιακής ετοιμότητας, η αξιοποίηση υποδομών cloud και υπηρεσιών software-as-service και οι ψηφιακές συνεργασίες μέσω ηλεκτρονικών αγορών.
*Ο κ. Γεώργιος Δουκίδης είναι καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
